آغاز رفرمی تاریخی برای اعاده حقوق خلق کرد در ترکیه

یونس شاملی

صلح و آشتی دو مفهوم مطرح سالهای اخیر در فضای سیاسی، افکار عمومی، مدیا و مطبوعات در ترکیه بوده است. این بحث عمدتا صلح و آشتی میان دو خلق کرد و ترک را مد نظر داشته و برای پایان دادن به جنگ خونین چندین ساله در ترکیه مطرح بوده است. اقدامات اولیه دولت ترکیه در دهه اخیر در جهت تامین حقوق ملی خلق کرد، تغییر در قانون اساسی ترکیه، ایجاد موسسات آموزش عالی برای زبان کردی، تاسیس تلویزیون 24 ساعته به زبان کردی، انتشار روزنامه و مطبوعات کردی و امکان برگزاری کلاسهای داوطلبانه زبان کردی در دانشگاههای ترکیه و لغو قانون اعدام از قوانین جزایی ترکیه بعد از دستگیری عبداله اوجالان (رهبر پ ک ک) نشان از اراده ایجاد تغییرات در ترکیه داشت. حزب حاکم توسعه و عدالت (آ ک پ) در دو دور حاکمیت خود در ترکیه سکان دار این تغییرات بوده است.

مذاکرات اخیر دولت ترکیه با عبداله اوجالان (رهبر پ ک ک در زندان ایمرالی ) برای صلح و آشتی و دخالت دادن حزب پارلمانی کردی صلح و دمکراسی در این پرسه، آزاد کردن کارمندان دولتی گروگان گرفته شده توسط پ ک ک به واسطه گری حزب صلح و دمکراسی و در نهایت اعلام آتش بس عبداله اوجالان در روز عید نوروز (اول فروردین 1391 مصادف با 21 مارس 2013) و استقبال رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه از این آتش بس، و تایید این آتش بس توسط رهبری چریکهای پ ک ک، مراد کاراایلان در کوههای قندیل و شرکت خلق کرد در جشن بزرگ نوروزی در شهر دیاربکر که گفته میشود نزدیک به یک ملیون نفر در آن شرکت کرده بودند، و قرائت پیام عبداله اوجالان برای اعلان آتش بس و فراخوان به صلح و آشتی توسط نمایندگان مجلس ترکیه (به دو زبان ترکی و کردی) نشانه های آشکاری از یک پیشروی در عرصه دمکراسی و تامین حقوق ملی خلق کرد در ترکیه است.

این روزها داغترین موضوع گفتگو، مباحثه در مطبوعات  و مئدیا ترکیه، حقوق خلق کرد، چگونگی و ماهیت این تغییرات و چند و چون مذاکرات و توافق های دولت با عبداله اوجالان در ترکیه است. اقدام شجاعانه، حزب حاکم (آ ک پ) در ترکیه برای گشودن باب مذاکره، پایان دادن به جنگ خونینی که 40 هزار کشته برجای گذاشته و تامین حقوق ملی خلق کرد و پایان داده به خشونت ها و گشودن شرایط برای استمرار مبارزات سیاسی در ترکیه از سویی و تمایل رهبری پ ک ک برای پایان دادن به این خشونت ها، اقدام به اعلام آتش بس، بیرون کشیدن نیروهای نظامی آن حزب به بیرون مرزهای ترکیه و تغییر شیوه مبارزاتی از مسلحانه به روشهای سیاسی در داخل ترکیه قابل تقدیر و تحسین است.  اقدام حزب حاکم (آ ک پ) برای اعاده حقوق مردم کرد، باز کردن باب مباحثه و مذاکره و سپس نشستن در پای میز مذاکره با حزبی که سالها با دولت ترکیه در شرایط جنگی به سر میبرد، اقدامی جسورانه و در اشل تاریخی است. در عین حال رفتار مناسبت و موضع درست رهبری حزب پ ک ک و شرکت در پروسه این تغییرات، به این رفرم سیاسی در ترکیه بعد تاریخی بخشیده است. این اقدام دولت ترکیه در آشتی با اپوزیسیون مسلح کرد، و فراهم کردن شرایط برای احیاء حقوق ملی خلق کرد، اقدامی بشردوستانه، دمکراتیک و در عین حال تامین کننده منافع هر دو خلق ترک و کرد در ترکیه است.

بعضی از تحلیل های سیاسی، حوادث اخیر ترکیه و رفرم بزرگی که در خصوص حقوق ملی خلق کرد در ترکیه در جریان است را اقدام تاکتیکی از سوی دولت ترکیه ارزیابی میکنند و حزب حاکم (آ ک پ) در ترکیه را به دلیل نزدیکی به اتحادیه اروپا و یا کسب رای بیشتر خلق کرد برای انتخابات مجلس آتی و یا برای سودجویی حزبی در این رابطه متهم میکنند و پیش بینی میکنند که با باز کردن گارد گروه مسلح پ ک ک، آنها را به مسلخ خواهد کشید. اما من ابدا چنین فکری ندارم.  راهی که ترکیه در شرایط کنونی و در خصوص اعاده حقوق خلق کرد در آن کشور گشوده، راه بی بازگشتی است. رفرمی که امروز در سطح بسیار وسیعی افکار عمومی ترکیه را به خود مشغول داشته است رفرمی رو به جلوست. صلح و آشتی  دولت ترکیه و حزب کردی پ ک ک تنها خواست دو حزب آ ک پ و یا پ ک ک نیست، بلکه این مطالبه خلقهای ترک و کرد در طول سالهای متمادی است که از این دو خلق قربانی گرفته است. چرا که در این جنگ خونین فرزندان این دو خلق قربانیان اصلی این جنگ بوده اند. جنگ، نا امنی، عدم ثبات و عدم پیشرفت اقتصادی بویژه در منطقه کردی همه و همه دست اندکاران اصلی گرایش و تمایل دو حزب آ ک پ و پ ک ک برای  صلح و آشتی در ترکیه است. ترکیه از نقطه نظر اقتصادی امروز 17مین قدرت اقتصادی جهان است. ثبات درونی ترکیه، گسترش دمکراتیسم و استفاده از تمامی پتانسیلهای سیاسی و اقتصادی برای رشد و توسعه سیاسی و اقتصادی الزام رفرم اخیر در ترکیه را به دستور روز نیروهای مداخله گر در ترکیه کشانده است. بنابراین رفرم بزرگ اخیر دولت آب رفته ایست که دیگر غیر قابل بازگشت است. و این خود نوید گشایش بیشتر و دمکراتیسم تعمیق یافته و بهرمندی تمامی خلقهای ساکن در ترکیه از این دمکراتیسم است.

روند تحولات سیاسی درون ترکیه برای دهه بعد غیرقابل پیش بینی است. اما هر چه هست، اقدامی تحسین انگیز دولت ترکیه برای رفع  بی عدالتی در عرصه اتنیکی که حاصل شکلگیری دولت – ملت جدید و ملت مدرن در ترکیه است، و فراهم کردن شرایط  برای رشد و توسعه سیاسی و اقتصادی در ترکیه، نشانه هایش از همین امروز نیز هویداست. لذا رفرم تاریخی حزب حاکم در ترکیه و افکار عمومی همراه با این رفرم سیاسی نشانهء بلوغ سیاسی و اعتماد به نفس دولت ترکیه از سویی و درایت رهبری حزب پ ک ک برای مشارکت در این رفرم از سوی دیگر است. 

توسعه رفرم سیاسی در عرصه حقوق ملیتهای غیرترک ساکن در ترکیه، بی شک ایران کثیرالملله را نیز تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. رفرم بزرگ سیاسی در ترکیه، انگیزه مبارزاتی در جنبش ملی دمکراتیک خلق ترک در آذربایجان جنوبی و جنبش ملی خلق کرد و دیگر خلقهای غیرفارس در ایران را تقویت خواهد کرد و به سرعت این جنبشها خواهد افزود. این رفرم بزرگ در ترکیه بی تردید در سرنوشت خلق ترک و خلق کرد در آذربایجان جنوبی و کردستان در ایران تاثیرات ویژه ایی خواهد داشت. خلق کرد به دلیل اعاده حقوق آن خلق در ترکیه با انرژی و روحیه  بهتری مبارزات خود را ادامه خواهند داد. مناسبات دو جنبش ملی ترک و کرد را تقویت خواهد کرد و تغییر موضع دولت ترکیه نسبت به حقوق ملی، ملیتهای ساکن در کشورهای همسایه، بویژه حقوق خلق ترک در آذربایجان جنوبی و ایران سیاست تاکنونی بی تفاوتی را دنبال نخواهد کرد و حداقل فعالین سیاسی متعلق به خلق ترک در ایران را از ترکیه اخراج نخواهد کرد. در مجموع رفرم سیاسی اخیر در ترکیه به گسترش مبارزه ملی در میان خلقهای غیرفارس و اللخصوص خلق ترک در آذربایجان جنوبی و ایران تاثیر بسزایی خواهد گذاشت.

2013-03-23

Yunes.shmeli@gmail.com