یادداشت کارگری (بخش دوم) 

  نگاهی به موقعیت مبارزاتی کارگران ایران
پیرامون دشواری عدم دریافت حقوق های معوقه

درفاصله هفته سوم و چهارم (شانزدهم تا سی ام) دی ماه ۱۳۹۵

امیرجواهری لنگرودی

amirjavaheri@yahoo.com

 يكشنبه ۱۷ بهمن ۱۳۹۵ برابر با ۰۵ فوريه ۲۰۱۷

یادآوری

در یادداشت کارگری پیشین ام ، جمع بندی از روز شمار کارگری دو هفته نخست دی ماه ۱۳۹۵ ، تاریخ اول (۱) تاپانزدهم (۱۵) ماه را دنبال کردم . در آن نوشته (۱)* ، نشان دادم که از دل مجموعه مصائب و مشکلات و مطالبات پاسخ نگرفته کارگران یعنی اخراج های گسترده ، حق بازنشستگی، بازگشت به کار، کاهش حقوق کارگران، مالباختگی، بلاتکلیفی شغلی و عدم افزایش مزد ، بیکاری های وسیع با تعطیلی محیط های کار، دشواری های موقعیت شغلی زنان، دشواری بیمه بیکاری و زیر گرفتن امنیت شغلی کارگران، محور دستمزدهای معوقه در همه سطوح فعل و انفعالات جنبش کارگری کشور،  اصلی ترین مطالبه کارگران را پوشش می دهد.

در آن نوشته یاد آور گشتم : بخش بعدی ارزیابی ام به هفته سوم و چهارم دی ماه مربوط می گردد ، بعبارتی نشان دادم که ازدل بیش از صد خبرروزشمارکارگری ، دستمزدهای معوقه ، محور بیش از نود درصد مجموع اعتراضات کارگری دو هفته اول دی ماه ۹۵را تشکیل می دهد.  در بخش دوم این یادداشت برآنم که نیمه دوم دی ماه۹۵ ، یعنی شانزدهم تا سی ام این ماه را پی گیرم و ارزیابی ام را بیان دارم .

***

جمع بندی اخبار و گزارش های کارگری منتشر شده نیمه دوم دی ماه۹۵ تاییدی بر محورهای اصلی جمع بندی روزشمار اعتراضات کارگری دو هفته نخست دی ماه ۱۳۹۵ می باشند .

اولین و مهم ترین نکته ای که اخبار نیمه دوم دی ماه نشان می دهند، کانونی بودن اعتراضات کارگری همچنان برمحور دستمزدهای معوقه می باشند. چنانچه به مانند قبل،  موارد تکرار روزانه اعتراضات در یک واحد کارگری را نادیده بگیریم و مجموعه این دست از اعتراضات را یک مورد محاسبه کنیم، از مجموع یکصد و چهل (۱۴۰) خبراعتراض کارگری نیمه دوم دی ماه، نود وشش (۹۶) مورد مربوط به دستمزدهای معوقه می باشند. (۲)*

در این ارزیابی از مجموعه داده های خبری روزشمار کارگری نیمه دوم دی ماه۹۵ ، تماما مربوط به دستمزدهای معوقه نیست ، چرا که  در میان خبرها، موارد اعتراض به واگذاری واحدهای تولیدی چندی به بخش خصوصی و زیرسئوال رفتن امنیت شغلی کارگران، اعتراض به اخراج ازکار و بیکار شدن کارگران به خاطر رکود و وارد کردن جنس مشابه از خارج کشور، اعتراض به خاطر تبعیض در پرداخت مستمری بازنشستگی و افزایش حقوق ، مسئله خشکی و بحران آب، مال باختگان ، غیر از اخبار پرشمار حوادث حین کار، کارگران  محاسبه شده است .

 در این میان ، موارد مربوط به اعتراض تجمع گروهی از مردم بدون شناسنامه سیستان و بلوچستان در برابر مجلس، تجمع حاشیه نشین های شهرک سیدی کرمان، تجمعات اهالی روستاهای احمد غریب شهرستان دنا و اهالی روستای ورزگ قاینات ، تجمعات متقاضیان مسکن مهر، اعتراض رسانه ای کارگران ایران ترانسفور زنجان، تجمع کارگران آسفالت میهن کویر پاکدشت ، چند مورد از تجمعات اعتراضی به انتشار پارازیت در مقابل استانداری شیراز ، راهپیمایی کارگران کارخانه پلی اکریل اصفهان ، تجمعات اعتراضی معلمان حق التدریسی و بازنشستگان در برابر مجلس، تجمعات کارگران بازنشسته واحد های مختلف در چند مورد ، موارد اعتراضات مربوط به اخراج ها  در چندین مورد ، سه مورد در بخش حمل و نقل بین شهری، دو مورد در بخش معادن، یک مورد پرستاران ومصادیقی از این نوع گزارش شده است . سایر موارد اعتراضات کارگری گزارش شده در روزشمارکارگری هفته سوم و چهارم دی ماه ۹۵، تماما مرتبط به عدم پرداخت به موقع دستمزدهای کارگران چه در بخش خدمات و یا واحدهای مختلف تولیدی و همچنین به بخش صنعت مربوط بوده اند.

 البته مهم می نماید که تاکید کنم: اخبار و گزارش های ارائه شده در روزشمار کارگری در تمامی محورهای مطالباتی و ازجمله بخش مربوط به دستمزدهای معوقه درسطوح گوناگون ، کل اخبار اعتراضات کارگری نیمه دوم دی ماه نیستند بلکه مجموعه خبرهایی هستند که من توانستم از منابع رسمی درون کشور ، شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها و سایت های فعالان کارگری داخل و خارج استخراج نمایم  و این همه خبر ها نیست.

در حقیقت جمع بندی روزشمار اعتراضات کارگری نیمه دوم دی ماه۹۵ نشان می دهد که ازاین میان حدود یک سوم کل این اعتراضات مربوط به کارگران خدمات شهری در شهرهای مختلف کشور یعنی مطالبات معوقه از شرکت های برده داری پیمانی طرف قرارداد با شهرداری ها فهرست شده است. عمده ی تلاش کارگران هم در بخش های خدمات شهری، حمل و نقل بین شهری و صنعت و همچنین معادن اساسا معطوف به این بوده که دستمزدهای معوقه شان را از کارفرما ( دولت- بخش خصوصی و پیمانکاران) دریافت کنند.

 خبرها نشان می دهد که بیشترین ظرفیت اعتراضی در همین جا ها کانونی شده است . چیزی که در تلاش کارگران برای گرفتن دستمزدهای معوقه واقعا شاخص و تکان دهنده است فراوانی آماری ناکامی کارگران در رسیدن به این هدف یعنی دست یابی به دریافت حقوق های خود است . با این که مجموع خبرها و گزارش ها نشان می دهند که بین حداقل دو تا بیشتر از بیست و هفت ماه حقوق معوقه در همه بخش ها زمینه ساز مجموعه موارد اعتراض کارگری بوده، در چهل و شش مورد، اعتراضات اصلا به نتیجه ای نرسیده و کارگران با وجود اعتراض همچنان بلاتکلیف می باشند و حقوقی به آنان  پرداخت نشده است . در پنج مورد، پرداخت ها به صورت قسطی و علل الحساب و قطره چکانی صورت گرفته و صرفا بخشی از بدهی ها به کارگران پرداخت شده است . در نیمه دوم دی ماه فقط یک مورد ؛ آن هم کارگران پروژه مرمت مجموعه ارگ قدیم شهر بم هستند که کارگران هر چهار ماه حقوق معوقه شان را دریافت کردند. نکته دیگری که در همین زمینه مهم بوده تا بدان پرداخته شود، اشاره بدین موضوع است که در چهار مورد اعتراض به دستمزدهای معوقه با اخراج کارگران پاسخ گرفته است . بزبانی اخراج ها ی کارگران از واحد های تولیدی با دستمزدهای معوقه رابطه معنی دار می باشد!

 خبرهای کارگری نیمه دوم دی ماه تصویر دقیق، همه جانبه و آماری از علت های تاخیر در پرداخت حقوق کارگران ارائه نمی دهند. چرا که برای ارائه چنین تصویر دقیق ، داشتن جمع بندی های چند ماه و یا حتی یکساله روزشمار کارگری نیازمند می باشد

با اینهمه در این مجموعه خبرها دو محور صراحت دارند:

 نکته اول؛ به بخش خدمات شهری و تعلل شرکت های پیمانی طرف قرارداد با شهرداری ها در پرداخت دستمزدهای کارگران نظافت شهری و رفتگرها، به زعم آقایان ( پاکبانان ) مربوط است. زیرا که خبرها نشان می دهند که میان حذف استخدام مستقیم کارگران از جانب شهرداری و وارد شدن واسطه های پیمانی در رابطه میان کارگران و شهرداری ها و گسترش دستمزدهای معوقه ارتباط معناداری هست.

 با این که شهرداری و شرکت های پیمانی طرف قراردادمی باشند، سعی می کنند کارگران را بین خودشان پاس کاری نمایند و مسئولیت نپرداختن دستمزدها را قبول نکنند یامسئولیت را متوجه مدیریت قدیم شهرداری کنند. از اینروست کارگران اعتراض ، استانداری ها، شهرداری ها و فرمانداری ها و شورای شهر را که همه شان به درجات مختلف با مدیریت شهری و منطقه ای ارتباط دارند، و گاها در برابر مجلس اسلامی ، اصلی ترین مراکز تجمع اعتراض برای وصول دستمزدهای معوقه خودشان می شمارند. عملا بخش اصلی اعتراضات این کارگران هم در برابر شهرداری ها یا شورای شهر یا استانداری ها صورت گرفته. اما در این میان نکته ای که روشن نیست، نحوه ارتباط میان کارگران نواحی مختلف شهرداری هاست.  اینطور به نظر می رسد که گسترش ارتباط میان کارگران نواحی مختلف شهرداری ها و پیدا کردن راههایی برای جذب حمایت مردم از مطالبه دستمزد معوقه ، بوسیله کارگران می تواند در کاهش میزان ناکامی اعتراضات کارگری در این بخش موثر باشد.

نکته دوم ؛ در رابطه با دستمزدهای معوقه در بخش صنعت، یکی از دلایل نپرداختن به موقع دستمزدها به کارگران ، نقشی هست که انباشت بدهی‌های مالی کارخانه ها به چند نهاد دولتی بمانند بانک ها، اداره تامین اجتماعی، اداره گاز و برق و همین طور اداره دارایی ، نقش بازی می نماید. مثلا مورد شرکت نباتی گلناز در این زمینه شاخص است. این شرکت هشتصد میلیون به سازمان تامین اجتماعی کرمان بدهی داشت، هشتصد و پنجاه میلیون هم بدهی گاز داشته است. همین بدهی ها باعث تعطیلی این واحد تولیدی شد. در واقع با این که از جانب دولت ، مرتبا ادعا می شد که نسبت به واحدهای تولیدی بحران زده ف سیاست های حمایتی اعمال می گردد تا کارگران بیکار نگردند. نه تنها از سیاست های حمایتی خبری نیست که عملا تخفیف یا قسط بندی مجدد بدهی های واحدهای بحران زده به بخش آب و برق هم در کار نیست؛ بطوری که همین هزینه ها به عاملی در افزایش ورشکستگی کارخانه ها و بیکاری کارگران تبدیل گشته است . بطوری که در برابر فشار هزینه های آب و انرژی، یکی از اهرم های کارفرمایان در نپرداختن به موقع دستمزدهای کارگران به آنان و کاستن از هزینه تولید از طریق ارزانتر کردن ارزش نیروی کار، قراردادهای ظالمانه تر و موقتی تر کار و خودداری از واریز حق بیمه کارگران هست. بی دلیل نیست که در بیش از پنجاه درصد مجموع اعتراضات کارگری نیمه دوم دی ماه، اعتراض به واریز نکردن حق بیمه به عنوان مطالبه همراه با دستمزد معوقه مطرح بوده است . بطوری که امروز مسئله بیمه در سطح کارگران رشته های مختلف علل العموم و در بین کارگران ساختمان که به شکل وسیع در معرض آسیب ها و حوادث کاری حین کار می باشند از دوره پیش در سطح سازمان تامین اجتماعی، و دولت از یک طرف و مجلس اسلامی از طرف دیگر به بحثی داغ بدل ساخته است .

نکته گفتی در باب عدم پرداخت به موقع دستمزدها به کارگران به شکل یک قانون نانوشته هم از جانب دولت بعنوان بزرگترین کارفرما ، هم بخش کارفرمان خصوصی و هم پیمانکاران که خود زیر مجموعه دولت یا همان بخش خصولتی هستند ، اعمال می گردد.

برای من مشخص است که فهرست کردن این اخبار و جا دادن یک تحلیل صرف  به تنهایی هیچ مشکلی را از کارگران حل نمی نماید . بر عکس همانگونه که در یادداشت پیشین ام نیز یاد آور شدم ؛ ما باید به هر شکل و زبانی ضرورت ایجاد صف مستقل ظرف مبارزاتی کارگران برسر وصول همین حقوق های معوقه  و سایر مطالبات بی پاسخ مانده آنها را به امری سراسری در درون کشور بدل سازیم .

 کارگران برای دست پیداکردن به حقوق های معوقه خود، مشترک منافع اند . پس می توانند با هم برای دست یابی آن درهر سطحی ، چه منطقه ای ، چه رسته ای و رشته ای با سازمانیابی اعتراضات سراسری به مانند تحرکات سراسری و یک پارچه معلمان و بازنشستگان کشور عمل نمایند .

اگر امروز فرایند مبارزه کارگران با شعار « کار برای زندگی، نه زندگی برای کار» تعریف می گردد ، پس برای طبقه ما راهی جز این نیست که دریابیم ، درعرصه مبارزات طبقاتی ، راه جویی کارگران به تنهایی به نتیجه نمی رسد. کارگران باید به تجربه عینی خویش دریابند : « گارگران متحد همه چیز و کارگران متفرق هیچ چیز » تعریف می گردند. از اینرو لازم می نماید با  سازمانیابی راههای مناسب و اقدام عملی ، برای ایجاد تشکل مستقل طبقاتی خویش ، گام های اساسی خود را تجربه نمایند!

با امید به اینکه بتوان در بهمن ماه ۹۵ نیزبتوان مطالبات کارگران را به همین شکل از روز شمار کارگری مورد بحث و بررسی و دسته بندی قرار داد .

توجه :

علاقمندان برای دست یابی به اخبارروزشمارکارگری فاصله شانزدهم تا سی ام دی ماه۹۵، برای جلوگیری از حجم مقاله یادداشت کارگری، می توانند عینا به آدرس زیرمنبع شماره دو (۲)  مراجعه نمایند .

منابع

۱-   

           http://www.rahekargar.net/labor_iran/2017-01-18_806_yaddashat-amir.pdf

۲-

https://rahekargarnews.wordpress.com/2017/02/03/gile-586/