یاد دکتر تقی افشانی نقده گرامی باد

علیرضا افشانی نقده

گرامی داشت سالگرد مرگ تقی تداعی بحش یاد و خاطره زنان و مردان سترگی است که امروز بر پهنه سینه تاریخ سرزمینیمان حک شده اند . جان شیفتگانی که با پایداری و ایستادگی خود ، حرکت و بودن را برای ما زمزمه میکنند . یادشان گرامی باد . نوشته زیر حاصل جمعبندی خاطره جمعی از دوستان است که ما را بر آن داشت در این بهمن ماه یادی کنیم از تقی و یارانش .

اصغرایزدی همرزم تقی و عضو سابق س چ ف خ ، ضمن غم و اندوه از مرگ تقی به سالهای دانشجویی و شکل گیری هسته های اولیه گروه سیاسی، که در سالهای بعد در پایه گذاری و شکل دادن به جنبش چریکی ایران ، که تقی در آن نقش آفرین بود اشاره میکند و میگوید ، تقی از همان آغاز و همراه اسداالله مفتاحی مسولیت یکی از شاخه های تبریز گروه پویان ، احمدزاده و مفتاحی را به عهده میگیرد . تقی شکنجه شد و سالهای طولانی و تا آخرین روزهای منتهی به قیام بهمن در زندانهای مختلف به حبس کشیده شد. تقی از جمله 2 - 3 نفری است که از کادر های اولیه سازمان چ ف خ زنده ماند و شاید تنها کسی بود که می توانست که چالشهای فکری را که در گروه در سالهای 48 - 49 از ضرورت تشکیل حزب به مبارزه مساحانه چرخید ، بازگو کند . صلاحیت آنرا داشت که در باره چالش فکری ، که خود سهمی در آن داشت سخن گوید . شاید تقی از اولین کسانی در میان چریکهای فدایی در زندان بود ، که از حدود تابستان 51 نسبت به درستی مشی چریکی به تردید افتاد و با فاصله گرفتن از مسولیت رهبری تشکیلات چریک های فدایی در همان تابستان 51 در زندان قصر با احساس مسولیت با تردیدهای خود کنار آمد . بر اندوه و غم من این افزوده میشود که هیچگاه این فرصت برای من فراهم نشد تا پرسشهایم را در باره چالشهای و چرخشهای فکری آنزمان با او در میان بگذارم - یاد پایدارش گرامی باد .

اکبر معصوم بیگی می نویسد ، تقی از لحاظ فکری در ترازوی بالا قرار داشت و تا مدتها / تا پس از نقد و رد مشی مسلحانه / از جمله معدود کسانی بود که رهبری فکری یاران چریک را بر عهده داشت .

در گفتگوی نوارهای بین تقی شهرام و بخشی از س چ ف ، شهرام چندین بار از افشانی نام می برد و به شناخت بالای سیاسی او در رابطه با جنبش اشاره میکند . توضیح اینکه اظهار نظرها و انتشار بعضی مطالبی در سایتها ، که تقی شهرام تحت تاثیر تقی افشانی به مسیر تغییر ایدئولوژی چرخیده است ، فشارهای روانی زیادی را به تقی وارد میکرد . در سال 68 جزوه ای در ضمیمه ی روزنامه همشهری در رابطه با تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق در نقده پخش میشود و به دوستی و نزدیکی تقی شهرام با شخصی به نام افشانی تاکید زیادی میکرد . بعد از انتشار اعدام تقی شهرام به دیدن تقی رفتم و تقی را تا آنزمان آنقدر پریشان و آشفته ندیده بودم . از زبانش پرید که خیلی توصیه کردم که از ایران خارج شود ، حرفم را گوش نکرد .

سوم فروردین 50 از تقی جدا شدم و دیگر او را ندیدم تا بعد از آزادی از زندان . از آخرین نفراتی بود که از زندان آزاد شد . شاید بتوان گفت تنها زندانی سیاسی در مقطعی از تاریخ ایران .

تقی در تبریز و در درون هسته های تشکیلاتی نقدی بر جزوه های پویان و احمد زاده می نویسد و به سازمان در رابطه با عملیات مسلحانه هشدار میدهد . میگوید در تبریز نتیجه ای بدست نیامد . 4 نفر از تهران برای ادامه بحث به جمع یاران تبریز می پیوندند . میگوید قانع نشدم و ادامه بحث را بی فایده دیدم . شرایط طوری بود که راه بر گشت وجود نداشت . جدای از آن به چالش دیگر با سازمان می نشیند و طی گزارشی از شرایط روحی و روانی بعضی از دوستان ، آنها را در سطح عضویت در سازمان نمی داند . با تاکید بر دشواری راه ، توصیه های در واگذاری مسولیتهای های سازمانی ارائه میدهد . بقول خودش زیاد جدی گرفته نمیشود .

قرارش لو می رود . پایداری و مقاومتش در زیر شکنجه برای سازمان و دوستانش روشن است . قرارهای سازمانی را خاکستر میکند . بعد از آزادی سراغ دکتر اورانوس پورحسن را از ایشان گرفتم و گفت قرار سازمانیش را لو ندادم و از آنجا رفته و دیگر هیچ خبری از ایشان ندارم و بعد ها معلوم شد که از ایران خارج شده بود . در حمله به کلانتری 5 تبریز پزشک تیم و همراه بهروز دهقانی در خانه تیمی مستقر بود . بهروز بیش از 8 روز زنده نمی ماند و در زیر شکنجه کشته میشود . میگوید ساواک قریب به یقین رسیده بود که عضو همراه بهروز در آن خانه تیمی من باید بوده باشم ، اما زیر بارش نرفتم . میگفت اگر آن جرم در پرونده من ثبت میشد ، در ردیف اعدامی ها قرار میگرفتم . هیچوقت از مقاومت و زندانش حرفی به میان نیاورد تا بر ضعف دیگران صحه بگذارد . میگفت اگر کارها در بیرون درست پیش رود بازجو زیاد موفق نیست . دوستی میگفت موضوعی را فاش کرده بودم که سبب شد تقی زیاد شکنجه بشود . میگوید تحریم و بایکوت افراد درآنزمانها در زندانها وحشتناک بود و تصور روبرو شدن با تقی برایم خیلی سخت بود . تقی به جمعمان وارد شد و با منهم به همان گرمی دیگران دیدار کرد وخلوتی ساختم تا از دلش در آورم . میگوید جواب تقی مرا با دنیای دیگر آشنا کرد . تقی میگوید ، این ما هستیم باید از خود انتقاد کنیم که وزن یارانمان را خوب نسنجیدیم و آنها را فراتر از توانشان در نظر گرفتیم .

یاران ، پس از طی مراحل سخت بازجویی و تحمل شکنجه های وحشتناک ، اسیر در زندان اوین . ضربات سنگین متحمل شده اند . عده ای از یاران دیگر در قید حیات نیستند . بسیاری از ذهنیات بیرون فروریخته و آزمون دیگر باید جست . هم اکنون تقی و یارانش در انتظار میدانهای تیر . تقی مدعی که علیرغم میل خود به سازمان پیوسته و حالا سربلند در تقابل با دشمن . در آن فضای سنگین زندان اوین بین او و مسعود احمدزاده و عباس مفتاحی چه گذشت ، یک کلمه بزبان نیاورد .

خیلی ها سکوت او را بر چالشهای گذشته سازمان را ، ناروا در حق جنبش قلمداد میکنند . تقی یک منطق بیشتر نداشت ، هر ادعای و هر گفتاری بر گذشته ای که بر ما گدشت ، در غیاب آن عزیزان مشروعیتی نخواهد داشت . بعد ها که خاطره نویسی ها و داستان سازی ها رواج پیدا کردند و هرکس بدون شاهد و سند خود را قهرمان داستانهایش نمود و یکطرفه در پیش قاضی نشست ، انتخاب و تصمیم تقی قابل تامل است .

آثار آسیبهای وارده از زندان و شکنجه ها بوضوع در وجود تقی آشکار بود . نیم انسان هم نبود . دستهایش می لرزید و سیگار پشت سیگار . در نشستی با دوستان پیامش را رساند . گفت فعالیت سیاسی در کشورهای جهان سومی بسیار طاقت فرسا و هزینه سنگین دارد . بخصوص که این قدرتمندان تازه بدوران رسیده ، درنده تر از قبلی ظاهر خواهند شد . این مبارزه زنان و مردان بزرگی را می طلبد که روحیه آهنین و اعصاب پولادین داشته باشند . من ناتوان از یک زندگی عادی ، چه رسد به دشواری های مبارزات سیاسی . بعد ها که در رویدادهای سازمانهای سیاسی و سرنوشت بسیاری از مبارزان بعد از انقلاب تاملی میکردم ، نشان از آن میداد که تقی دیالکتینک و قانونمندی مبارزات سیاسی را خوب فهمیده بود . با وجود این ، در آن شرایط که خسته هم به نظر می رسید ، تقی بود و انبوه جوانان مشتاق . به هر سوالی یک لبخند ویژه داشت و چه با حوصله جواب میداد . دکتر تاثیر مبارزه مسلحانه در جامعه ؟ جوابش کوتاه بود ، یک چنین جنبشی با پشتوانه ای از مقاومت و پایداری و انسانهای فداکارش ، شایسته هر نوع تاثیرگذاریست ، اما با شرایط پیش آمده در جامعه و خروج از آن خانه های تیمی و سازماندهی فعالینهای علنی و نیمه علنی این دو سازمان را با بحرانی ترین دوران خود روبرو خواهد کرد . اینجاست که جای خالی آن عزیزان را آرزو خواهیم کرد . نشستهای با دوستان نزدیکی هم داشتیم . گفت به هیچکس نمی گویم چکار بکند ، ولی کسانی که راه مبارزه را انتخاب میکنند باید آنرا خیلی جدی بگیرند . مبارزه نگاه مستقیم به پیش و دیدن دشمن نیست ، بلکه در کنار آن ارزشهای سازمانی و روابط حاکم بر جمع هم از اولویتهاست . یک مبارز سرنوشت خیلی ها را با زندگی مبارزاتی خود پیوند میدهد و باید مسولیتها درک شود . حفظ و امنیت اعضا را فراتر از هر عملیات و حرکت سیاسی میدانست . تاکید میکرد که قدر و ارزش نیروها را باید دانست و آنها را نباید براحتی هدر کرد . میگفت در روابط درست و دموکراتیک سازمانیست که کارایی ها و پایداریها خود را نشان مندهد . از مقاومت دوستان چریک و حماسه های که ساخته اند بیشتر سوال بود . جواب میداد که مقاومت در زیر شکنجه یک پدیده ذهنی و خیالی نیست که دستور سازمانی اجرا شود . کولبارش باید از همان آغاز مبارزه و در کنار یاران و روابط سازمانی بار شود . دوام و بقای سازمان و تشکل اصل است ، پس چاشهای درونی نباید به مراحل آنتاگونیستی بکشد . ازهیچ انسان زنده ای برای خودتان قهرمان نسازید و هیچ انسان شایسته با خصلتهای انسانی و انقلابی میل به قهرمان شدن ندارد . در فضاهای سیاسی مسموم است که قهرمانان قلابی قلچماق های خود را سازمان میدهند . قهرمانان ما کسانی هستند که امروز در میان ما نیستند . وحید افراخته را مثال زد . گفت وحید چریک جسور و توانایی بود . در بسیاری از عملیاتها شرکت کرده بود . وظایف محوله ها را با شجاعت پیش برده بود . وحید را ساواک به زانو در نیاورد . وحید زمانی شکست و خرد شد ، که ماموریت دادند به دوستی شلیک کند ، که تا دیروز فدایی هم بودند . جا دارد ازاشتیاق همه دوستان که یادی از تقی شود و در یادآوریهای آن دوران همراهمان بودند ، تشکر کنیم