«فرزند کمتر- زندگی بهتر» یا « فرزند بیشتر- زندگی شادتر»

محمد خسروی

سودای صدور انقلاب اسلامی و راهبری مسلمانان جهان در ابتدای به قدرت رسیدن، بعلاوه ی شعله ور شدن جنگ بین دو دولت خمینی و صدام، سران نظام را بر آن داشت تا به تولید "گوشت دم توپ" بپردازند. البته در کنار این "ضرورت"، مبانی اعتقادی مسئولین نظام و همچنین بی تجربگی ایشان بعنوان حاکمین جدید، نیز، در اتخاذ این سیاست  بی تاثیر نبود . باری،  شعار "طاغوتی" "فرزند کمتر- زندگی بهتر" ، با سیاستهای تشویقی ازدیاد موالید در دهه ی اول حاکمیت جمهوری اسلامی جایگزین شده باعث شد تا رشد جمعیت نرخ فزاینده ای بیابد. اما از آنجا که هیچ برنامه ریزی درازمدتی برای پاسخگوئی به نیازهای این بخش متورم جمعیت انجام نشده بود،  رفع نیازهای دوره های مختلف سنی این جمعیت، همیشه یکی از معضلات اصلی جامعه بوده است. بعنوان نمونه کمبود شیرخشک، در دهه شصت، جای خود را به کمبود فضای آموزشی در دهه ی هفتاد داد و با رشد قارچ گونه ی مدارس غیرانتفاعی در کنار مدارس دولتی سه نوبته همراه بود، همچنین تاسیس کمپانی "دانشگاه آزاد" و یا انواع دیگری از موسسات آموزش عالی، خود پاسخی به  بخشی از نیاز دوره ای همین بخش متورم جمعیتی بود. 

در اواسط دهه ی 70 ، زمانیکه جمعیت 33 میلیونی سال 1355 به بیش از 60 میلیون رسیده بود، مسئولین نظام به صرافت افتاده، مجبور شدند تا در "کار خدا" دخالت کرده و سیاست های کلان کنترل جمعیت را پیش گیرند. اجرای "سیاست تنظیم خانواده" در کنار سایر عوامل ، از جمله وضعیت اقتصادی جامعه و سخت تر شدن معیشت خانواده، تغییر موقعیت اجتماعی زنان، تغییر نگاه نسبت به جایگاه کودک و غیره مجموعا سبب شد تا در اواخر دهه 80، نرخ رشد جمعیت به 1.2 درصد تنزل یابد.

مسئولین نظام و در راس آنها خامنه ای از ابتدای دهه 90 تغییر رویه داده ضرورت افزایش سریع جمعیت را اعلام کردند.  از آن پس امکانات دولتی جهت پیشگیری و کنترل جمعیت سریعا برچیده شده،  شعار "فرزند بیشتر- زندگی شادتر" بواسطه ی رسانه های دولتی در بوق و کرنا شد. اما از آنجا که مردم برای احکام و فرامین "رهبر معظم" تره هم خرد نمیکنند، ضرورت بکارگیری سیاست های دیگر از جمله سیاست تشویقی در دستور کار دولتمردان قرار گرفته است. بعنوان نمونه "طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده"  در همین راستا قابل تعریف است.

طرح مزبور بوسیله ی شخصیتهائی چون مرتضی آقاتهرانی، از شاگردان نزدیک مصباح یزدی و معلم اخلاق در کابینه ی احمدی نژاد، روح الله حسینیان از شاگردان مدرسه حقانی، از صاحب منصبان نهادهای امنیتی و همچنین مشاور سیاسی- امنیتی احمدی نژاد، تهیه و با امضای 50 نفر ازاین صاحب منصبان نظام، جهت تصویب به مجلس اسلامی ارائه گردیده است.

این طرح، اگر از لفاظی و عبارات پردازیهائی همچون "ارتقا کیفی جمعیت"، "حفظ سلامت مادر و کودک" و غیره که اساسا در نظام اسلامی، به گواه تجربه 35 ساله مردم، واژه هائی میا ن تهی هستند، بگذریم، متشکل از محورهای زیر است:

تقویت ساختار سنتی خانواده - نهادی که وظایف و تقسیم کار تعریف شده ای دارد. مرد نان آور است، زن علاوه بر وظیفه ی زایمان های متعدد، مسئولیت اداره ی امور اندرونی را بعهده دارد، پدر شوهر و مادر شوهر بهمراه عروس و پسر و نوه ها همگی زیر یک سقف زندگی میکنند. چنین ساختاری در واقع، ناگزیر بخش بزرگی از وظایف جامعه و دولت را به دوش میکشد.

. تامین تسهیلات و کمکهای مالی برای فرزندآوری بیشتر- در این طرح مقرر شده است که به فرزند سوم به بعد، "حق اولاد" دوبرابر پرداخت شود، تسهیلات بانکی جهت ودیعه و یا خرید مسکن در اختیار خانواده های پر فرزند قرار گیرد، برای سربازان و دانشجویان متاهل تسهیلات و وام در نظر گرفته شود، "سبد کالا" به مادران جوان "هبه" شود، بابت هر فرزند "حق سنوات" به زنان شاغل داده شود تا هرچه زودتر بازنشسته شوند، "بازنشستگی پیش از موعد" به مادران تعلق گیرد   و ... .  

 اعمال محدودیت در بازار کار بواسطه ی نهادهای دولتی - به این ترتیب افراد متاهل هنگام استخدام تقدم خواهند داشت و حتی در برخی مشاغل، تاهل یکی از شروط استخدام محسوب می شود. زنان بر اساس ماده 4 این طرح بدلیل "ایفای هر چه کامل تر نقش های همسری، مادری و فرزندی برای والدین از کارافتاده" عملا از بازار کار کنار گذاشته میشوند و حتی طبق تبصره یک همین ماده "باید از ترویج فعالیت های اجتماعی،تحصیلی و اشتغال زنان که متناسب با ایفای نقش های فوق الذکر نیست، جلوگیری شود".

 گسترش تبلیغات و فراگیر کردن الگوهای زیستی اسلامی – در این رابطه، از جمله ماده 4 طرح مزبور به خود خود گویا است، "ماده 4- کلیه دستگاه‌های فرهنگی از جمله صدا و سیما، وزارت فرهنگ، سازمان تبلیغات اسلامی متناسب با وظایف خود موظفند مجموعه برنامه‌های هدفمند و اثر بخش برای سبک زندگی سالم و ساده متناسب با معیارهای اسلامی و هماهنگ با تشکیل، تعالی و نقش محوری خانواده و ایفای هر چه کامل تر نقش های همسری، پدری، مادری و فرزندی را ... ترویج کنند". البته در این میان از "موسسات تحقیقاتی و آموزشی وابسته به حوزه های علمیه" نیز کمک گرفته خواهد شد.

 سرکوب مقاومت ها و مخالفت ها - نیروی انتظامی در کنار سازمان بسیج و شورای عالی نظارت بر فضای مجازی "در جهت فضازدایی و بازدارندگی از آسیب های اجتماعی" بعنوان یکی دیگر از اهرم های اجرائی این طرح درنظر گرفته شده اند تا برای "مبارزه با تهاجم  فرهنگی غرب"، "گشتهای" عفت و عصمت و طهارت در آستین مردم سرک بکشند و یا "سربازان گمنام" در عرصه مجازی ، تعداد بیشتری "ستار بهشتی" شناسائی کنند.

نکته ایجا است که حکم حکومتی مبنی بر " افزایش سریع جمعیت" تحت شرایطی صادر میگردد که حتی به گواهی آمارهای ناقص رسانه های دولتی،  26 درصد از جوانان بیکارند، بیکاری در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی از مرز 40 درصد گذشته است و حتی وزیر اقتصاد نظام از وجود 8.5 میلیون بیکار در آینده نزدیک خبر میدهد، کارگران بسیاری از واحدها حقوق خود را ماهها دریافت نکرده اند، بیش از دو میلیون کودک به جای مدرسه و بازی مجبور به کار در بیغوله هائی بنام کارگاه هستند، سن فحشا به 12 ساله ها رسیده است، طیف گسترده ای از مردم به امکانات بهداشتی - پزشکی مناسب دسترسی ندارند، بخش اعظم نیروی کار از شمول قانون کار و تامین اجتماعی خارج هستند، دولت، به هر دلیلی،از تعدیه تعهدات مالی خود ناتوان است. حال در چنین شرایطی و بعد ازتجربه 35 سال حاکمیت رژیم اسلامی آیا وعده های حمایت از خانواده های پر جمعیت و یا مادران و کودکان امکان تحقق دارد؟ پیشاپیش روشن است که تامین شرایط بهتر برای مادران و کودکان از جانب دولتمردان اسلامی لفاظی های میان تهی است اما آنچه که واقعا اتفاق خواهد افتاد، از جمله، صدمه دیدن و جان باختن تعداد بیشتری از زنان بدلیل سقط جنین های خانگی ، فقر عمیق تر فرودستان جامعه، بیکاری گسترده تر، پرشمارتر شدن کودکان کار و خیابان، سقوط بیشتر جایگاه اجتماعی زنان، تقویت فرهنگ مردسالاری و ... است.

تا کنون شخصیت ها و گروه های مختلفی به "سیاست افزایش جمعیت" و همچنین طرح مزبور از زوایای مختلف و به شیوه های متفاوت اعتراض کرده اند. ضمن تعمیق و تداوم این اعتراضات نباید فراموش کرد که میزان عقب نشینی حاکمین اسلامی تابعی است از میزان گستردگی و همپوشانی اعتراضات متشکل و مستقل کارگران و زحمتکشان، زنان و سایرفعالان اجتماعی

محمد خسروی