از اوزگه جان تا کمپین ِ مردان ِ مینی ژوپ پوش!

رزا دیار

   جدیدترین کمپین اینترنتی که اوزگه جان اصلان ِ جوان دیگربار با لب هایی سرد و بسته از دنیای مردگان الهام بخش آن شد، کمپین مردان مینی ژوپ پوش است که نقطه ی شروعش از آذربایجان، کشور همسایه ی ترکیه بود. این مردان که نخواستند محدوده ی جغرافیایی مانع نشان دادن همبستگی شان با زنان در خیابان های ترکیه شود، با پوشیدن دامن کوتاه و گذاشتن عکس هاشان در شبکه های اجتماعی اعتراض خود را از عرصه ی خصوصی (خانه ی خود) به عرصه ی عمومی بردند. کمی بعد این کمپین از دنیای مجازی توسط مردها در خیابان های استانبول به دنیای حقیقی نیز راه یافت. [ویدئو] در اینجا توجه به این نکته لازم است که در عرف و سنت های ترکیه نیز همچون ایران همان گونه که "مثل زن ها بودن یا رفتار کردن" اگر خطاب به مردان گفته شود، طعنه و کنایه ای سنگین به مثابه ناسزاست ، پوشیدن لباس زنانه نیز توسط مردان دارای بار منفی است.  شاید بتوان گفت پیشگامان این نوع کمپین در منطقه، البته با تفاوت هایی، مردان کرد ایرانی (و متعاقبا مردانی از دیگر مناطق ایران) بودند که لباس زنانه را با افتخار پوشیدند تا در اقدامی اعتراضی به خنثی کردن بار تحقیرآمیز لباس زنانه پوشاندن بر مردان دستگیر شده توسط رژیم به مثابه مجازات، در راستای مقابله و اعتراض به توهین به زنان دست یابند. [اینجا و اینجا]

   اوزگه جان اصلان کیست؟

   نام اوزگه جان هزاران بار در شبکه های اجتماعی بازنویس شد، برای چند روز در توئیتردر مقیاس جهانی ترند شد، و سپس در کنار کمپین آنلاین #sendeanlat  (به معنای تو هم بگو یا تو نیز بازگو کن) در توئیتر به چشم خورد،  و موجب شد زن های ترک این بار از تجربیات شخصیشان از خشونت بگویند و درد مشترک را در اقدامی هماهنگ به سخن درآیند.

   اوزگه جان اصلان ۲۰ سال پیش در خانواده ای فقیر از اقلیت تحت ستم علوی در مرسین ترکیه به دنیا آمد. او که دانشجوی رشته ی روانشناسی بود، ۱۱  فوریه توسط راننده مینی بوسی در ترکیه مورد تجاوز قرار گرفت، به قتل رسید، و سپس با همکاری پدر و دوست قاتل ِ متاهلش، انگشتانش بریده، جسدش سوزانده و به بستر رودخانه انداخته شد. اوزگه جان اما هنوز خیال آرام گرفتن ندارد؛ دست کم در وجدان جامعه ای که بیدار شده است!

   نخستین بار نبود که زنی در ترکیه مورد تجاوز قرار می گرفت.  همچنین نخستین بار نبود که زنی به دست مردی به قتل می رسید. مطمئنا او حتی جوان ترین قربانی هم نبود! ولی مردم یکصدا گفتند، نوشتند و فریاد زدند: "اوزگه جانمان را سوزاندی!" و اما این سوال باقی است که چرا او؟ چرا حالا؟! چطور شد که یکباره خیابان های شهر های مختلف ترکیه قدمگاه هزاران زن و مرد تظاهر کننده ای شد که به خشونت علیه زنان نه بگویند و به "آزادی ِزن، آزادی ِ جامعه"، آری!؟ چطور مرگ او منجر شد به راه افتادن اعتراضاتی وسیع در سطح ملی که عنوان اولین جنبش توده ای زنان در ترکیه را بگیرد؟

   در این میان برخی دلایلی را همچون زیبایی اش و برخی حتی شباهت نام خانوادگی او را که به معنای "شیر" است با نحوه ی مقاومت و دفاعش از خود تا آخرین لحظه در برابر متجاوز و قاتلش برشمرده اند. البته که پاسخ به این سوال احاطه بر نبض روانشناسی یک جامعه را می طلبد، اما در این میان چیزی که کاملا روشن است، مقاومت زنان و مردان آگاه ترکیه است در مقابل سیاست های واپس گرای حاکمیت. در این بازار داغ البته دست هایی نیز زیرکانه در کارند تا با یک تیر دو نشان بزنند؛ که با عنوان کردن ِ بازگرداندن حکم قرون وسطایی اعدام به سیستم قضایی در موارد تجاوز به عنوان راه حل، نه تنها مردم را به خانه هایشان بازگردانند و اعتراضات را خفه کنند، بلکه جامعه را این بار یک گام نیز بیشتر به عقب سوق دهند.

زنان، خشونت، دولت

   در سال های اخیرعرصه مرتبا بر زنان ترکیه تنگ تر گشته است؛ سقط جنین و جلوگیری از بارداری که در ترکیه مجاز و امکاناتش در دسترس همگان بود، عرصه های مجادله میان زنان و حاکمیت شده اند. هر 4 ساعت یک زن در ترکیه مورد تجاوز قرار می گیرد. آمار ها غیر قابل باور هستند! این در حالی است که آمارها نمی توانند دقیق باشند، چون سنت ها و تابوها، در بسیاری از موارد از ترس آبرو و متعاقبا بیشتر قربانی خشونت قرار گرفتن ِ زن، مانع از گزارش دادن موارد و اعلام شکایات می شوند.

   اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، چندی پیش در یک  سخنرانی جنجال برانگیز، علناً گفت که: " زن با مرد برابر نیست" ، "چون دارای فطرتی متفاوت است" و متعاقبا برای اثبات این ادعا مثال هایی آورد از قبیل ِ شیر دادن به نوزاد و حامله شدن زن، و بی درنگ برای امتیاز دادن به زنانی که جایگاه برابر را ازشان ربود، زیر پای مادران بودن ِ بهشت را یادآور شد! (که البته برای ذهن ما ایرانی ها که همواره زیر رگبار سخنان روحانیون شیعه در تمام عرصه های اجتماع قرار گرفته ایم،این حرف ها تازگی ندارد!) او همچنین در همان سخنرانی عنوان کرد:"نمی توان همچون رژیم های سابق کمونیستی به زن مشاغل یکسان با مرد داد!"

   دلیل رشد ۱۴۰۰ درصدی جنایت و قتل زنان تنها در دوره ی روی کار بودن آک پارتی را در چه چیزی به جز واپسگرایی، نابرابری و مردسالاری ِ بیش از پیش حقنه شده به جامعه می توان جستجو کرد؟ واپسگرایی ِ همان ساختاری که در هنگامه ی بالاگرفتن اعتراضات به خشونت ها علیه زنان، خود ِ زنان را مقصر می شمارد و "پوشیدن لباس های تحریک آمیز" را از سوی زنان، عامل این جنایت ها معرفی می کند! همان عبارات بی شرمانه ای که اکنون دستمایه ی پیدایش کمپین مردان مینی ژوپ پوش شده است و مردان باوجدان را نیز وادار به واکنش کرده است: آن ها می گویند اگر پوشیدن دامن کوتاه دلیل تجاوز و خشونت است، پس این ما و این هم شما؛ آیا خیال دارید به سراغ ما هم بیایید؟!

تصاویری از اعتراضات

منابع:

http://haber.sol.org.tr/toplum/ozgecan-aslan-ve-akp-iktidarinin-kadin-cinayetleri-107710

http://www.milliyet.com.tr/her-4-saatte-1-kadin-tecavuze-gundem-2015440/

http://en.wikipedia.org/wiki/Murder_of_%C3%96zgecan_Aslan

-------------------------------

زیرنویس عکس ها:

این مرد در توئیتر خود نوشته است: "گفتم با 3 بچه ام به اعتراضات می پیوندم، گفتند: دیوانه! بگذار بگویند!"

زنان در مراسم خاکسپاری درخواست ملا را که می گفت زن ها عقب بایستند زیر پا گذاشتند، در صف اول مراسم ایستادند و حتی تابوت اوزگه جان را بر شانه هایشان حمل کردند.