به یاد چاوز

مانتلی ریویو - دسامبر ۲۰۱۲

یادداشت مترجم: مدتها بود که در صددِ ترجمه ی این مقاله بودم که پاره ای گرفتاری ها مجال نداد تا امروز که خبر درگذشت هیوگو چاوز را شنیدم. بسیاری از ما ایرانیان چاوز را به دلیلِ روابط نزدیکش با احمدی نژاد دوست نداشتیم و حمایت های مجدد او از احمدی نژاد پس از انتخاباتِ سال ٨٨ و اظهارات نسنجیده و خلاف او در موردِ وقایع بعد از انتخابات این احساس را تقویت نمود، گرچه برای بعضی ها این بهانه ای بیش نبود. کسانِ بسیار دیگری هم، از ملیت های مختلف، با او مخالف بودند ولی امروز که اظهارنظرهای بعضی از آنان را در مورد فوت چاوز از بی بی سی شنیدم با خود اندیشیدم که آیا ما ایرانیان هم خواهیم توانست از زمره ی این منتقدان منصف باشیم؟ یکی از روسای جمهوری سابق آمریکا امروز در بیانیه ای اظهار داشت که علیرغمِ مخالفتش با پاره ای از اقداماتِ دولت ونزوئلا، هیچگاه در تعهد چاوز به بهبود شرایط زندگی هموطنانش بخود شک راه نداده است. یاد چاوز گرامی باد.

دستاوردهای هیوگو چاوز

– از انشاراتِ مانتلی ریویو

دسامبر ۲۰۱۲

در حالی که چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا، در کوبا و در حال دست و پنجه نرم کردن با مرگ است، مطبوعاتِ لیبرالِ هر دو سوی آتلانتیک لطمه زدن به دولت او را متوقف ننموده اند. اعتبارِ پیروزی او (با ۱۲% رأی بالاتر نسبت به رقیبش)، هنوز باید بدرستی و با توجه به شواهد تجزیه و تحلیل گردد. قابل توجه آنکه چاوز حتی با ابتلای به سرطان، و با برتری چشمگیر مطبوعات محلی و بین المللی مخالفش (مثل مورد سیریزا در انتخابات یونان)، و علیرغمِ یک ساختارِ انتخاباتی که برای تأمین منافع طبقه ی متوسط و بالا طراحی گردیده، با موانع جغرافیایی و مشکلِ دسترسی به مدارک تشخیص هویت برای قسمتی از اعضای طبقه ی کار، که به ندرت خاطر نشان گردیده است، هنوز در انتخابات پیروز می گردد.

یکی از عوامل اصلی محبوبیت دولت چاوز و پیروزی قاطع او در انتخاب مجددش در اکتبر ۲۰۱۲، کاهش فقر است که با بدست گرفتن مجدد کنترلِ شرکت ملی نفت و استفاده از درآمد سرشارِ آن، نه برای منافعِ طبقه ی محدودی از توانگران چنانچه دولت پیشین عمل می نمود، بلکه برای ساختِ تأسیسات زیربنایی و سرمایه گذاری بر روی سرویس های اجتماعی که ونزوئلا جداً به آن نیاز داشت، ممکن گردید. در خلال ده سال گذشته، دولت هزینه های اجتماعی را به میزان ۶۰.۶% و تا مبلغ ۷۷۲ میلیارد دلار افزایش داده است.

فقر فقط با فقدان درآمد و سلامتی تنها با نبود بیماری تعریف نمی گردند. این دو به هم مربوط و از چند عامل تأثیر پذیرفته، یعنی با یک سری روندهای اجتماعی در ارتباط اند. جهت ارزیابی عینی تر پیشرفت واقعی انقلابِ بولیواری در ونزوئلا در خلالِ ۱٣ سال گذشته، مهم است که پاره ای اطلاعاتِ قابلِ دسترس در مورد عواملِ موثر اجتماعی بهداشت و فقر: آموزش، نابرابری، اشتغال و درآمد، بهداشت عمومی رایگان، امنیت غذایی، و حمایتها و سرویسهای اجتماعی، بررسی گردند.

در ارتباط با این عوامل موثر اجتماعی و شاخصهای سلامتی، ونزوئلا اکنون کشوری است که کمترین نابرابری را در منطقه داشته (اندازه گیری شده توسط شاخص جینی)، بعبارتی میزان نابرابری را ۵۴% و فقر را ۴۴% کاهش داده است. فقر از ۷۰.٨% در ۱۹۹۶ به ۲۱% در ۲۰۱۰ کاهش یافته است. فقر مطلق از ۴۰% در ۱۹۹۶ به حدِ بسیار پایینِ ۷.٣% در ۲۰۱۰ رسیده است. حدود ۲۰ میلیون نفر از برنامه های ضدفقر منتفع گردیده اند (تا بحال ۲.۱ میلیون نفر سالمند مقرری دوران پیری دریافت داشته – که ۶۶% جمعیت است، این رقم در دولت پیشین فقط ٣٨۷۰۰۰ نفر بوده است).

آموزش از عوامل موثر کلیدی سلامتی و فقر است که دولت بولیواری با اختصاصِ ۶% از تولید ناخالص داخلی به آن تأکید زیادی بر بهبود آن داشته است. یونسکو تأیید نموده است که بیسوادی تقریباً حذف گردیده، و ونزوئلا سومین کشور منطقه است که مردمش بیشترین وقت را صرف مطالعه می نمایند. آموزش از مهدکودک تا دانشگاه رایگان بوده؛ ۷۲% کودکان به مهد کودک های دولتی و ٨۵% کودکان در سن تحصیل به مدرسه می روند. هزاران مدرسه ساخته یا بازسازی شده و ۱۰ دانشکاه جدید تأسیس گردیده اند. کشور از لحاظِ نسبت دانشجویان در آمریکای لاتین رده ی دوم و در سراسر دنیا رده ی پنجم را دارد. درواقع یک سوم ونزوئلاییها در یک برنامه ی آموزشی ثبت نام نموده اند. همچنین، این دستاورد بسیار مهمی است که ونزوئلا در مقامِ پنجم دنیا برای شادترین جمعیت با فنلاند شریک است.

قبل از دولت چاوز، در سال ۱۹۹٨، ۲۱% جمعیت از سوء تغذیه رنج می برد. کشور هم اکنون یک شبکه ی توزیعِ غذایی با یارانه های دولتی تأمین نموده که شامل فروشگاه ها و سوپر مارکتهایی است. در حالی که ۹۰% غذا در ۱۹٨۰ وارد می شد، این رقم امروزه به کمتر از ٣۰% کاهش یافته است. یک سازمان دولتی کشاورزی ۴۵۴۲٣٨ فقره اعتبار به تولید کنندگان روستایی اعطا و ٣۹۰۰۰ تولید کننده ی روستایی فقط در سال ۲۰۱۲ اعتباراتی دریافت داشته اند. پنج میلیون ونزوئلایی غذای مجانی دریافت می دارند که چهار میلیون آنها کودکان دبستانی بوده و ۶۰۰۰ آشپزخانه حدود ۹۰۰۰۰۰ نفر را تغذیه می نمایند. اصلاحات و سیاستهای کشاورزی برای کمک به تولید کنندگانِ بخش کشاورزی به افزایشِ تولید محلی مواد غذایی انجامیده است. نتیجه ی همه ی این اقداماتِ امنیت غذایی این است که امروزه سوء تغذیه به ۵% کاهش یافته، و سوء تغذیه ی کودکان که در سال ۱۹۹۰ معادل ۷.۷% بود امروز به ۲.۹% رسیده است. با هر معیاری، این یک دستاورد بهداشتی قابلِ تحسین است.

بعضی از داده های بسیار مهمِ در زمینه ی سیستم بهداشت و سلامت بقرار زیر است:

– مرگ و میر کودکان از ۲۵ در هزار در سال ۱۹۹۰ به ۱٣ در هزار در سال ۲۰۱۰ کاهش یافت

– ۹۶% جمعیت اکنون به آب تمیز دسترسی دارند (یکی از اهدافِ انقلابِ بولیواری)

– در سال ۱۹۹٨ برای هر ۱۰۰۰۰ نفر ۱٨ پزشک وجود داشت که امروز به ۵٨ پزشک رسیده است و سیستم بهداشت عمومی در کل ۹۵۰۰۰ پزشک را در استخدام خود دارد

– دولتهای پیشین در طول ۴ دهه ۵۰٨۱ کلینیک پزشکی ساختند در حالی که دولت بولیواری در مدت ۱٣ سال ۱٣۷۲۱ کلینیک ساخته که افزایشی ۱۶۹.۶% را نشان می دهد

– باریو آندِترو (بعبارتی دیگر، برنامه ی بهداشتی پایه ای با کمک ٨٣۰۰ پزشک کوبایی) تقریباً به نجات ۱.۴ میلیون زندگی در ۷۰۰۰ کلینیک منجر گردیده و ۵۰۰ میلیون مشاوره ی پزشکی ارائه نموده است

– فقط در سال ۲۰۱۱، ۶۷۰۰۰ ونزوئلایی داروهای گرانقیمت مجانی برای ۱٣۹ گونه آسیب از جمله سرطان، هپاتیت، پوکی استخوان، روان پریشی، و دیگر موارد دریافت داشته اند، هم اکنون ٣۴ مرکز ترک اعتیاد در کشور دایر است

– از رهگذر برنامه ی بخصوصی در مدت ۶ سال برای ۱۹٨۴۰ بی خانمان مسکن تهیه گردیده، و عملاً هیچ کودک خیابان خوابی در کشور نیست

– کشور هم اکنون بزرگترین واحد مراقبتهای ویژه در منطقه را دارد

– یک شبکه ی داروخانه های یارانه ای در ۱۲۷ فروشگاه داروها را با تخفیف ٣۴.۴% بفروش می رسانند

– ۵۱۰۰۰ ونزوئلایی در کوبا معالجات تخصصی چشم پزشکی دریافت داشته و "برنامه ی مراقبت بینایی" ۱.۵ میلیون نفر را نجات داده است

بارانهای سنگین استوایی سال ۲۰۱۱ که ۱۰۰۰۰۰ نفر را بی خانمان کرد مثال خوبی است برای آنکه نشان داده شود که مردم چگونه در مواقع نیاز واقعی از کمک های دولت بهره مند گردیده اند. این تعداد بلافاصله بطرق مختلف در ساختمانهای دولتی و هتلها اسکان داده شده، و در مدت ۱.۵ سال دولت ۲۵۰۰۰۰ واحد مسکونی احداث نمود. بدیهی است که دولت همه ی مشکلات اجتماعی را حل ننموده، ولی مردم تشخیص می دهند که، علیرغم هر کمبود و اشتباهی، دارای دولتی هستند که جانب آنها را داشته، و در تلاش است تا منابعش را در جهت تأمین نیازهای آنها بکار گیرد. بخشی از این معادله، مشارکت فشرده ی سیاسی مردم است که دمکراسی ونزوئلا نماد آنست، و شامل ٣۰۰۰۰ شورای مشارکتی است که نیازهای اجتماعی محلی را تعیین و رفع آنها را سرپرستی نموده و به مردم اجازه می دهد که پیشگامِ تغییراتی باشند که خواهانِ آنند.

میزان بدهی های ونزوئلا پایین، و درآمدهای نفتی و میزان پس انداز آن بالا است، با این وجود اقتصاددانان غربیِ مخالف چاوز به تکرار تهوع آور این مسئله که اقتصاد ونزوئلا پایدار نبوده و به محض توقف درآمدهای نفت از پای در خواهد آمد ادامه می دهند. عجیب آنکه این پیش بینی هولناک را در مورد دیگر اقتصادهای نفتی مثل کانادا و عربستان سعودی بکار نمی برند. آنها براحتی این حقیقت را که ذخیره ی نفت ونزوئلا ۵۰۰ میلیارد بشکه یعنی بزرگترین ذخیره در تمام دنیا است را نادیده گرفته و سرمایه گذاری درآمد نفت را در برنامه های اجتماعی یک اتلاف و تلاشی عبث می دانند. گرچه در ۱٣ سال گذشته دولت بولیواری در حال ساختِ یک زیربنای صنعتی و کشاورزی بوده است که دولتهای قبلی برای ۴۰ سال از آن غفلت نموده بودند، اقتصاد ونزوئلا بطور مداوم و حتی در مقابلِ بحران مالی جهانی قویتر گردیده است.

یکی از نشانه های تنوع فزاینده ی اقتصادی این واقعیت است که حکومت اکنون به اندازه ی فروش نفت درآمد مالیاتی داشته، چون ظرفیت هایش برای جمع آوری مالیات و باز توزیع ثروت را تقویت نموده است. فقط در یک دهه، حکومت معادل ۲۵۱۶۹۴ میلیون دلار درآمد مالیاتی داشته است، بیش از درآمد نفت در سال. دستاورد مهمِ اقتصادی ده سال گذشته شاملِ کاهش بیکاری از ۱۱.٣% به ۷.۷%؛ دوبرابر نمودن تعداد کسانی که مزایای تأمین اجتماعی دریافت می دارند، و کاهش بدهی بخش عمومی از ۲۰.۷% تولید ناخالص ملی به ۱۴.٣% بوده، و شکوفایی تعاونی ها اقتصاد محلی بومیان را تقویت نموده است. در مجموع، اقتصاد ونزوئلا در ده سال به میزان ۴۷.۴% رشد نموده که معادلِ رشدی ۴.٣ درصدی در سال است. بسیاری از کشورهای اروپایی امروزه به چنین رشدی حسد می برند. اقتصاددانانی که اقتصاد ونزوئلا را برای سالیان مورد مطالعه ی دقیق قرار داده اند اظهار می دارند که، "پیش بینی سقوط اقتصادی، موازنه ی پرداخت ها و بحران بدهی ها و دیگر پیشگویی های تیره و تار، همانند بسیاری از پیش بینی های اقتصادی، مکرراً غلط از آب درآمده... رشد جاری اقتصاد ونزوئلا پایدار بوده و این اقتصاد می تواند با نرخ های جاری برای سالیان بسیاری در آینده روند رو به رشدش را ادامه دهد.

طبقِ آمار "گلوبال فاینانس" و "دفتر حقایقِ جهانی سازمان سیا" اقتصاد ونزوئلا نشانه های زیر را ارائه می دارد: بیکاری ٨%، بدهی دولت (بخش عمومی) ۴۵.۵% تولید ناخالص داخلی (در مقام مقایسه این رقم برای کشورهای اتحادیه ی اروپا ٨۲.۵% است)، و یک رشد واقعی تولید ناخالص داخلی – تولید ناخالص داخلی بر نفر ۱٣۰۷۰ دلار است. در سال ۲۰۱۱، اقتصاد ونزوئلا با رشدی معادل ۴.۲% اکثر پیش بینی های اقتصادی را پشت سر گذاشته، و در نیمه ی اول سال ۲۰۱۲ این رشد را به ۵.۶% رسانده است. نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی براحتی پایین تر از آمریکا، انگلستان و کشورهای اتحادیه ی اروپا است. نرخ تورم – مشکلی که برای چندین دهه رایج بوده است – در پایین ترین حد چهار سال گذشته، یا ۱٣.۷% در طول اکثر سه ماهه ی چهارم ۲۰۱۲ بوده است. حتی وال استریت ژورنال گزارش می دهد که سهام بورس ونزوئلا تا کنون بهترین سهام بورس در دنیا بوده، که در اکتبر ۲۰۱۲ به رکوردی تاریخی دست یافته، و ضمانت نامه های ونزوئلا در میان بهترین اوراق قرضه ی اقتصادهای در حال صعود است.

پیروزی چاوز در سراسرِ دنیا تأثیر گذار است چون او نماینده ی تغییر بنیادی نه تنها در کشور خودش که در همه ی کشورهای آمریکای لاتین است – جایی که دولتهای مترقی انتخاب گردیده اند – و از این رهگذر نظم جهانی شکل نوینی یافته است. پیروزی چاوز وقتی ارزشمندتر جلوه می نماید که همه ی کمک های مالی و راهبردی آژانس ها و متحدان آمریکایی به احزاب و مطبوعاتِ اپوزوسیون ونزوئلا در نظر گرفته شود. از سال ۲۰۰۲، واشنگتن مبلغِ تقریبی ۱۰۰ میلیون دلار در اختیارِ گروه های اپوزوسیون ونزوئلا گذاشته و فقط در این سال انتخابات، ۴۰ – ۵۰ میلیون دلار در آنجا توزیع نموده است. اما مردم آتشبار تبلیغاتی مطبوعاتی را که ۹۵% آنها در مالکیت خصوصی بوده و ضد چاوز عمل می نمایند نادیده گرفتند.

موج تغییرات مترقی در منطقه شروع گردیده تا نخستین زیربنای واقعاً مستقلِ آمریکای جنوبی را با اتحاد سیاسی سازمان هایی چون بانکِ جنوب، سِلاک، آلبا، پتروسر، پتروکارائیب، یوناسر، مرکوسر، و تِله سر بنا نهاده و بدین صورت به بقیه ی جهان نشان داده است که بدیل های اقتصادی و اجتماعی جدیدی در قران بیست و یکم وجود دارند. در پیش گرفتن مُدلِ توسعه ی متفاوتی از توسعه ی جهانی سرمایه داری در نقطه ی مقابل اروپا، به کاهش میزانِ بدهی ها در آمریکای لاتین منجر گردیده، کاهشی که همچنان ادامه دارد.

تغییرات در ونزوئلا تجریدی نیستند. دولت رئیس جمهور چاوز شرایطِ زندگی مردم را بطور چشمگیری بهبود بخشیده و برای رسیدن به این هدف مردم را در مشارکت سیاسی پویایی درگیر نمود. این شیوه ی جدید توسعه ی سوسیالیستی تأثیر خارق العاده ای در آمریکای لاتین داشته است، از جمله ی آخرین آنها در کلمبیا، و چپ های مترقی اکنون اکثریت دولت های مرکزی در منطقه را تشکیل داده، که در ونزوئلا کاتالیزوری را می بینند که دمکراسی بیشتر، استقلال ملی و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی را به منطقه آورد. هیچ حجمی از خطابه های نئولیبرالی قادر به نادیده گرفتن این حقایق نیست. دوجینی از متخصصانِ متعصب می توانند تا ابد به این بحث ادامه دهند که آیا انقلاب بولیواری انقلابی سوسیالیستی است یا نه، و آیا انقلاب است یا رفرم (و به نظر می رسد که هردوی آنها باشد)، ولی آنچه در پایان ماندنی است دستاوردهای این حرکت است. این دستاوردها است که مخالفان داخلی و خارجی بخصوص از کشورهای نواستعماری را خشمگین می گرداند. مجله ی اکونومیستِ "بی طرف" و "تجربه گرا" این داده ها را انتشار نخواهد داد، و ترجیح می دهد تا بار دیگر سقوط فوری اقتصاد ونزوئلا را پیش بینی نماید و روزنامه ی ال پایس در اسپانیا ترجیح می دهد که یکی از معماران کشتار ٣۰۰۰ نفری که در کاراکس علیه ساست های ریاضتی ۱۹٨۹ تظاهرات می کردند را بر سرِ کار ببیند، وزیر مالیه ی دولت قبلی مویسس نائیم، با وسواسِ ضدِ چاوزش. ولی هیچکدام انها قادر نخواهند بود که منکر شاخصِ توسعه ی انسانی سازمان ملل متحد گردند که ونزوئلا را با ۷ رده صعود در ده سال گذشته در رده‍ی ۶۱ در میان ۱۷۶ کشور می نشاند. و این یکی دیگر از دلایلی است که انقلاب بولیواری چاوز بعد از رهبر سوسیالیست ونزوئلا نیز به راه خود ادامه می دهد

.برگرفته از  اخبار روز: www.akhbar-rooz.com

پنج‌شنبه  ۱۷ اسفند ۱٣۹۱ -  ۷ مارس ۲۰۱٣