حفره پنهان در بحث حداقل دستمزدها

رضا سپیدرودی

اگر ویژگی هایی مانند گستردگی بیش از حد بازار سیاه و اقتصاد در سایه، حذف عملی اکثریت بزرگ طبقه کارگر از شمول قانون کار، وزن بالای کارگاههای کوچک در ترکیب نیروی کار و وجود ارتش نیرومند بیکاران را از بحث حداقل دستمزد کنار بگذاریم ؛ اگر حتی بحث رابطه مبارزه برای دستمزد منطبق با نرخ تورم و تشکل مستقل سراسری کارگری را موقتا کنار بگذاریم و به جای همه اینها فقط یک  سوال را مطرح کنیم و آن این که: مبارزه برای حداقل دستمزد منطبق با نرخ تورم را به طور مشخص چطور می شود سازمان داد؟  واقعیت این است که خود طرح همین سوال بسرعت حفره بزرگی را در برابر ما باز می کند  و به سرعت معلوم می شود  که  در بعضی موارد، طرح  بحث های مختلف در اطراف یک موضوع، می تواند به وسیله ای  برای پنهان کردن مشکل اصلی تبدیل شود.  بیش از دو دهه است که دولت و کارفرمایان از دستمزد کارگران به بهانه های مختلف می زنند. سالهاست که در هفته های منتهی به آخر سال که موعد تعیین حداقل دستمزدهاست با بحث ها و محاسبات زیادی در باره مناسبت ترین نرخ حداقل دستمزد روبرو هستیم ولی در تمام این سال ها، جز استثناها، نمونه هایی که به طور واقعی بشود با تعمیم آنها  گفت از این یا آن  طریق مشخص می توانیم در این یا آن  بخش از نیروی کار دستمزدی منطبق با نرخ تورم را به نظام جمهوری اسلامی تحمیل کنیم، نداریم. ممکن است  در تشریح این دسترسی نداشتن،  گروههایی از فعالین کارگری این نقد را  داشته باشند  که در طرح هایشان به صدای خودشا ن بیشتر از ابتکار عمل و حضور واقعی و موثر بخش های آگاه طبقه کارگر اهمیت داده اند  و  دنبال سازماندهی اشکالی از اعتراض رفته اند که نتیجه اش بیش از آنکه سازمان یابی مستقل کارگری باشد ، به تقویت موقتی خودشان انجامیده است.  ممکن است  این نقد باشد  که بخشی از سازمانگران تقویت گرایش خود را  تقویت طبقه فرض کرده اند ؛ ممکن است  دلیل بیاوریم که نبود تجربه قابل تعمیم در زمینه مشخص مبارزه برای افزایش حداقل دستمزد به خاطر این است که جنبش کارگری هنوز در موقعیت تدافعی است یا ایده تشکیل سندیکای مستقل  هنوز خیلی جا افتاده نیست ؛ ممکن است  طرح کنیم تفاوت رشته های کار، تعداد کارگران، پیشینه فرهنگ مبارزاتی کارگری، میزان حساسیت رشته کاری مورد بحث و عواملی از این دست اصولا تعمیم تجربه سازمان دهی کارگری بر بستر افزایش حداقل دستمزد را  همراه با خود این سازماندهی، اگر نه کاملا ناممکن که در موقعیت فعلی و در افق مشهود بشدت دشوار کرده است. ممکن است به دلیل خیلی دم دست تری هم رجوع کنیم و سرکوب سازمان یافته رژیم را مطرح سازیم.  اما هر دلیلی هم که بیاوریم باز ناچاریم قبول کنیم که با وجود سالهای متمادی تعرض به دسترنج طبقه ما از جانب سرمایه داران و دولت، ما هنوز نتوانسته ایم جز چند مورد خیلی معدود، نارضایتی گسترده کارگران از میزان دستمزدشان را  به سازمانی یا تشکلی یا تشکل هایی از خود کارگران تبدیل کنیم. و نتوانستیم چون نخواستیم قبول کنیم که نمی شود بدون چاره اندیشی در باره همه عواملی که موفقیت مبارزه برای داشتن حداقل دستمزدها به آن ها  مشروط است ، در خود این مبارزه به شیوه درخود پیشروی زیادی داشته باشیم. و موفقیت ها نه قاعده که استثنایی برای توضیح قاعده خواهند ماند. اواخر هر سال، صحنه جدال دستمزدها پر می شود  با گزارش های شیرین سازی شده رسانه های رسمی  در مورد چانه زنی های پشت پرده شورای عالی کار در زمینه دستمزدها و در حاشیه آن هم اظهار نظرهای اقتصاددان های دلسوز در باره این که سطح حداقل دستمزد بهتراست چقدر باشد . البته این اقتصاددانان از سر دلسوزی برای طبقه ما این بحث ها را  مطرح می کنند. اما ما به جای کشیده شدن به درون این بحث ها باید روی  آن حفره متمرکز شویم . برای موفقیت در افزایش دستمزدها لازم است همه عواملی که موفقیت این مبارزه را تضمین میکنند به شکل عمومی در قالب مبارزه برای ایجاد تشکل مستقل سراسری کارگری قرار گیرند.

جمعه ۲۹ آبان ۱۳۹۴ برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۱۵