نکاتی‌ درباره حرکت اعتراضی معلمان

جلال نادری

دهم اسفند ماه هزاران معلم در شهرهای مختلف ایران دست به اعتراض زدند. اعتراض ساکت معّلمان، اما، جز بلندترین اعتراضات کارگری ایران بود. در بعضی‌ از گزارشایی که از این حرکت اعتراضی منتشر شد آمده بود که جای دولت خالی‌ بود و اعتراض ساکت معّلمان با سکوت کر کننده دولت مواجه شد. جای دولت اسلامی اما واقعا خالی‌ نبود. دولت حضور و جایگاه خودش را  هم با سکوتش و هم با حضور پررنگ نیروهای امنیتی نشان داد. 

حرکت اعتراضی معّلمان چند مشخصه برجسته داشت:

اولا، این حرکت به معنای واقعی کلمه یک حرکت سراسری بود. معلمان در چهار گوشه کشور و در پاسخ به فراخوان کانون صنفی معّلمان  جمع شدند. درست است که خیلی از گزارشات تمرکزشان را بر تجمع تهران گذاشتند، اما، حضور معّلمان در استان‌های دیگر و از جمله خراسان، قزوین، فارس، لرستان، هرمزگان، خوزستان و بخصوص آذربایجان و کردستان خیلی محسوس بود. از این جهت حرکت معّلمان نشان داد که کارگرای ایران چطور میتوانند حول مطالبات صنفی خودشان متحد و جمع شوند.

ثانیا، حرکت اعتراضی معّلمان بیش از هر چیز دیگر، اهمیت منافع و هویت طبقاتی مشترک کارگران را برجسته کرد و به نمایش گذاشت. در شرایطی که خیلی‌ها تلاش می کنند با تاکید رو هویت‌های قومی، مذهبی، و جنسیتی، جلوی یکپارچه شدن و متّحد شدن کارگران را بگیرند، معلمان ایران نشان دادند درد و منافع کارگران مشترک است. عکس هایی که از تجمع معلمان منتشر شده بصورت شفافی نشان میدهد که اتحاد کارگران با چه زیبائی و با بهم نزدیک کردن و چسباندن  تکه‌های‌ هوّیت‌های مختلف فرهنگی‌، قومی، جنسیتی و مذهبی یک لحاف چله تیکه رنگی‌ و بزرگ درست می کنند. این نمایش اتحاد و همبستگی‌ کارگران ایران از مهمترین مشخصه‌های حرکت معّلمان بود و نقش متحد کننده  کارگران رو باز هم به ما یادآوری کرد. این یک  درس واقعا خجسته است که باید از آن یاد گرفت و تعمیمش داد.

ثالثا، با وجود سراسری بودن این حرکت خیلی واضح بود که معلمان مناطق مختلف در عین حال خواست های مشخص خودشان را نیز داشتند و بیان کردند. بعنوان مثال در کردستان حق آموزش به زبان مادری جز خواست های معلمان بود. حرکت درخشانی که یکی‌ از پایه‌های آن اعتراض به تبعیض بود که باید به اشکال مختلف تبعیض اشاره می شد. این بنوبه خود می تواند به تقویت همبستگی‌ و بزرگتر کردن و گسترده تر کردن اعتراض معّلمان کمک کند.

رابعا، معّلمان با هوشیاری کامل اجازه ندادند که حرکت شان  مورد سؤ استفاده قرار بگیرد. این هوشیاری حیاتی است.  بخصوص از این جهت که جناح های مختلف رژیم  سعی کردند و سعی می کنند از این حرکت اعتراضی برای تقویت خود و دفاع از منافع شان استفاده کنند. روشن است که در این نظام، هیچ کس و یا هیچ جناحی با خواست معّلمان برای رفع تبعیض در نظام آموزشی، با کاهش بودجه دستگاه‌های ایدئولوژیک، با دادن اختیار تصمیم گیری به معّلمان، و یا با جلوگیری از پروسه خصوصی‌ سازی در آموزش و پرورش موافق نیستند. تاریخ سی‌ و شش ساله جمهوری اسلامی این حقیقت را بخوبی نشان می دهد. حرکت اعتراضی ۱۰ اسفند نشان داد که کارگران فقط می‌توانند به نیرو و اراده متحد خودشان اتکأ کنند. واقعیت این است که  نماینده های رژیم در مجلس شورای اسلامی که برای  هر موضوع بی‌ ربطی‌ طرح  دو فوریتی تقدیم مجلس می کنند چگونه است که  هیچگاه  برای هیچ کدام   از خواستهای مهم کارگران، مثل حق تشکل، حق اعتراض، حق مسکن، حق دستمزد هیچ اقدامی انجام نمی دهند.

نکته آخری هم که باید به آن  اشاره کرد، مسئله ظرفیت بخش‌های مختلف کارگران است. خیلی از مفسرای نئولیبرل و حتی چپ، بالا رفتن درصد کارگرای بخش خدمات را  مترادف "پایان طبقه" میدانستند. اما حقیقت این است که همین بخش از طبقه کارگر هم در ایران و هم در کّل دنیا، در صف اول مبارزه برای احقاق حقوق کارگران و مردم قرار داشته و دارند. دلیلش هم بسیار روشن است. آموزش، بهداشت، و یا حمل و نقل، مثل کارگاهی نیستند که بتوان مثلا تعطیلشان کرد و کارگرانشان را  به ‌مرخصی اجباری فرستاد. مختل شدن حتی موقّتی حوزه هایی مثل مدارس، بیمارستان ها، پست، بانک ها، اتوبوس ها، و امثالهم، خیلی راحت می تواند به یه بحران همه جانبه تبدیل شود. نمونه‌های زیادی را سراغ داریم که بحران هایی از این دست حتی به سقوط و تعویض دولت‌ها منجر شده اند. برخلاف دیگر حوزه‌های اقتصاد، اعتراضات کارگری در بخش خدمات تنها در همان حوزه محدود نمی مانند و خیلی سریع بخش بزرگی‌ از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهند. همین حرکت اعتراضی معّلمان خیلی از مدارس را تعطیل کرد. بهمین خاطر حرکت اعتراضی معّلمان، پرستاران، و یا شرکت واحد نه فقط به سرعت مورد توجه همگان قرار می گیرند، بلکه به راحتی‌ هم نمی توان اخبار آن را سانسور کرد. حتی اگر رسانه‌ها هم خبر چنین اعتراضاتی را هم منعکس نکنند میلیون‌ها نفری که به این خدمات اتکا دارند خیلی راحت از ماجرا با خبر شده  و به ابعاد آن آگاهی می یابند. در کنار این جنبه  نباید فراموش بکنیم که خواست های این بخش از کارگران فقط خواست های اخص آن ها نیست. خصوصی کردن بهداشت و آموزش فقط بر معّلمان و پرستاران فشار نمی آورد. دقیقاً همین مشخصه است که به سرعت میتواند همبستگی‌ و همدلی و حمایت بخش بزرگی‌ از کارگران و زحمتکشان را جلب کند. اعتراض معّلمان نشان داد که چگونه می توان بر پراکندگی کارگران غلبه کرد. یکی‌ از معلمان کشورمان به شکل زیبایی جوهر حرکت ۱۰ اسفند رو بیان کرده بود:

باید درراستای تحقق اهداف یکدل حرکت کنیم و از معلم برابری و آزادی یاد بگیریم،

 از صمد بهرنگی که

می‌گفت:

"همه‌اش که نباید ترسید، راه که بیافتیم ترسمان می‌ریزد."

جمعه ۱۵ اسفند ۱۳۹۳ برابر با ۰۶ مارس ۲۰۱۵