در جستجوي دشمني جديد

 

اسرائيل و تهديد سوم

 

نوشته Thomas KEENAN

 

نوشته Eyal WEIZMAN

 

حمله نيروي دريائي اسرائيل به ناوگان کمک رساني به غزه و مرگ نه نفر ازسرنشينان آن، با محکوميت بين المللي روبرو شد. اين حمله به هيچوجه از روي اشتباه رخ نداده ، بلکه چرخش تندروانه مقامات اسرائيلي را نسبت به حقوق بشري بين المللي و سازمان هاي دفاع از افراد نشان ميدهد.

 

           

 

نويسنده

Thomas KEENAN

دانشيار ادبيات تطبيقي و رئيس افتخاري «طرح حقوق بشر» (Human Rights Project)در دانشگاه بارد Bard(نيويورک)

 

 

Eyal WEIZMAN

رئيس مرکز پژوهشي معماري، انستيتو گلداسميت Institut goldsmiths، دانشگاه لندن

 

 

 

 

برگردان:

Behrouz AREFIبهروز عارفي

           

 

در مورد چگونگي يورش کماندوهاي نيروي دريائي اسرائيلي به کشتي امدادرساني ماوي- مرمره در روز سي و يکم ماه مه ٢٠١٠، مسائل متعددي بايد هنوز روشن شوند. بدون در نظر گرفتن زوايائي که بررسي روشن خواهد کرد، اين حمله اسرائيل گوياي دو تحول مرتبط و موازي است: سياسي شدن رو به افزايش امدادرساني بشردوستانه و ظن و ترديد رو به افزون مقامات اسرائيلي نسبت به سازمان هاي مدافع حقوق بشر و حقوق بين المللي.

 

تا کنون در جهان، باستثناي چند مورد نادر، حملات مستقيم و برنامه ريزي شده به مددکاران اجتماعي و يا مبارزان حقوق بشري (از جمله کساني که اصل بيطرفي را رعايت نمي کنند) عمدتا از طرف گروه هاي ميليشياي شورشي، دسته هاي جنايتکار و دولت هاي پليسي صورت گرفته است. از آن جمله مي توان از طالبان، ارتش جمهوري صربي بوسني، شورشيان عراقي و مسئولان «جنگ هاي کثيف» در امريکاي لاتين نام برد. آيا دولت اسرائيل با تهاجم خونين به کشتي ترک، نخواسته دنبال رد پاي آن جريان ها را بگيرد؟

 

براي پاسخ به اين پرسش بايد کمي به عقب برگشت. اين يورش در درياي مديترانه که با توقيف بدون خشونت کشتي امدادگر «راشل کوري» در ٥ ژوئن ادامه يافت، نقطه اوج خونين روندي است که در آن، دولت اسرائيل و سازمان هاي خصوصي وابسته به آن، سازمان هاي بشردوستانه و حقوق بشري و نيز حقوق انساني بين المللي را بديده «دشمن» يا تهديدي براي موجوديت دولت خود مي پندارند.

 

پيش از عزيمت ناوگان، داني آيالون معاون وزارت خارجه اسرائيل اعلام کرد: «در غزه، بحران انساني وجود ندارد». از نگاه او ، اين ناوگان ماموريت کمک رساني نداشته بلکه «تحريکاتي براي بي اعتبار ساختن اسرائيل» است. دفتر مطبوعاتي دولت حتي در يک نامه الکترونيکي، فهرست غذائي يک رستوران مشهور غزه را به روزنامه نگاران فرستاد تا نشان دهد که در غزه مردم غذاي خوب مي خورند. پس از تهاجم، بيانات آيالون در مورد «لشکر نفرت و خشونت در دفاع سازمان تروريستي حماس» بر اين برداشت رسمي مهر تاييد زد. (١) پس از انتشار گزارش هاي سازمان هاي دفاع از حقوق بشر که رفتار ارتش اسرائيل را به هنگام عمليات «سرب آبديده»، از ٢٧ دسامبر ٢٠٠٨ تا ١٨ ژانويه ٢٠٠٩ ، مورد انتقاد قرار داده بود، در تابستان ٢٠٠٩، يک کارزار شروع شد (٢). نتانياهو، نخست وزير اسرائيل (که آوازه جنگ طلبي اش در دوران پيشين نخست وزيري اش(١٩٩٩-١٩٩٦) به ثبوت رسيده است)، و دولت جديد وي نسبت به اين گزارش ها واکنش نشان داده و تهيه کنندگان و منطق آنان را زير سوال بردند.

 

رون درمر، يکي از مسئولان دفتر نتانياهو در روزنامه جروزالم پست اعلام کرد: ما با صرف وقت و نيروي انساني با اين گروه ها مبارزه خواهيم کرد. ما بيکار ننشسته و نخواهيم گذاشت که اين گروه هاي دفاع از حقوق بشر در نهايت مصونيت به روي ما آتش بگشايند... هر سازمان غير دولتي (او ان جي) که در اين کارزار شرکت کند، آتش را تند تر کرده و به آرمان حماس خدمت مي کند. ... و اين درست چيزي است که حماس مي خواهد (٣) ».

 

«ويروسي» بنام جنبش «صلح اکنون»

 

در اوت ٢٠٠٩، موشه يالون، رئيس ستاد پيشين ارتش و وزير امور استراتژيکي در جريان نشستي با ساکنان شهرک هاي استعماري، فعالان جنبش «صلح، اکنون» را «ويروس» خواند. در حالي که اين جنبش بسيار ميانه رو است. او گفت: «ما دوباره با ويروس صلح اکنون و يا اگر شما ترجيح مي دهيد، نخبه گرايان مواجهيم. آنان صدمات بسياري زده اند (٤)».

 

گرچه نخست وزير اين سخنان را محکوم کرد ولي اين گفتار و بدنبال آن سخنان شديد اللحن آقاي درمر محتواي کارزاري را که از آن ببعد شکل گرفت، نشان مي دهد. پس از انتشار گزارش کميسيون حقوق بشر سازمان ملل برياست ريچارد گلدستون در مورد جنگ غزه در سپتامبر ٢٠٠٩، اين کارزار شدت بيشتري گرفت. اين گزارش اسرائيل (ونيز حماس) را متهم به نقض شديد حقوق انساني و حقوق امدادگري بين المللي و «عمليات نظير جنايت جنگي و شايد در برخي شرائط جنايت عليه بشريت» کرد.

 

دولت اسرائيل مي توانست اين گزارش را ناديده گرفته و يا آن را طبق معمول به مشکوکان «ضد اسرائيلي» نسبت دهد. اما، اين دولت اين اتهامات را بسيار جدي گرفت و البته توصيه هاي کميسيون را ناديده انگاشت. اسرائيل تصميم گرفت با مجموعه گزراش و آن چه «گلدستونيسم» يا «اثر گلدستون» ناميد، مبارزه کند. دولت اسرائيل معتقد است که گلدستون گرايش بين المللي براي ناحق جلوه دادن اسرائيل و انکار حق موجوديت آن را جا مي اندازد (٥).

 

نتان ياهو هنگام برگزاري کنفرانسي در «فوروم سابان» در نوامبر ٢٠٠٩، از «سه چالش» براي امنيت اسرائيل ياد کرد. اشاره کنيم که فوروم سابان از مهمترين نهادهاي استراتژيکي اسرائيل بشمار مي رود (٦). ابتدا، «ايران هسته اي» که «تهديد مي کند اسرائيل را از نقشه حذف کند». دومي، پرتاب موشک از سوي سازمان هاي اسلامگرا نظير حماس و حزب الله است. و اما تهديد سوم، پس از اين رقباي جدي سنتي کدام است؟ «سومين چالش براي صلح عبارت است از انکار حق اسرائيل براي دفاع از خود. هدف گزارش گلدستون سازمان ملل در مورد غزه چنين چيزي است.»

 

بديده نحست وزير اسرائيل، مشکل به قاضي گلداستون يا سازمان هاي بشردوستانه محدود نمي شود و اسرائيل تنها کشوري نيست که انگشت نماست. او ادامه مي دهد: «مطمئن باشيد که که گزارش سازمان ملل فقط مشکل انحصاري اسرائيل نيست. اين گزارش همه کشورهائي را که با تروريسم مبارزه مي کنند به بي عملي تهديد مي کند.» بدين ترتيب، مسئله فراتر از نقض ساده حقوق بين المللي (قوانين جنگ) مي رود که انگيزه اش دلايل ايدئولوژيکي يا سياسي است. مشکل به تعريف حود اين قوانين بر مي گردد که به ادعاي نخست وزير اسرائيل، حفاظت غير قابل توجيه به «تروريست هائي که در مناطق غيرنظامي نفوذ کرده و از آن جا به بيگناهان حمله مي کنند» ارائه مي دهد، و از اين طريق موقعيت اخلاقي و قضائي دولت هائي را تخريب مي کنند که با آنان در حال مبازره اند.

 

نتانياهو براي مقابله با اين «تهديد» خواهان اصلاح قاطع حقوق بين المللي شده است. او مي گويد: «امکان دارد که پاسخ قاطع رهبران و حقوقدانان برجسته بين المللي به اين گزارش مردود از نطر اخلاقي، بازبيني قوانين جنگ را در دوران تروريسم سرعت بخشد.»

 

انتقاد از کنوانسيون ژنو و حقوق بين المللي يک مطلب است و نقض و يا ناديده گرفتن آن مطلب ديگري. بازيگران دولتي و غير دولتي بي وقفه به اين کار مي پردازند. ولي مطلب سوم که کاملا متفاوت است، انگاشتن نفس اين قوانين و مدافعان آن به عنوان تهديدي عليه موجوديت يک دولت و خواست مبارزه دائمي با آنان است. اين تفسير نشان مي دهد که چرا اسناد حقوقي نظير گزارش گلدستون – که قادر به محدود ساختن توانائي اسرائيل «بصورتي نا متناسب» است، مي تواند تهديدي عليه موجوديت اين کشور تلقي شود.

 

در پرتو چنين عواملي، حمله به کشتي ماوي-مرمره نشان مي دهد که دولت اسرائيل از پايان دادن به مصونيت سازمان هاي غيردولتي و مبارزان بين المللي چه هدفي را دنبال مي کند، زيرا که آنان را باتهديدات استراتژيکي از قماش سلاح هسته اي ايران و يا موشک هاي که امکان هدف گرفتن اسرائيل را دارند، يک سان ارزيابي مي کند.

 

در ژانويه ٢٠١٠، روت انستيتوت، گروه متفکران think tank اسرائيلي از «جنگ بي اعتبار سازي» که عليه اسرائيل براه افتاده، اظهار نگراني کرد. گيدي گرينستاين رئيس اين موسسه در روزنامه هآرتص اظهار داشت: «فرايندهاي قضائي و دستگيري نيروهاي نظامي و سياسي ما را تهديد مي کند و اين عمل ممکن است هنگام مسافرت آنان به خارج از کشور اتفاق بيافتد. کارزار بايکوت محصولات ما چند برابر گشته و حتي موجوديت ما در موسسات دانشگاهي و کانون هاي روشنفکري زير سوال رفته است. کشور ما بيش از اندازه منزوي شده است. تاکنون، اسرائيل نتوانسته است در اين تحولات، تهديد استراتژيکي اي را که موجوديت کشور را بالقوه هدف قرار داده است، تشخيص دهد.(٧)»

 

از اين ببعد، اين «شناسائي رسمي» قطعيت يافته است. دولت اسرائيل و گروهي از سازمان هاي دوست طرحي چند مرحله اي عليه سلب حقانيت از اين کشور برافکنده اند. بنا بر گفته يکي از اعضاي اين گروه، هدف «پايان دادن به عملکرد برخي از سازمان هاي غير دولتي «که ادعاي بشردوستي» دارند است که مي خواهند از برچسب «ارزش هاي جهان شمول حقوق بشر» براي تبليغ مطالبات ضداسرائيلي خود استفاده کنند. هدف هائي که انگيزه هاي سياسي و ايدئولوژيکي موتور آنان است.»(٨) بموازات آن، گروه هاي اسرائيلي کارزاري عليه «بيناد اسرائيل جديد» که مرکز آن در آمريکا قرار دارد براه انداخته اند. اين بنياد بودجه فعالان اسرائيلي جامعه مدني (و ان جي او ها) که متهم به سست کردن پايه هاي دولت از طريق کمک به کميسيون گلدستون اند، تامين مي کند.(٩)

 

اين جو به اتخاذ دو تصميم منجر شد. در فوريه ٢٠١٠، مجلس اسرائيل با اکثريت بزرگي در قرائت اول قانوني تصويب کرد که گروه هائي را که از پشتيباني دولت هاي خارجي برخوردارند (و اکثريت سازمان هاي بشردوستانه و مدافعان حقوق بشر از آن جمله اند) از معافيت هاي مالياتي محروم مي سازد. از سوي ديگر، در آوريل ٢٠١٠، طرح قانوني ديگري به مجلس ارائه شد که سازمان هاي غير دولتي که در دادرسي هاي قضائي عليه کارمندان عاليرتبه يا افسران اسرائيلي در خارج از کشور مداخله کنند، ممنوع مي شوند.

 

ارتش نيز به نوبه خود، به رودروئي شديد و متعصبانه با فعالان بين المللي و در رده اول اروپائيان پرداخته و با تهاجم به شهرهاي فلسطيني آنان را دستگير مي کند. و گروهي ديگر را در پشت مرزها متوقف کرده يا در بازداشتگاه هاي ويژه در فرودگاه تل آويو زنداني مي کند.

 

گروهي مرکب از سيزده سازمان اسرائيلي مدافع حقوق بشر در نامه سرگشاده اي در ژانويه ٢٠١٠ دولت را ترغييب کردند که «يورش فزاينده به سازمان هاي مدافع حقوق انساني و تغييرات اجتماعي» در اسرائيل را نکوهش کند. آنان با نقل يک سلسله تفسيرهاي توهين اميز، نمايندگان رسمي را که درصدد بي اعتبارساختن سازمان هاي جامعه مدني برآمده اند، معرفي مي کند. در ميان اين ناسزاها، بيانات يالون قرار دارد که «دشمنان داخلي» را افشا مي کرد. بر اساس اين منطق، سازمان هاي غيردولتي بين المللي « دشمنان خارجي » به حساب مي آيند (١٠) . اين امر به درک واکنش بي تناسب سربازان اسرائيلي کمک مي کند، هرچند که برخي از سرنشينان کشتي با خشونت در مقابل تسخير کشتي مقاومت کردند.

 

اگر اسرائيل براي تدوين مجدد حقوق بشر بين المللي اصرار کند، و خواهان قانونمند کردن تحويل کمک ها در منطقه گردد، و اگر سازمان هاي بين المللي با نافرماني هاي فزاينده قانوني پاسخ دهند و از سوي ديگر همچنان به اعزام کشتي بپردازند، حادثه ماوي-مرمره به عنوان نخستين جرقه نبرد جديد بشردوستانه و حقوق بين المللي در يادها خواهد ماند.

 

پاورقی ها:

 

١ – « Seizure of the Gaza Flotilla : Press confrence with Dep FM Ayalon”, may 31, 2010, www.mfa.gov.il

 

٢ – B’Tselem, « operrartion Cast Lead, 27 Dec 08 to 18jan.09, www.betselem.org; cf. Breaking the Silence, “Soldiers’ testimonies from operation Cast Lead, Gaza 2009, july 15, 2009, www.shovrimshtika.org

 

٣ – Herb Keinon, Diplomacy : Israël vs. Human Rights Watch », The Jerusalem Post, julr 16, 2009

 

٤ – « Ya’alon calls Peace Now « a virus » »,August 19, 2009, www.netnews.com; Attila Somfalvi, « Netanyahu : Ya’alon remarks unacceptable”, august 19, 2009, www.netnews.com

 

٥ ,– Alastair Macdonald,”After Goldstone Israel seeks to sharpen PR weapon”, Reuters, February 2010

 

٦ – « PM Netahyahu addresses the Saban Forum », November 15, 2009, www.nfa.gov.il

 

٧ – Gidi Grinstein, « Israel delegitimizers threaten its existence », Haaretz, Tel Aviv, January14, 2010

 

٨ – www.ngo-monitor.org

 

٩ – New Israel Fund, « NIF under attack », www.nif.org

 

١٠ – The Association for Civil Rights in Israel, « Targeting of human rights organizations destroys Israeli democracy », February 2, 2010, www.acri.org.il

           

 

لوموند دیپلماتیک ژوئیه ۲۰۱۰