یاداشت کارگری هفته

گسترش اخراج ها و اعتراضات کارگران در آستانه روز جهانی کارگر

رضا سپیدرودی

سال جدید با اخراج کارگران، افزایش اعتراضات کارگری در واحدهای مختلف و چشم انداز گسترش ورشکستگی واحدهای تولیدی در اثر تشدید تحریم ها و محاصره اقتصادی درهم آمیخته است. از ابتدای سال جاری قرارداد ۳۰ درصد از کارگران واحدهای تولیدی تمدید نشده است. کارگران در مقابل دفتر ریاست جمهوری، مجلس و وزارت کار علیه اخراج های گسترده دست به تجمع می زنند. اما این اعتراضات از آنجا که خصلت فراکارخانه ای ندارد؛ واکنشی است، و قادر نیست فشار موثری بر دولت و کارفرمایان وارد سازد، با بی توجهی آنان روبرو شده است. این در حالی است که محروم سازی ۳۰ درصد کارگران از کار تنها با گذشت سه هفته از سال جدید چشم انداز فلاکتی را تصویر می کند که در سال جاری پیش روی کارگران قرار دارد.

در نگاه اول، بویژه اگر به کنار هم گذاشتن خبرهای پی در پی رسانه ای از اخراج ها و اعتراضات کم اثر و پراکنده گروه هایی از کارگران در هفته های اخیر اکتفا شود، چنین به نظر می آید که کارگران با وجود شدت گرفتن اخراج ها و از دست دادن هست و نیست شان دچار محافظه کاری هستند که دست به کاری بزرگ و اساسی نمی زنند. ولی این نگاهی سرد و بیروح و از بیرون به زندگی واقعی کارگران است و به شرایطی که کارگران با آن دست به گریبان هستند کم توجه است.

کارگران مثل فعالین سیاسی یا کارگری اخبار رویدادهای کارگری را با دقت و حساسیت تعقیب نمی کنند. هر روز روزنامه ها و سایت های اینترنتی را زیر و رو نمی کنند. غم نان و فشارهای روزمره زندگی بخش عمده انرژی و اشتغال فکری و عملی آنان را به خود معطوف می کند. کارگران البته از طریق روابط طبیعی خود در محیط زیست شان معمولا نسبت به وضعیت واحدهای تولیدی همجوار یا شهرک کارگری که در آن زندگی می کنند تا حدودی حساس هستند و اخبار این واحدها غالبا از طریق روابط خانوادگی و خویشاوندی میان کارگران پخش می شود، اما شعاع آن محدود است و غالبا طیفی از واکنش ها برمی انگیزد که حس همبستگی فقط یکی از آنهاست. از این رو سرزنش ضمنی کارگران به محافظه کاری گره گشا نیست. البته فعالین کارگری که از درون خود کارگران برخاسته و اعتماد توده کارگر را جلب کرده باشند می توانند با توجه به همین پیوندهای خانوادگی و خویشاوندی موجود در میان واحدهای کارگری مناطق یا شهرک های کارگری، بویژه در سطح محیط زندگی در مسیر تبدیل اعتراضات پراکنده به اقدامات جمعی گام بردارند. اما چنین فعالینی به سادگی و یک شبه آن هم در شرایط سرکوب وحشیانه و ممتد پرورش نمی یابند. وضع به گونه ای است که حتی وقتی مثلا کارگران ایران تایر اقدام به بستن جاده می کنند، خبرش با تاخیر از سد سانسور خبری رژیم می گذرد و با تاخیر واکنش برمی انگیزد. هر چند در شرایط پراکندگی، سرکوب و سازمان نیافتگی، موقعیت های ویژه می تواند به فرصتی برای بیان نارضایتی عمومی توده کارگران تبدیل شود و از این طریق حس همبستگی و قدرت اقدام جمعی آنان را گسترش دهد. مثلا روشن است که اگر روز جهانی کارگر امسال فرصتی برای بیان علنی نارضایتی طبقه کارگر از وضعیت فاجعه بار کنونی فراهم شود، کارگران و تشکل های مستقل کارگری از این فرصت برای طرح هر چه وسیع تر خواست ها و مطالبات خود بهره برداری خواهند کرد. زیرا کارگران و تشکل های مستقل کارگری تاکنون هرگز ممنوعیت تحمیلی تجمع و گردهم آیی در روز جهانی کارگر را به رسمت نشناخته و سال هاست که تعطیلی رسمی روز جهانی کارگر و آزادی برگزاری گردهم آیی در فهرست خواست های اساسی این تشکل ها قرار دارد. این توازن قوا و شدت سرکوب است که بهره برداری از چنین امکانی را فراهم نساخته است. هر چند انتظار می رود که تشکل های مستقل کارگری با تدوین دگرباره منشور مطالبات اصلی کارگران و زحمتکشان کشور در آستانه روز جهانی کارگر از همه امکانات موجود برای تبلیغ این خواست ها و جلب توجه کارگران و عموم مردم نسبت به آن بهره برداری کنند.

۲۵ فروردین ۱۳۹۱ـ ۱۳ آوریل ۲۰۱۲