ضرورت همبستگی با جنبش کارگری عراق

روبن مارکاریان

در 31 اوت  ظاهرا" آخرین قوای رزمی آمریکا از عراق خارج شد و حفظ امنیت عراق به ارتش و قوای انتظامی این کشور سپرده شد. اما واقعیت ها بر ادامه اشغال شهادت می دهند. از142 هزار قوای نظامی آمریکا 50 هزار نیرو تحت عنوان" قوای رزمی"از عراق  خارج شده و بقیه با تغییر برچسب از قوای رزمی به قوای" پشتیبانی، آموزشی و مستشاری"، در 58 پایگاه نظامی در سراسرعراق، همچنان حضور دارند. علاوه بر آن، بر اساس سیاست خصوصی سازی جنگ،انحصاراتی نظیر" داین کورپ"، " بتشل" و "بلاک واترز"(1)   که تخصصشان سازماندهی قوای نظامی مزدور است نزدیک صد تا صدوپنجاه هزار نیرو نظامی تا دندان مسلح در عراق دارند. دولت آمریکا بزرگترین سفارت خانه خود در جهان را  در" منطقه سبز" بغداد بناکرده که 5 هزار دیپلمات و پرسنل را در خود جای می دهد.

فیلسوف بلژیکی،" لیوان دو کوتر"(2) در نگاهی به بیلان مرگ بار اشغال عراق  می گوید " در طی شش سال اشغال  1.2 میلیون نفر کشته شده اند، 2000پزشک، 5500 نفر از اساتید دانشگاه ها و روشنفکران ترور شده  و یا به زندان افکنده شده اند. 4.7 میلیون نفر به پناهندگی روی آورده اند( نیمی در داخل عراق و نیمی به خارج ).  بر اساس گزارش صلیب سرخ جهانی عراق به کشور زنان بیوه و کودکان یتیم مبدل شده است: 2  میلیون بیوه که حاصل جنگ، تحریم، جنگ مجدد و اشغال بوده است و 5 میلیون کودکان یتیم که بسیاری از آنها فاقد سرپناه هستند( تخمین زده می شود که تعداد آنها نیم میلیون نفر باشد)." فقدان آب و برق(3) و خدمات شهری، بیکاری گسترده، جنگ ها و منازعات فرقه ای و عملیات ترور دستجات مسلح رقیب که زندگی را بر مردم تنگ کرده است خصلت نمای کشوری می باشد که پس از اشغال برجای مانده است. کشوری که در آن از برکت اشغال، و علیرغم میل و اهداف نیروی اشغالگر یعنی دولت آمریکا، رژیم جمهوری اسلامی، از طریق احزاب اسلامی حاکم و شریک قوای اشغال، نفوذ غیرقابل انکاری در آن پیدا کرده است. عربستان، سوریه و اردن نیز در کنار جمهوری اسلامی از طریق وابستگان خود نقش مهمی  در معادلات داخلی عراق ایفاء می کنند. منازعات ورقابت ها میان متحدین، و همراه  با آن، فشارهای چندجانبه خارجی، به گونه ای است که شش ماه پس از انتخابات عراق فاقد دولت جدید است.

 هزینه این جنگ برای نیروی اشغالگر یعنی دولت آمریکا، که به قول جرج بوش در پی کشف و نابودی سلاحهای کشتار جمعی بود، چه بوده است؟ هر چند که اثری از "سلاحهای کشتار جمعی" در عراق پیدا نشد اما قوای نظامی آمریکا تا هم اکنون هزاران کشته و ده ها هزار زخمی از خود به جای نهاده است. اوباما اخیرا" به مناسبت خروج بخشی از نیروهای آمریکا از عراق اعلام کرد جنگ عراق  یک تریلیون دلار(4) هزینه برای دولت آمریکا در بر داشته است  که البته سود آن نصیب انحصارات نظامی و نفتی شده  و فشار و ضرر آن از طریق کاهش بودجه های خدمات اجتماعی  بر دوش طبقه کارگر و زحمتکشان آمریکا تحمیل شده است.

این روزها به مناسبت خروج بخشی از نیروی نظامی آمریکا از عراق  ارزیابی ترازنامه اشغال هفت ساله این کشور در رسانه ها بسیار داغ است.بسیاری از مباشران و مدافعان سیاست های اشغال، ضمن اذعان به ویرانی و درهم شکستن کشور، ادعا می کنند که بزرگترین  دست آورد اشغال، سقوط دیکتاتوری صدام، و برقراری دمکراسی درعراق است  که بازتاب آن را می توان در آزادی مطبوعات، رسانه ها، ماهواره ها، احزاب و تشکل ها بازشناخت. آنها مدعی اند که  بدین ترتیب اکنون عراق به آزادترین کشور منطقه خاورمیانه مبدل شده است. آیا در عراق علیرغم ویرانی کشور آزادی برقرار شده است؟

در 21 ژوئیه، پلیس عراق به دستور" حسن شهرستانی" وزیر صنایع برق   به دفتر"اتحادیه کارگران صنایع خدمات الکتریکی" بصره حمله کرد. نیروهای پلیس کلیه پروندهای عضویت، گزارشات از محیط های کارگری، کامپیوتر، تلفن ها و همه اموال موجود دفتر را با خود برده و "هاشمیه محسن" و سایر همکاران او را از دفتر بیرون انداخته و دفتر اتحادیه را قفل کردند. بر اساس فرمان شهرستانی،  اتحادیه  حق فعالیت در هیچ کدام از کارخانه ها و واحدهای وابسته به وزارت برق عراق را ندارد، شماره حساب های بانکی اتحادیه بسته شده و همه دارائی های اتحادیه توسط دولت مصادره شد." اتحادیه کارگران صنایع خدمات الکتریکی" مخالف خصوصی سازی صنایع برق بوده و مدت ها از طریق اقدامات اعتراضی خود طرح خصوصی سازی صنایع برق را، که موجب بیکارسازی های کارگران می شود، متوقف کرده بودند. اقدامات ضدکارگری دولت عراق تنها به اتحادیه های صنایع برق محدود نمی شود. دولت مالکی اقدامات مشابهی علیه " اتحادیه کارگران نفت عراق"، که نیرومندترین و پرنفوذ ترین اتحادیه کارگری عراق است، شروع کرده است. رهبران اتحادیه نفت به مناطق دوردست و کم جمعیت تبعید شده اند، فعالیت اتحادیه در چاه ها و مناطق حفاری، پالایشگاه ها، بنادر ممنوع شده ، کلیه حساب های بانکی اتحادیه بسته شده  و رهبران اتحادیه ممنوع الخروج شده اند. علت ممنوع الخروج ساختن رهبران اتحادیه ممانعت از سفرهای آنها برای جلب حمایت های بین المللی از جنبش کارگری عراق و علیه سیاست خصوصی سازی های صنایع کلیدی عرق بود.

هنگامی که  پس از جنگ جهانی اول " کمپانی نفت انگلیس" شروع به حفاری اولین چاه های نفت در عراق کرد کارگران نفت خود را سازمان داده و اولین اتحادیه های این کشور را به وجود آوردند. انگلیسی ها اتحادیه ها را ممنوع و  فعالین کارگری را ناچار به فعالیت زیرزمینی کردند. شاه منصوب شده توسط انگلیسی ها در عراق نیز مانند خود آنها ممنوعیت اتحادیه ها را پی گرفته وفعالین کارگری را به زندان افکند. انقلاب 1958 عراق موجب آزادی اتحادیه ها شد و در اول ماه مه آن سال، در حالی که مجموعه جمعیت عراق ده میلیون نفر بود، نیم میلیون نفر در تظاهرات اول ماه مه شرکت کردند.در سال 1963 حزب بعث از طریق کودتا به پیروزی رسید وهمزمان "سیا"( سازمان اطلاعات آمریکا) فهرستی از هزاران فعال اتحادیه ای و چپ را در اختیار بعثی ها نهاد. بعثی ها  فعالین اتحادیه ای و چپ فهرست مزبور را  به شکل بی رحمانه ای  قتلعام نموده و یا به زندان انداختند. جنگ قدرت در میان جناحهای مختلف حزب بعث مجال هر چند محدودی به اتحادیه ها برای تنفس وتجدید سازمان مجدد ارائه کرد. پس از تحکیم قدرت توسط صدام در حزب بعث، او قانون ضداتحادیه ای معروف به " قانون 150" را،  در سال 1987،  تدوین و به اجرا نهاد. بر اساس این قانون فعالیت اتحادیه در بخش نفت، برق، صنعت، خدمات، مدارس، بیمارستان ها و ... ممنوع شد. بار دیگر فعالین اتحادیه ای و کارگری دستگیر، شکنجه ،اعدام و یا ناچار به فرار از کشور شدند. پس از اشغال عراق توسط ارتش آمریکا کارگران نفت و برق شروع به بازسازی و راه اندازی چرخ صنعت نفت و برق عراق کرده و به بازسازی اتحادیه ها پرداختند." پل برمر" اولین فرماندار آمریکائی عراق  اعلام کرد که صنایع دولتی و بویژه حمل و نقل، بنادر، ارتباطات و اکثر بخش های صنایع خصوصی خواهند شد. او حداقل دستمزد را از 60 دلار در ماه به 40 دلار کاهش داد و کمک هزینه غذائی و مسکن را حذف کرده و اجازه فروش صنایع عراق به انحصارات خارجی( به اسثتثنای صنعت نفت را) صادر کرد.او قانون ضداتحادیه ای صدام حسین موسوم به " قانون 150" را که اتحادیه های نوپای عراق را شامل ممنوعیت می کرد، دست نخورده ابقاء کرد.

 فعالین کارگری که در رژیم صدام  به کار مخفی پرادخته بودند همراه با بخشی از فعالین برگشته از تبعید، در تسریع سازماندهی کارگران و بازسازی اتحادیه ها، نفش مهمی ایفاء کردند. اتحادیه های کارگران نفت از اولین روزهای تکوین خود با انحصارات خارجی، که قصد تملک صنعت نفت عراق را داشتند،  به مصاف برخااستند. آنها از طریق اعتصابات خود شرایط کار و دستمزدهای خود را بهبود داده و دولت را ناچار کردند که حداقل دستمزد را به ماهی 85 دلار افزایش دهد. سازمان یابی اتحادیه ای به صنعت برق گسترش پیدا کرد و اتحادیه  کارگران صنایع برق ، از طریق تهدید به اعتصاب و قطع شبکه برق سراسری ،دولت را وادار کردند تا کاهش حداقل دستمزد توسط "پل برمر" را  الغاء کند. رشد اتحایه ها در بصره و جنوب کشور تاثیر سراسری خود را در عراق برجای نهاده و اتحادیه ها در سراسرکشور بازسازی شده و علاوه بر بخش صنعت معلمان و روزنامه نگاران نیز اتحادیه های خود را به وجود آوردند. جنبش اتحادیه ای عراق بار دیگر سربلند کرده  و چند اتحادیه سراسری از مجموعه تشکل های اتحادیه ای موجود در سراسر کشور،  شکل گرفت.

 پس از تشکل اولین دولت تحت اشغال،  تدوین قانون اساسی و قول تدوین قانون کار جدید،  نه فقط " قانون 150" الغاء نشد بلکه دولت در سال 2005" حکم حکومتی 870"  را منتشر کرد که " قانون 150" را تکمیل می کرد.  و بالاخره در سال 2007 دولت آمریکا فشار خود را برای خصوصی سازی صنعت نفت بر دولت افزود. دولت "قانون جدید نفت" را که راه خصوصی سازی و حاکمیت انحصارات خارجی بر صنعت نفت عراق را هموار می کرد به پارلمان فرستاد. اتحادیه های کارگران نفت عراق  در 4 ژوئیه دست به اعتصاب سیاسی علیه این قانون زده و لوله های انتقال نفت از بصره به پالایشگاه بغداد و سایر نقاط کشور را متوقف کردند. واکنش دولت مالکی ارسال قوای نظامی و محاصره چاه های نفت و پالایشگاه ها بود. برای ترساندن کارگران هواپیماهای آمریکائی شروع به مانوربر روی تاسیسات نفتی و شکستن دیوار صوتی کردند. اگر چه پس از دو روز اعتصاب پایان یافت اما زیر فشار افکار عمومی، که مخالف خصوصی سازی صنعت نفت بود، دولت پذیرفت که لایحه خصوصی سازی را برای بررسی بیشتر و دریافت پیشنهادات کارگران متوقف کند. توقف قانون خصوصی سازی صنعت نفت  موفقیت سیاسی بسیار بزرگی برای کارگران نفت عراق بود که آنها را به پیشتازان دفاع از منابع و حق حاکمیت ملی کشور مبدل ساخت. اگر چه قانون خصوصی سازی به تصویب پارلمان عراق نرسید اما دولت مالکی پای چندملیتی های نفتی را در اکتشاف،استخراج و بازسازی صنایع نفت این کشور باز کرده است. قوای نظامی آمریکا همراه با ارتش های خصوصی مزدور حفاظت از مقامات و کارکنان این شرکت ها را به عهده گرفته اند.یکی از اهداف مهم سرکوب کارگران فشارهای دولت آمریکا برای خصوصی سازی صنعت نفت و سایر صنایع کلیدی عراق است. در شش ماه گذشته اگر چه دولت آمریکا و جناحهای حاکم عراق قادر به تشکیل دولت نشده اند اما همه آنها در سرکوب تشکل های کارگری عراق، ابقاء  و بکارگیری قانون ضداتحادیه ای صدام حسین متحد و همداستان  بوده اند. از جمله در این ارتباط می توان به نتیجه کار" کمیسیون ویژه  پیش نویس قانون کار جدید" مجلس عراق اشاره کرد. پس از قانون اساسی جدید عراق در سال 2007 به اتحادیه ها قول داده شده بود که قوانین ضداتحادیه ای دوره صدام ملغی و قانون کار جدیدی تصویب خواهد شد که بر اساس آن حق تشکل اتحادیه های کارگری به رسمیت  شناخته می شود. کمیسیون مزبور پس از مدت ها این دست و آن دست کردن بالاخره  در ماه اوت اصولا" از تدوین قانون کار جدید صرفنظر کرده و بدین ترتیب بر قانون ضداتحادیه ای "150" صدام حسین مهر تائید زد. با توجه به تشدید حملات به اتحادیه ها و به ویژه به اتحادیه های کارگران نقت و برق اقدام " کمیسیون قانون کار" مجلس عراق دور از انتظار نبود.  

آزادی هائی که در عراق وجود دارد آزادی برای احزاب و دستجاتی است که به قدرت اشغالگر و همزمان به این و یا آن قدرت ارتجاعی ریز و درشت منطقه ای وابسته اند. آنها دارای پول، قوای نظامی، دستجات مسلح، لباس شخصی های وطنی و خارجی، روزنامه ، ماهواره، نماینده در پارلمان و... بوده و همزمان درگیر رقابت های بی پایان قدرت میان خود و سایر رقبا برای دست یابی به امتیاز و قدرت بیشتر می باشند. مخالفان خود را، یک به یک، گروهی و یا  فله ای  ترور کرده و از صحنه حذف می کنند. از سقوط صدام به این سو تعداد زیادی از فعالین اتحایه ای، روزنامه نگاران، نویسندگان و روشنفکران برجسته عراق که مخالفت جبهه متحد یغماگران بوده اند،  جان خود را در  ترورها از دست داده اند(5).قانون ضد اتحادیه ای "150" به قوت خود باقی بوده و به دست دولت مالکی و رضایت همه دستجات حاکم و از جمله زیر نظر  قوای اشغالگر، که منادی برقراری دمکراسی در عراق است، اجراء می شود.    

تشکل های کارگری عراق اما این بار به زیرزمین نرفته و همایش مشترکی در شهر بصره ، مرکز جنبش کارگری عراق،  برای مبارزه متحد تشکل داده اند. هدف، مبارزه برای آزادی تشکل های کارگری و حق تشکل برای توده کار و زحمت است. بدون پاگیری این آزادی ها که پشتوانه آن جنبش کارگران و زحمتکشان عراق و تشکل های آنهاست  آزادی، استقلال، لائیسیسم و عدالت اجتماعی در کشور همسایه ما جوانه نخواهد زد. جنبش کارگری عراق از نزدیک ترین متحدان منطقه ای جنبش کارگری ایران است. همبستگی انترناسیونالیستی ایجاب می کند که به هر شکل ممکن و موثر از این جنبش غرورآفرین، که میراث یک قرن مبارزه را با خود دارد، حمایت کنیم.

Dyncorp, Bechtel, Blackwater (1) 

 (2) " لیوان دو کوتر" همراه با تعداد دیگری از متفکران مترقی و چپ  مبتکر دادگاه راسل برای بررسی جنایات جنگی آمریکا در عراق است.

(3)  مجموعه تولید برق عراق قبل از جنگ خلیج اول 9300 مگاوات بود. این تاسیسات بخاطر امنیت ملی آمریکا؟!! بمباران شدند. پس از هفت سال بازسازی برق عراق توسط انحصارات آمریکائی اکنون میزان تولید برق این کشور 6000 مگاوات  است که دوسوم میزان بیست سال پیش می باشد. این در حالی است که به جمعیت عراق دراین دو دهه افزوده شده و میزان مصرف نیز بالا رفته است.

(4) تردیدی نیست که هزینه رسمی اعلام شده برای جنگ انطباقی با هزینه های واقعی  ندارد. در این زمینه مراجعه شود  به کتاب معروف ژوزف استیگلتیس ولیندا  بیلمس: جنگ سه تریلیون دلاری. این کتاب که دو سال پیش درسال 2008 منتشر شده است هزینه های جنگ عراق و افغانستان را به سه تریلیون دلار تخمین می زند. نویسندگان نشان می دهند که جنگ عراق و افغانستان از جنگ جهانی اول، جنگ کره و جنگ ویتنام پر هزینه تر بوده است و در جدول هزنیه های جنگ آمریکا در قرن بیستم تنها در زیر هزینه جنگ جهانی دوم( با هزینه 5 تریلیون دلار) قرار دارد که در آن ارتش آمریکا با شانزده  میلیون نفر وارد جنگ شد.

Joseph Stiglitz and Linda Bilmes : The three trillion dollar war

(5) هادی صالح از جمله فعالین سرشناس کارگری است که به شکل بیرحمانه ای پس از شکنجه درسال 2005 به قتل رسید. او در دوره صدام حسین دستگیر و زندانی و سپس تبعید شده بود. " ال تمیمی" روزنامه نگار مستقل  و رئیس" سندیکای روزنامه نگاران عراق" که مخالف اشغال و جنگ های فرقه ای در عراق بود نیز در سال 2008 ترور شد. رهبری" اتحادیه معلمان عراق " نیز به طور دائمی تحت تهدید قرار دارند و مالکی تلاش میکند رهبران مستقل اتحادیه را برکنار کرده و طرفداران خود را به جای آنها بگمارد.