ضرورت مبارزه متحد علیه اعدام

بهروز نظری

گزارشات منتشره به مناسبت روز جهانی‌ مبارزه با اعدام جمهوری اسلامی را به عنوان یکی‌ از دولتهایی که بالاترین آمار اجرای اعدام را داشته است معرفی کرده اند. ایران نه تنها در صدر لیست کشورهای جهان در این مورد قرار دارد، بلکه تنها کشوری است که در آن اعدامهای دسته جمعی‌ و همچنین اعدام در ملا عام یک واقعیت غیر قابل انکار است.  به گزارش سازمان عفو بین الملل از ابتدای سال میلادی جاری دست کم ۱۹۰نفر در ایران اعدام شده اند.  همین سازمان اعلام کرده است که بیش از ۱۴۰ نفر به خاطر جرایمی که در دوران نوجوانی مرتکب شده  به اعدام محکوم شده اند. ایران در صدر لیست اعدام کنندگان کودکان و نوجوانان نیز قرار دارد. آمار منتشره از اعدام کودکان و نوجونان در دنیا حاکی است که دو سوم از این اعدام‌ها در ایران صورت می‌گیرد.

ویژگی‌ ایران زیر چکمه‌های دستگاه ولایی اما تنها محدود به  درصد اعدام ها، اعدام در ملا عام و اعدام کودکان نیست. بهانه‌های نظام اسلامی برای اعمال وحشیانه‌ترین شکل از خشونت علیه حق زندگی‌ ایرانیان نیز به اندازه تعداد اعدام‌ها وسیع و گسترده است. این نظام ایرانیان را به بهانه‌های مختلفی‌ همچون مخالفت با نظام، اهانت به مقدسات، اهانت به مقام رهبری، جریحه دار کردن عفت عمومی، و اقدام علیه امنیت ملی‌ گرفته، تا شرکت در تظاهرات، زنا، وابستگی به اقلیت‌های مذهبی‌ و ملی‌ و غیره، به جوخه اعدام می‌سپارد. در جمهوری اسلامی هر چه که کم باشد، بهانه برای بازداشت، شکنجه و اعدام کم نیست.

بسیاری از مدافعان مجازات اعدام در جهان و در ایران از نقش بازدارنده اعدام در ارتکاب  جرم و جنایت سخن میگویند. واقعیت‌های ایران امروز از جمله اعدام مخالفان سیاسی، اعدام کودکان، و اعدام‌های دسته جمعی‌، اما نشان میدهند که اعدام در واقع ابزار نظام حاکم برای اعمال سلطه و دیکتاتوری بر مردم  است  و ربطی به کاهش جرم و جنایت ندارد . با این همه حتّی اگر فراموش کنیم که اعدام در دست دولتهای مستبدی همچون جمهوری اسلامی ابزاری است برای حفظ قدرت، واقعیت این است که مجازات اعدام در هیچ کجای دنیا نقشی‌ در کاهش جرایم و افزایش امنیت شهروندان ایفا نکرده و نخواهد کرد. هیچ انسان منصفی نمیتواند ادعا کند که آمار جرایم در کشورهایی نظیر ایران، چین، آمریکا و پاکستان که اعدام در آنها یک واقعیت روزمره است، از کشوری همچون سوئد که در صد سال گذشته کسی‌ در آن اعدام نشده ، کمتر است.

 اعدام در کشورهایی که بیعدالتی در آنها واضح تر و عمیقتر است، ابزاری است در دست دولت‌ها برای ارتکاب قتل، و اعلام آمادگی آنها برای بکار گیری خشونت فیزیکی علیه قربانیان  نابرابری‌های موجود. این دولت‌ها با استفاده از مجازات اعدام بر جنایات خود سرپوش گذاشته و قربانیان سیاست‌های خود را جانی قلمداد میکنند.  مجازات اعدام، در عین حال، از یکطرف مسئولیت ناهنجاری‌های اجتماعی و جرایم را نه بر شانه‌ نظام اقتصادی - اجتماعی موجود، بلکه بر شانه‌ قربانیان این نظم، و نه بر شانه‌ جامعه، بلکه بر شانه‌ فرد قرار میدهد.  این متهم شمردن افراد اما از طرف دیگر مانع از تبدیل شدن مجازات اعدام به یک تنبیه جمعی‌ نمی‌شود. اعدام نه فقط محکومان به آن، بلکه خانواده، بستگان، دوستان و آشنایان قربانیان اعدام را نیز مجازات می‌کند.

مجازات اعدام در تمام جهان و از جمله در ایران بیش از همه علیه لگدمال شده‌ترین و محرومترین لایه‌های اجتماعی بکار برده میشود. بسیاری از کسانی که به خاطر جرایم مختلف به مرگ محکوم میشوند از فقیر‌ترین و رنج دیده‌ترین شهروندان کشورهای مختلف هستند. این تبعیض آشکار علیه فقرا خود را به اشکال مختلفی‌ نشان میدهد. اولا، ارتکاب جرم از سوی بسیاری ناشی‌ از محرومیت مطلق متهمان و عدم دسترسی‌ آنان به ابتدایی‌ترین نیاز‌های انسانی همچون کار، مسکن، آموزش و بهداشت است. ثانیا، تحقیقات انجام شده در آمریکا و دیگر کشورهای جهان نشان میدهد ثروتمندان متهم به قتل و تبهکاری به ندرت به اعدام محکوم میشوند. ثالثا، محرومان محکوم به اعدام به دلیل ناآشنایی به سیستم قضایی، عدم دسترسی‌ به وکیل، نداشتن اعتماد به نفس و غیره قادر به اعتراض به حکم خود نیستند و شانس چندانی برای  تجدید نظر دادگاه ندارند.

اعدام در یک کلام وحشیانه‌ترین شکل مجازات، ابزاری برای اعمال قدرت، و آشکار‌ترین شکل خشونت علیه حق زندگی‌ است. این غیر انسانی‌ترین ابزار خشونت را به هیچ شکلی‌، نه با خواندن اشهد و ویا حضور کشیش در آخرین لحظات زندگی‌ محکومان به اعدام، نه با استفاده از سریعترین و کم دردترین ابزار مرگ، نه با پرسیدن آخرین آرزوی محکومان به اعدام و غیره، نمیتوان  "انسانی" و قابل تحمل کرد. تا بحال ۱۳۹ کشور، یعنی‌ نزدیک به دو سوم کشورهای جهان، مجازات اعدام را در قانون و یا عمل لغو کرده اند. با این همه در سال گذشته تعداد بسیاری در ۱۸ کشور جهان اعدام شدند. ایران نه تنها در زمره‌ این کشورها بلکه در صدر آنها بود. روز جهانی‌ مبارزه با اعدام را به سر آغازی برای مبارزه برای حذف کامل و بی‌ قید و شرط  اعدام تبدیل کنیم. در هیچ زمانی‌ در تاریخ ایران زمینه و شرایط برای همصدایی و همسویی هر چه گسترده تر همه مخالفان اعدام در کشور ما بدون هر نوع ملاحظات ایدئولوژیک و مصالح حزبی و گروهی و تنگ نظری های سیاسی این چنین فراهم نبوده است. با مبارزه متحد و همبسته خود ماشین کشتار و سلاخی جمهوری اسلامی را متوقف کنیم .