همبستگی درخشان مردم شیلی برای نجات معدنچیان محبوس در اعماق زمین

یوسف لنگرودی

حادثه غم انگیز فرو ریزی یکی ازمعادن طلا و مس کشور شیلی در هشصد کیلومتری شمال سانتیاگو( پایتخت ) واقع درمنطقه ای به نام " سن خوزه"، در حدود سه هفته قبل، به محبوس شدن سی وسه معدنچی درهفتصد متری عمق زمین انجامید. پس از گذشت بیش از ده روز، هیچ نشانه ای اززنده  بودن کارگران به دست نیامد و امیدها برای نجات آنان به یاس مبدل شد. در روزهفدهم اما همه چیز ناگهان تغییر پیدا کرد. معدنچیان که هنگام وقوع حادثه توانسته بودند در یک اتاق پناه بگیرند، با استفاده از آب و غذای موجود درآن و با پیاده کردن برنامه جیره بندی غذایی، توانستند خود را زنده نگه داشته ودر روز هفدهم با استفاده از "دریل" پیامی را روانه سطح زمین بکنند:" ما همگی سالم هستیم".

گروه های نجات فورا دست به کار شده و ضمن یافتن محل دقیق محبوس شدگان، زنده بودن هر سی و سه نفررا تایید کردند. از این جا بود که همه چیز برای نجات معدن چیان به کارافتاد. رییس جمهور شیلی نیز بلافاصله  درمحل حادثه حاضرشد و به خانواده های کارگران و مردم شیلی قول داد که دولتش از همه امکانات برای نجات معدنچیان استفاده خواهدکرد. با ایجاد کانالی باریک عملیات رساندن آب و غذا با موفقیت آغازشد. گروهی ازروان شناسان به طور شبانه روزی در محل حاضر مستقر تا به مسائل روحی، روانی و محبوس شدگان در اعماق زمین یاری برسانند. یک گروه مشهورموزیک این کشور در حمایت ازکارگران به دام افتاده، همه روزه درمحل حادثه برنامه اجرا می کند. انواع وسایل و ابزار سرگرمی برای کارگران فرستاده می شود. تیمی ازمتخصصان ناسا و ناوگان زیر دریایی شیلی برای اجرای برنامه پزشکی – درمانی که در زمینه اقامت طولانی در فضای کوچک وبسته تجربه دارند، در محل حاضر شدند تا تجربیات خود را مخصوصا درجلوگیری از انزوا معدنچیان که در عمق زمین و جایی تنگ و تاریک گیر افتاده اند بکار گیرند. درابتدا پیش بینی شده بود که حتی با بکارگیری ابزار و آلات مدرن، عملیات نجات کارگران از زیر کوهی از طلا و مس چهارماه به طول خواهد انجامید. اما یک تیم مهندسی ناسا طرحی در دست دارد که بر اساس آن، زمان عملیات نجات به احتمال زیاد به نصف تقلیل خواهد یافت.

خانواده های محبوس شدگان درمحل حادثه اردوگاه بر پا کرده اند و می گویند تا پایان عملیات نجات در آن جا خواهند ماند. این اردوگاه به نام "اردوگاه امید" شهرت یافته است.  این حادثه  و تلاش برای نجات  کارگران به همبستگی گسترده ای در شیلی دامن زده است وبسیاری ازآسیب ها و زخم هایی را که لااقل به لحاظ روحی به مردم این کشور بر اثر زلزله هولناک هشت ماه  قبل وارد شده بود، ترمیم کرد. بلافاصله پس ازاعلام شماره حساب مخصوص کمک مالی به خانواده های معدن چیان، مردم به این فراخوان با شوروشوق پاسخ داده و گفته می شود استقبال ازاین کمک مالی چنان بوده که معدنچیان تا آخر عمر نیازی به کارکردن نخواهند داشت.

 دراین میان استقامت و اراده معدن چیان اهمیت تعیین کننده ای دارد. آنان باید درطی این مدت ضمن حفظ روحیه خود و مبارزه با افسردگی، یک برنامه فشرده ورزشی را به اجرا بگذارند ( آن هم در مکانی تنگ و بسته ) تا ضمن جلوگیری از چاق شدن شان، وزن خود را آنقدر پایین بیاورند تا بتوانند از لوله ای به قطر نود سانتی متر که  برای نجات شان تعبیه می شود عبور کنند. یک ماشین بزرگ سی تنی شروع به کندن زمین کرده است که هر روز بین هشت تا پانزده متر پیشروی خواهد داشت. همه این تلاش ها در شرایطی باید انجام گیرد که دمای هوا در اعماق زمین حدود سی و شش درجه سانتیگراد است و رطوبت به هشتاد و پنچ درصد می رسد. بزرگترین خطر اما تکرار بروز تکان های دیگر و ریزش مجدد و بیشترمعدن است . در شیلی اکنون نفس ها در سینه ها حبس شده و مردم اخبار مربوط به عملیات نجات را به طور دایم و بدقت دنبال می کنند.

اما درکنار همبستگی درخشان مردم شیلی برای نجات معدنچیان، مسئله ایمنی معادن این کشور به یک موضوع روز و مهم تبدیل شده است. اکنون روشن شده  که این حادثه براثرکمبود امکانات ایمنی اتفاق افتاده و درچند سال اخیر درست در همین معدن و بازبه دلیل عدم توجه به امکانات ایمنی ازسوی کارفرما،  تعدادی ازمعدنچیان کشته و زخمی شدند. حالا فشار بر دولت شیلی – که یک کشور معدن خیز است - برای بهبود شرایط کار در معادن افزایش یافته و دولت این کشور قول داده است تا به اقدامات اساسی در این زمینه دست بزند.

اساسا وضعیت ایمنی و شرایط کار در معادن بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در آفریقا، چین، هند، آمریکای لاتین و روسیه آن چنان بد و ناگواراست که دراغلب این کشورها، معادن به صورت قتلگاهی برای معدن چیان درآمده است. بر اساس برآورد سازمان بین المللی کار، هر ساله دهها هزارسانحه درمعادن رخ می دهد که به کشته شدن هزاران نفر و زخمی شدن هزاران نفردیگر می انجامد که بسیاری ازآسیب دیدگان، بدون هیچ گونه امکان حمایتی ازسوی کارفرمایان، برای همیشه معلول و بی پناه باقی می مانند. تنها درچین بر طبق آمار رسمی حدود سه هزار نفر در سوانح مربوط  به  کار در معادن جان خود را از دست می دهند که البته بسیاری رقم واقعی را خیلی  بیشتر از این می دانند.

یکی از بزرگترین معضلات دراین رابطه این است که بسیاری از معادن غیر قانونی و کوچک در جهان  وجود دارند که قوانین ایمنی را رعایت نمی کنند و تقریبا هیچ نظارتی برشرایط کار بر این معادن اعمال نمی شود. سازمان بین المللی کار تخمین می زند که حدود سیزده میلیون نفردر چنین معادنی به کار تا حد بردگی مشغولند که از این تعداد، حداقل یک میلیون نفررا کودکان تشکیل می دهند.

 طمع صاحبان معادن، استخراج غیر قانونی معادن، فساد دولتی و عدم بازرسی های کافی ازجمله عوامل بسیار مهمی هستند که معدنچیان را به آسانی آسیب پذیر می سازد. درایران نیزهرساله، صد ها نفردرمعادن کشور، به دلیل عدم رعایت مسایل ایمنی از سوی کارفرمایان آسیب می بینند که به مرگ و معلول شدن تعدادی از آنان منجر می گردد.