موج دوم برچیدن یارانه ها

رضا سپیدرودی

با گذشت یک سال از اجرای هدفمندی یارانه ها تردیدی باقی نمانده است که این طرح شکست خورده و به هدف های خود نرسیده است. قرار بود با اجرای این طرح درآمدهای دولت افزایش یابد، مصرف غیرضروری مهار شود ، با کاهش هزینه های دولت و سرمایه گذاری بر گسترش تولید در ترکیب با ارتقای بهره وری کار به رونق صنعت و کاهش بیکاری منجر گردد. اما حاصل یک سال اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، بدهی سنگین دولت و ناتوانی از ادامه پرداخت یارانه های نقدی به مردم، تشدید فروپاشی بخش صنعت به خاطر حذف یارانه ها، افزایش شمار بیکاران و گرانی های طاقت فرسا و تحمل ناپذیر است. با این حال دولت به جای درس گیری ازاین  شکست و دست برداشتن از ادامه این طرح شکست خورده موج دوم برچیدن یارانه ها را در دستور کار خود قرار داده است. افزایش دوباره قیمت های آب و برق و گاز و سوخت و حذف 10 میلیون نفر از دریافت یارانه نقدی محورهایی از طرح های موج دوم است که تاکنون رسانه ای شده است. اما اجرای این فقرات نیز برچیدن یارانه ها را سودآور نخواهد کرد و تنها ضربات سنگین تری به اقتصاد درهم شکسته و ویران کشور وارد می سازد.

کلید خروج اقتصاد ایران از وضعیت رکود تورمی اشتغال است. اما برنامه برچیدن یارانه ها نمی تواند به بهبود اشتغال کمک کند؛ برعکس به آن ضربه زده است. گرایش های حامی قیمت های بازار آزاد حالا آشکارا می توانند ببینند که "واقعی شدن قیمت ها" در اقتصادی جهانی شده، نقدا معنایش افزایش مرگ و میر بیمارانی است که توانایی پرداخت قیمت های واقعی خدمات بهداشتی و درمانی را ندارند و به زیر خط فقر سقوط می کنند؛ معنایش محرومیت نسلی از کودکان از مصرف شیر و پرورش نسلی کوتوله و بیمار و دچار فقر مزمن ریزمغزی هاست؛ معنایش ورشکستگی پی در پی بنگاههای تولیدی، تحمل بیکاری، وفور اجناس خارجی، رشد عدم توازن میان واردات و صادرات، کاهش درآمدهای داخلی و افزایش بدهی های دولت است. برای ایجاد اشتغال میلیون ها دلار سرمایه گذاری جدید در بخش صنعت و خدمات لازم است.

 برنامه برچیدن یارانه ها در یک سال اول اجرایش تنها مزیت انرژی ارزان را از بخش صنعت ایران حذف کرد ، اما درآمدی باقی نگذاشت که به عنوان یارانه جبرانی به صنایع پرداخت شود. حذف 10 میلیون نفر از چرخه دریافت یارانه ها، حتی اگر فرض کنیم که بروکراسی فاسد و ناکارای رژیم توان تفکیک دهک های درآمدی را هم داشته باشد، قرار نیست درآمد جدیدی برای دولت ایجاد کند، زیرا به گفته خودشان" درآمد حاصل از عدم پرداخت یارانه به ۱۰ میلیون نفر به سایر افرادی که یارانه نقدی دریافت می‌کنند، پرداخت می‌شود و یارانه نقدی آن‌ها افزایش می‌یابد." عملا هم یارانه های نقدی پرداختی در سال اول برچیدن یارانه ها به مردم حتی نتوانست هزینه های ناشی از رها شدن قیمت های حامل های انرژی و نان و شیر را جبران کند و اگر بناست قیمت ها بار دیگر افزایش یابد، دولت برای جلوگیری از شورش و مقابله با گسترش نافرمانی مردم راهی جز افزایش میزان یارانه های نقدی به دهک های پائین درآمدی در برابر خود ندارد.

 همه تلاش های مجلس در یک سال گذشته برای کاهش یا حذف یارانه های نقدی از طریق کاستن از شیب اجرای برنامه برچیدن یارانه ها شکست خورده است و کتک کاری میان سخنگوی دولت و نماینده مجلس در جریان بحث بر سر استفساریه دو فوریتی در مورد مفهوم "تمام منابع" در ماده 12 قانون هدفمند کردن یارانه ها نشانه آن است. اما اگر موج دوم برچیدن یارانه ها به روایتی که دولت احمدی نژاد مطرح کرده اجرا شود، معنایش این است که کسری بودجه و استقراض از بانک مرکزی ادامه خواهد یافت و سهم 30 درصدی بخش صنعت و 10 درصدی بخش درمان از عواید  یارانه ها همچنان پرداخت نخواهد شد زیرا اصولا درآمدی باقی نمی ماند که بخواهد به این بخش ها تزریق شود. بنابراین برنامه برچیدن یارانه ها با موج دوم نیز جز افزایش بیشتر تورم، گسترش بیکاری و افزایش مستمری بگیرانی که هر چه بیشتر در باتلاق خط فقر فرو می روند نتیجه ای در پی نخواهد داشت.

 برچیدن یارانه ها در شرایط گسترش تحریم اقتصادی، افزایش بدهی های دولت، کاهش شدید ارزش پول، تنش های پی در پی در مناسبات خارجی و رابطه بحران زده با "بازار جهانی" نه به عقلانی کردن مصرف که به تشدید محرومیت و رشد انفجاری "صنایع" پائین دستی فقر و تهیدستی در حوزه اجتماعی می انجامد. علیرغم عوام فریبی دولت احمدی نژاد کارگران، زحمتکشان و لایه های کم درآمد همچنان قربانیان اصلی موج دوم حذف یارانه ها خواهند بود و در برابر این سیاست چاره ای جز گسترش نافرمانی مدنی، خودسامان یابی در قالب تشکل های مستقل صنفی و طبقاتی و اعتراض سازمان یافته وجود ندارد.