بی توجهی به وضعیت روحی ، جسمی و زندگی کارگران

قربانی آتش سوزی

در کارگاه های نساجی "رانا پلازای" بنگلادش

آزاده ارفع

قربانیان آتش سوزی در کارگاه نساجی "رانا پلازا"  در بنگلادش مورد بی اعتنائی و فراموشی قرار گرفته و سرمایه داران مسئله را از سر خود باز کرده اند. قربانیان هم چنان پس از گذشت چند ماه  بدون کمک و یا حمایت باقی مانده اند و هیچ نهادی به بازماندگان این فاجعه   انسانی  توجهی نکرده  و تا کنون غرامتی نیز به آنان پرداخت نشده است. سرمایه داران و نهادهای مسئول نه تنها به بازسازی منطقه فاجعه زده نپرداخته اند بلکه حتی به علل فاجعه آتش سوزی نیز رسیدگی نکرده اند . پاسخ به الزامات تامین امنیت محیط کار، بدون توجه به عواقب مرگبار اهمال های صورت گرفته،   با کندی در حال پیشرفت است.

در آتش سوزی "رانا پلازا" در "داکا" 1129 نفر جانشان را در کارگاه نساجی، که در یک ساختمان هشت طبقه قرار داشت، از دست داده و صدها نفر نیز در این حادثه زخمی شدند . بازماندگان نه تنها کارشان را که منبع درآمد شان بود از دست دادند بلکه مخارج هنگفت درمان نیز به سرشان ریخته  که قادر به تامین آن نیز نیستند.

کارگران به خاطر اجبار اقتصادی و تامین معیشت ناچار بودند در کارگاه هائی که ساختمان اش در حال فروریزی بود و از ایمنی محیط کار نیز درآن هیچ خبری نبود، با حقوق بسیار ناچیز کار کنند. درآمد ناچیزی که کارگران از بابت شغل شان دریافت می کردند  منبع اصلی تامین زندگی شان بود. آنها با این امید که" انشا الله گربه است و اتفاقی نخواهد افتاد" به کار در این کارگاه های مرگ ادامه می دهند.

"سازمان کمک رسانی به بیماران ایدز بریتانیا" در یک  مطالعه جامع درباره این حادثه،  با بیش از دوسوم قربانیان آتش سوزی "رانا پلازا"  به گفتگو نشسته است. حاصل این مطالعه یک رسوائی بی سابقه برای انحصارات بزرگ چندملیتی سفارش دهنده لباس و سرمایه داران بنگلادشی طرف قرارداد آن ها بوده است که سود های هنگفتی، از بابت نیروی کارارزان و محروم ازهرگونه ایمنی محیط کار، نصیب خود می سازند. در حالی که سودجوئی آدم خوارانه این سرمایه سالاران فاجعه "رانا پلازا" و ده ها فاجعه نظیر آن را به وجود آورده است آن ها حاضر نشده اند برای پرداخت خسارت به بازماندگان، تامین هزینه درمان زخمی شدگان نیازمند مداوا و کارگران گرسنه ای که به خاطر از دست دادن کارشان از تامین معیشت خود محروم شده اند، دست به جیب برده  و بخش ناچیزی از سودهای کلان خود را به این امر اختصاص دهند.

از میان انبوه انحصارات چند ملیتی سفارش دهنده لباس، فقط تولیدی کالاهای ارزان ایرلندی به نام " پری مارک"(Primark) به 550 کارگر ماهانه 191 دلار(معادل 136 یورو) پرداخته و  طبق اظهارات سخنگوی این انحصار می خواهد پرداخت مبلغ مزبور را به کسانی که هنوز قادر به کار نیستند تا سه ماه دیگر ادامه دهد. طرف قرار داد "پری مارک" در مجموعه "رانا پلازا" شرکت (New Wave Bottoms) بود که لباس های سفارش شده توسط "پری مارک" را تولید می کرد. "پری مارک" همچنین گفته است  که آن ها خواهان پرداخت غرامت طولانی مدت به بازماندگان فاجعه"رانا پلازا" هستند. "سازمان کمک رسانی ایدز" طی تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که 94 درصد از قربانیان هنوز هیچ مبلغی به عنوان غرامت، هزینه درمان و یا  حقوق بیکاری دریافت نکرده اند. ابعاد بی مسئولیتی و بی اعتنائی سرمایه انحصاری جهانی وهمدستان بنگلادشی آن ها به بازماندگان فاجعه آتش سوزی"رانا پلازا" زمانی روشن می شود که در نظر داشته باشیم 28 انحصار بزرگ چند ملیتی بین المللی که لباس مارک دار خود را در بنگلادش تولید می کنند از جمله سفارش دهندگان مدهای لباس هایشان، به طرف های قرارداد بنگلادشی خود، در"رانا پلازا" بوده اند.

اما آسیب های وارد شده به کارگران تنها به موارد بالا محدود نیست. 92 درصد از کارگران که اساساً زنان می باشند به دلیل فشار روحی و روانی و دردهائی که از آسیب های بدنی  در حادثه آتش سوزی مهیب "رانا پلازا" به آن ها وارد شده هنوز قادر به کار نبوده و خانه نشین شده اند . برخی از دختران و زنان شاغل در این مجموعه نیز معلول شده و دیگر هیچ وقت قادر نیستند به زندگی شغلی خود برگردند. برای مثال "رشما بگوم"(Reshma begum) دختر 19 ساله ای که پس از هفده روز زنده ماندن در زیر آوار و سنگ ها نجات پیدا کرد هنوز دچار کابوس زدگی می شود و قادر به کار نیست.

 در طی سال 2013 کارگران نساجی بنگلادش طولانی ترین اعتصابات و تظاهرات خیابانی سراسری را برای افزایش دستمزد، بهبود ایمنی شرایط کار و پرداخت خسارت به آسیب دیدگان سوانح کار نظیر آتش سوزی انجام دادند که در اوج این اقدامات رفت و آمد در شاهراها و خیابان های داکا و بسیاری از شهرهای بنگلادش به حالت توقف در آمد. تنها قول و قرار مسئولین دولتی برای بهبود جدی ایمنی شرایط کار در کارگاه های نساجی و نیز افزایش دستمزد موجب شد که این کارگران به سر کارهایشان برگردند.

از پی اعتراضات گسترده کارگران، کشورهای انگلستان و هلند اعلام کردند که طی یک برنامه سه ساله آماده پرداخت خسارت هستند. پرداخت خسارت به آسیب دیدگان قرار است تحت نظر دولت بنگلادش و "سازمان جهانی کار" (ILO) انجام شود.در این مدت شرایط ایمنی محیط کار در هزار کارگاه نساجی  نیز زیر ذَرّه بین قرار خواهد گرفت. برای این منظور مبلغ 24 میلیون دلار ازطرف انگلستان و هلند اختصاص یافته است. همچنین شرکت های تولیدی مستقل (خارج از  هزار کارگاه مورد اشاره) نیز تحت نظر قرار گرفته و آنها نیز به ناچار باید ایمنی محیط کار خود را بهبود بخشند. در حال حاضر"سازمان جهانی کار"  (ILO) ودولت بنگلادش در همکاری با هم باید وضعیت امنیت شغلی کارگران را تحت نظر قرار دهند.

در هر صورت برای سرمایه داران شرکت های نساجی و تولیدی بنگلادش، صنعت تولید لباس همانند معدن طلائی است که سالانه میلیاردها دلار - براساس بسیاری از تخمین ها 22 میلیارد دلار- سود نصیب شان می سازد. شرکای جهانی آن ها یعنی انحصارات چندملیتی تولید لباس های مارک دارنیز در این بهره کشی بیرحمانه سهیم بوده و متوسط مزدی که برای دوخت یک لباس می پردازند تنها یک سنت است. سوانح فاجعه بار کار نظیر"رانا پلازا"، اعتراضات گسترده کارگران بنگلادشی و افشاگری های انجام شده توسط تشکل هائی نظیر"سازمان کمک رسانی به بیماران ایدز بریتانیا" موجب شده است که انحصارات مالی جهانی، سرمایه داران بنگلادشی شریک آن ها  و دولت های حامی ناچار به اتخاذ تدابیری برای کنترل دامنه سوانح کار و پاسخ به بخشی از مطالبات کارگران شوند. اما کارگران بخش نساجی بنگلادش و  تشکل های اتحادیه ای آن ها در انتظار پاسخ دولت به افزایش حداقل دستمزد تا پایان امسال هستند. روزهای آینده نشان خواهد داد که مبارزات کارگران نساجی بنگلادشی چه دست آوردهائی برای آن ها رقم زده است.

پنجشنبه ۱۶ آبان ۱۳۹۲ برابر با ۰۷ نوامبر ۲۰۱۳