مقابله با تاثیرات تغییرات اقلیمی از کدام مسیر می گذرد؟

مازیار واحدی

در بسیاری از مواقع یک ضرب المثل یا یک روایت قدیمی بسادگی و روانی هرچه تمامتر مقصود و منظور گوینده را می رساند. ضرب المثل "روغن ریخته را خرج امامزاده می کند" حکایتی از نیّت و عملکرد وزیر نیرو  در موضع گیری اش در قبال موضوع تغییر اقلیم در کشورمان است. در این هفته جمهوری اسلامی کنفرانسی تحت لوای تغییر اقلیم برگزار کرد که وزیر نیرو هم در این کنفرانس سخنرانی کرد. وی در این سخنرانی اعلام کرد که آنها قصد دارند برای مبارزه با تاثیرات ناشی از تغییر اقلیم، که کشور را به سوی خشکیدگی رهنمون کرده است، از احداث پنجاه سدّ جدید خودداری کنند. اولین سوالی که به ذهن می رسد این است که مگر شما آبی هم باقی گذاشته اید، که بخواهید برای جمع آوری آن دوباره سدّ بسازید؟

آقای چیت چیان در ادامه لیستی از آنچه که بر سر محیط زیست، و به طبع آن بر سر حیاتِ گیاهان، جانوران و مردمِ کشورمان آمده ارائه می دهد، و در پایان هر جمله هم فراموش نمی کند که بگوید همه اینها ناشی از تغییرات اقلیمی است. وی مقصر همه بدبختی هائی که مردم ما متحمل می شوند، را تغییرات اقلیمی قلمداد می کند. در واقع وی سعی می کند با استفاده از برهان خُلف، سیستم را تبرئه کند. مسئولین در جمهوری اسلامی در تمامی این سالها نشان داده اند نمی خواهند گوش شنوائی داشته باشند. وگرنه بحث تغییرات اقلیمی و راه های آماده شدن برای مقابله با تاثیرات آن، در همین کشور خودمان نزدیک به یک دهه است که از سوی کارشناسان مطرح می شود.

وزیر نیرو برای فرار از پاسخگوئی دقیقا به ذکر مصیبت می پردازد. وی از بی آبی تالاب ها شروع می کند، بعد به مهاجرت روستائیان به شهر، به دلیل ریزگردها و خشکسالی می پردازد. از کاهش ذخایر آب های زیرزمینی می گوید و کشاورزی ویران. او در مورد اینکه دیگر بایستی در بعضی مناطق برای رسیدن به آب چاه های پانصدمتری حفر کرد و مشکلاتی که در سرراه اشتغال زائی برای حاشیه نشینان وجود دارد، مرثیه ها سرداد. او در همه این مرثیه سرائی ها هم نقش مخرب را به تغیییرات اقلیمی  واگذار کرد. جواب این که چرا وی این کار را می کند، بخوبی برای همگان روشن است. فرار از پاسخگوئی. کبکی که سرخود را زیر برف می کند و خیال می کند که دیگران وی را نمی بینند.

ما مردم دیگر بالغ شده ایم. دیگر دوران مصیبت خوانی های شما برای ما به پایان رسیده است. سالهاست که کارشناسان مستقل حوزه محیط زیست از تغییرات اقلیمی  و راه هائی که می تواند در مسیر مقابله با عوارض آن ما را یاری کنند، گفته اند. آنها می گویند که مبارزه با عوارض تغییرات اقلیمی برنامه ریزی همه جانبه و دخالت موثر همهِ توده های مردم را می طلبد. اولین کاری که شما بایستی انجام دهید این است که نیروی مردم را که در سایه سرکوب حبس کرده اید، آزاد کنید. این هم به این دلیل ساده که رخوتی که در شما جای خوش کرده، به حدی رسیده که حتی اگر بخواهید هم نمی توانید مشکلی از مشکلات مردم را حل کنید. دامنه تخریب را به اینجا رسانده اید و تازه بحث استفاده از انرژی های تجدید پذیر را پیش می کشید. وارد بحث خودداری از احداث سدّ نمی شویم، زیرا این کاری است که قرار نیست انجام شود. شیوه ها و راه حل های شما همان شیوه آب دادن به شتر با قاشق است. استان های جنوبی که هیچ، مازندران هم در خطر از دست دادن جنگل های سرسبز خود است. بروید ببینید دیگران برای مقابله با تاثیرات تغییرات اقلیمی چه کاری انجام داده اند، و از چه زمانی شروع کرده اند.

آیا شماها خبر دارید که سال هاست پارک های خورشیدی برای تامین نیروی برق مورد استفاده قرار می گیرند؟ آیا شما می دانید که در بسیاری از کشورها به مردم سوبسید داده می شود که از پانلهای خورشیدی در پشت بام خانه های خود برای تولید برق استفاده کنند؟ آیا شما می دانید که در کشورهائی تیرهای برق خیابان ها برق خود را از انرژی خورشید بدست می آورند؟ من فکر می کنم می دانسته اید، ولی خود را به ندانستن زده اید. همه راه ها را دیگران مدت هاست که شروع کرده اند. ولی شما تازه حالا، و آنهم تحت فشار اعتراضاتی که علیه عملکردتان در تمامی این سال ها، شروع شده، تیپ منتقد تخریب محیط زیست به خودتان می گیرید. آن هم نه به قصد یافتن راه حل، بلکه برای فرار از مسئولیت پذیری. دردناک ترین لحظه هم وقتی است که همین شماها برای مردمی که عملکرد شما زندگی و حیات آنها را به روز سیاه نشانده است، مویه می کنید. عذر بدتر از گناه.

اگر شما نمی خواهید بپذیرید، بدانید که ما می دانیم. برای مقابله با این تاثیرات نهضتی توده ای لازم است. کاری زیربنائی و همه جانبه نیاز داریم. محیط زیست به یک نقشه جامع و منطبق با بحران نیاز دارد. راهکاری که الویت بندی اش در وحله اول جلوگیری از تخریب بیشتر محیط زیست در سراسر کشورمان، و در مرحله بعد احیای آنچه که شماها در تمامی این سالها نابود کرده اید باشد.

کار زیاد است. احیای تالاب ها، احیای دریاچه ها، حفاظت از جنگلها، یک پارچه سازی کشاورزی، مبارزه با آلودگی هوا، بازسازی صنایع آلاینده، ....... وقتی به اینجا می رسیم می بینیم که این با قاشق آب به شتر دادن شما، نه تنها ما را در مسیر بهبود قرار نمی دهد، بلکه کار را از این هم خرابتر می کند.  راه حل این است که انرژی توده ای بایستی آزاد شود. تشکلهای زیست محیطی به شکلی واقعی قدرت دخالتگری داشته باشند. نظرات مردم بومی هر منطقه جدی گرفته شوند و آنها بتوانند در تصمیم گیری ها شرکت موثر داشته باشند. برای رسیدن به اولیه ترین نیازها، به شفاف سازی و اطلاع رسانی درست و واقعی احتیاج است. نیازمند آن هستیم که کار به کاردانش سپرده شود. نیاز به سیستمی داریم که در آن پذیرفتنِ مسئولیتِ عملکرد از سوی مسئولین امری مسلم باشد.

شما برای مبارزه با تاثیرات تغییرات اقلیمی که آینده ای تاریکتر را برای مردم کشورمان رقم خواهد زد، چقدر حاضرید این پیش نیازها را برآورده کنید. برای ما هم چون روز روشن است که شما حاضر نیستید قدمی در این جهت بردارید. ولی این به این معنا نیست که ما در جهت برآورده شدن این خواسته هایمان نکوشیم. و همین حالا هم شاهد هستیم که جرقه های این کوشش خواب شما را آشفته کرده است.