نگاهی به چهار ویژگی اصلی موقعیت سیاسی کنونی کشور

رضا سیپدرودی

اینهاست فشرده ترین رئوس اساسی وضعیت کنونی کشور: شکاف در درون اصواگرایان که بخش اصلی قدرت را تشکیل می دهند رو به تشدید است و علائم و نشانه هایی دیده نمی شود که از حذف یا کاهش آن حکایت کند؛ جنبش اعتراضی با وجود ناتوانی در سازماندهی اعتراضات توده ای سراسری در قالب مقاومت گسترده مدنی همچنان ادامه دارد؛ فشار تحریم های اقتصادی و عواقب فاجعه بار آن پدیدار شده و به فرایند فروپاشی اقتصادی، و کمبود نیازهای حیاتی شدت داده است. و سرانجام این که، جراحی بی سابقه اقتصادی که از زمین لرزه هفت ریشتری بدتر است در آستانه اجرا قرار گرفته و نمونه هایی از آن علنی شده است.

تا جایی که به شکاف های درون اصولگرایان برمی گردد این شکاف نمایش آشکاری از بازتاب ژرفش بحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه ما در درون حاکمیت است. این بحران است که سبب شده تا گرایشی در درون اصولگرایان اقدامات عملی موثر در چاره جویی به قصد مهار و کنترل بحران را با تعدد مراکز تصمیم گیری و نهادهای سنتی اجرایی موجود فلج کننده بیابد و به سمت راهکارهای شناخته شده دیکتاتوری های فاشیستی در دوره های وضع فوق العاده متمایل شود. حالا دیگر روشن است که فراخوان دو هفته پیش خامنه ای به وحدت و چاره جویی های او برای بستن شکاف بین مجلس و دولت اصولگرا به جایی نرسیده و احمدی نژاد به سمت ایجاد دیکتاتوری در دیکتاتوری در حوزه دولت رو آورده است و قصد دارد از طریق نمایندگان ویژه خود هر چه بیشتر قدرت دولتی را در دست خود متمرکز کند. دیکتاتوری نظامی /امنیتی دوره تعمیق بحران نمی خواهد و نمی تواند با متحدان اصولگرا وقت تلف کند. از این رو تهدید می کند که مجلس را به توپ می بندد، بازار را به نام مالیات تیغ می زند، و حتی وزرات خارجه اش را با تعیین نماینده گان ویژه دور می زند و دیگر به هیات دولت هم پاسخگو نیست. طرح پس گرفتن برنامه پنجم توسعه از مجلس، تعیین نماینده گان ویژه برای امور بین المللی و منطقه ای، و مقاومت در برابر مجلس و پیشنهاد خامنه ای در پایان دادن به این "موازی کاری"، اعلام خودسرانه آزادی  زن آمریکایی متهم به جاسوسی از سوی سخنگوی وزارت خارجه به نمایندگی از احمدی نژاد و مخالفت صریح نماینده دادستانی با این درخواست، محاصره خانه کروبی و سپس انتشار بیانیه و نسبت دادن این اقدام به عناصر خودسر همه جلوه هایی از کشمکش میان سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه و چند دسته گی در میان اصولگرایان و ناتوانی از اتحاد عمل موثر سیاسی میان آنان است.

شکاف در میان اصولگرایان عامل فلج کردن اراده واحد دستگاه سرکوب رژیم است. اگر چه این اراده هنوز بیشتر در حوزه تصمیم گیری های اجرایی دچار انشقاق است تا حوزه سرکوب؛ اما ویژگی بحران به نحوی است که پاسخ یکپارچه و فوری طلب می کند. مقابله با پیامدهای تحریم، و مثلا تحریم بنزین یا عواقب برچیدن یارانه ها که کمتر از دو هفته به اجرای آن مانده از جنس موضوعاتی نیستند که بتوان ماه ها بر سر آنها کلنجار رفت. احساس نیاز به یک مشت آهنین بشدت محدود و توطئه گر برای پاسخ گویی به عواقب وخیم و دامنه دار بحران و حرکت در مسیر برچیدن بقایای پلورالیسم محدود در درون طیف اصولگرا و برچیدن تعدد مراکز قدرت و تصمیم گیری، اگر به تشتت، اعتراض، جدایی های تازه و مشاجرات جدید در درون رژیم دامن می زند، در مقابل، فرصتی است که جنبش اعتراضی می تواند از آن در مسیر بازسازی ضربات وارد شده در اثر سرکوب های شدید بهره برداری کند.

این درست است که جنبش اعتراضی در ماههای اخیر نتوانسته است نمایش های توده ای بزرگی سازماندهی کند، اما متقابلا رژیم هم با وجود سرکوب های شدید و شکنجه های وحشیانه و بازداشت های گسترده فعالان و کنشگران این جنبش نتوانسته است صدای اعتراض مردم را خاموش کند و برانگیختگی توده ای را پایان دهد. واقعیت این است که جنبش اعتراضی در قالب یک حرکت وسیع مقاومت مدنی موجودیت خود را نقدا به رژیم تحمیل کرده است. اگر نقطه آغاز این حرکت توده ای اعتراض به سرقت آرا بود تردیدی وجود ندارد که اکنون مخالفت با تحریم ها که عامل گسترش فلاکت و افزایش کمبود نیازهای حیاتی شهروندان در شرایط ناتوانی تولیدات داخلی است یکی از حلقات مهم اعتراض به وضع موجود است؛ حلقه ای که می تواند عامل همسویی و اتحاد عمل  مبارزاتی همه نیروهای مخالف دخالت خارجی از یک سو و گروگان گیری مردم ایران، و ماجراجویی در حوزه سیاست خارجی و نظامی گری توسط رژیم از سوی دیگر باشد.

چهارمین ویژگی وضعیت فعلی مساله برچیدن یارانه هاست؛ هیولایی که با صدور قبض های دویست و سیصد هزار تومانی برق برای شهروندان تهرانی گوشه ای از آن بیرون زده است و شهروندان را در حالت شوک و بهت فرو برده است. با برچیدن یارانه ها پیوند مبارزه برای نان و آزادی بار دیگر به داغ ترین، فوری ترین و اصلی ترین محور پیکار سیاسی و طبقاتی در جامعه ما تبدیل می شود و سازماندهی نارضایتی عمومی در برابر شوک تراپی و تلاش در به میدان کشیدن لایه های اعماق که قربانیان اصلی آن هستند به وظیفه مبرم همه مبارزان آزادی و سوسیالیسم در مسیر واژگونی استبداد مذهبی تبدیل می شود.