چهره طبقاتی نقض حقوق بشر در ایران

رضا رئیس دانا

داشتن تصویری عمومی، ولی مستند، از اصلی ترین حوزه های نقض حقوق بشر در کشور ما  از چند نظر مهم است . این تصویر می تواند نشان دهد  که با وجود گسترده بودن نقض حقوق بشر در ایران، از نظر طبقاتی و اجتماعی چه قشرها و لایه هایی بیشتر از همه زیر تیغ سرکوب ها و نقض حقوق بشر گرفتارند. روشن شدن اصلی ترین گروههای قربانی نقض حقوق بشر به سهم خود می تواند  ارزش کاربردی زیادی برای فعالان حقوق بشر داشته باشد.  مثلا روشن شدن گروههای مرجع در رویکردهای سازمان گرانه در مبارزه علیه نقض حقوق بشر در ایران مستقیما در گسترش مبارزه علیه مظاهر مختلف نقض حقوق بشر تاثیرگذار است . گزارش های ماهانه نقض حقوق بشر که از سوی فعالان حقوق بشر منتشر می شود از این جنبه  شایسته توجه است. البته همان طور که خود فعالین حقوق بشر می گویند، امکان مستند سازی همه موارد نقض حقوق بشر در ایران  فراهم نیست و یادآوری می کنند که به گزارش های ماهانه و گزارش های سالانه ای که بر اساس همین گزارش های ماهانه تهیه می شود نباید به عنوان بازتاب دهنده کامل وضعیت حقوق بشر نگاه کرد و عمق و گستره نقض حقوق بشر فراتر از موارد مستند شده است . با تاکید بر اهیمت این یادآوری،  نکته ای که می شود،  در مورد گزارش های مستند گفت، موقعیت ویژه طبقات فرودست در سرکوب حقوق و آزادی های پایه ای است. مثلا در آخرین گزارش ماهانه فعالین حقوق بشر تصریح می شود که در مهرماه سال جاری 32 نفر در شهرهای اردبیل، شیراز، کرج، کازرون، بندرعباس، رشت، قزوین و یزد اعدام شده اند . در همین ماه یازده گزارش در باره مرگ کارگران در محل های کار گزارش شده و آمار نشان داد که در پنج ماه اول سال ۱۳۷ کارگر تهرانی در حوادث کار  جان خود را از دست داده اند. و این به غیر از ادامه اخراج کارگران از واحدهای تولیدی و نپرداختن دستمزدها  بود. همین گزارش نشان می دهد که در مهرماه سال جاری بیش از چهارصدهزار کودک افغانی موفق به ثبت نام در مدرسه نشدند  و هفتاد و پنج هزار کودک هم پشت در مدرسه ماندند. خبرهایی نظیر خرید قولنامه ای دختر یک ساله در مشهد و رسیدن میزان فروش قاچاقی نوزدان ناخواسته ی زنان معتاد و کارتن خواب در تهران، به یک مورد در روز، از خبرهای حوزه حقوق کودکان است. در مجموع تصویر مستندات نقض حقوق بشر، حاکی از این است که از نظر وسعت و شمار به ترتیب کارگران و زحمتکشان، کودکان، زنان، ملیت ها و اقوام و اقلیت های مذهبی، قربانیان نقض حقوق بشر را تشکیل می دهند. این تصویر ماه به ماه  در گزارشات ماهانه نقض حقوق بشر در ایران پر رنگ تر یا کم رنگ تر دیده می شود. اغلب جابجایی های کوچکی در این گزارشات ایجاد می شود و مثلا در بعضی ماهها وزن سرکوب گروههایی مثل روزنامه نگاران، هنرمندان عرصه موسیقی، تئاتر و فیلم یا نویسندگان و اهل قلم پررنگ تر یا کم رنگ تر می شود،  ولی گزارش ها یک جابجایی اساسی از نظر گروههای مرجع در میان قربانیان نقض حقوق بشر را نشان نمی دهند  و از این جهت با وجود سایه روشن های مشهود، بیشترین سرکوب ها روی طبقات پائین است.

نکته هشدار دهنده این است که،  با وجود گسترده بودن نقض حقوق بشر در میان کارگران و همه لایه های هم سرنوشت با کارگران، درست در همین بخش، در زمینه اعتراض به نقض حقوق بشر و هر زمینه دیگر که مرتبط با حقوق اجتماعی باشد،  تا الان با کمترین میزان تحرک سازمان گرانه روبرو بودیم و جایی هم که تحرک ضعیفی وجود داشته، برخوردهای فرقه گرایانه مجال پیشروی را گرفته است.

تصویر عمومی نقض حقوق بشر در ایران، لزوم تمرکز اساسی بر سازماندهی  کارگران و زحمتکشان برای تقویت اراده جمعی در مبارزه برای حقوق پایه ایشان را نشان می دهد. دو وجه اساسی این تمرکز در موقعیت فعلی گسترش اطلاع رسانی با هدف نورتابانی بر ویژگی ها و بالقوه گی های موجود در هر بخشی از حقوق نقض شده کارگران و زحمتکشان، کودکان، زنان و سایر گروههای سرکوب شده گان، و رویکرد سازمانگرانه برای ایجاد نهادهای حمایتی مستقل نوین از درون همین بخش های جامعه است

جمعه ۲۹ آبان ۱۳۹۴ برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۱۵