مبارزه کارگران آفریقای جنوبی در مرحله ای جدید!

روبن مارکاریان

مبارزه کارگران بخش خدمات عمومی آفریقای جنوبی در دو هفته اخیر و بویژه در ده روز اخیر اوج بی سابقه ای گرفته است. اکثریت عظیم کارگران این بخش که شامل یک میلیون سیصدهزار نفر می باشند در حرکات اعتصابی، تظاهرات خیابانی و سایر اقدامات اعتراضی فعالانه شرکت کرده اند. درخواست آنها شامل افزایش دستمزد به میزان  6. 8 در صد  و نیز پرداخت 1000 راند( معادل 136 دلار آمریکا) کمک هزینه مسکن است. این اعتصاب،" بخش بهداشت و درمان"، "آموزش"  و "خدمات عمومی"  این کشور را به تعطیلی کشانده است. در بخش بهداشت و درمان تنها خدمات بسیار ضروری ارائه می شود و اتحادیه ها منتظر پاسخ دولت برای درخواست هایشان هستند. دولت در مذاکرات خود با افزایش هفت درصدی دستمزدها و نیز پرداخت 700 راند( معادل96 دلار) موافقت کرده است اما اتحادیه های بخش خدمات درخواست های خود را حداقل میزان قابل قبول قلمداد کرده اند.

اتحادیه های بخش "بهداشت و درمان" و " آموزش"  دو اتحادیه مهم از ده ها اتحادیه تشکیل دهنده  "کوستاتو" (کنگره اتحادیه کارگری  آفریقای جنوبی) هستند که اکثر کارگران متشکل در بخش های خدمات، صنعت و معدن آفریقای جنوبی را در صفوف خود جای داده و در مبارزه علیه آپارتاید و ساقط کردن رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی نقش تعیین کننده ای داشته است.(1)

" کنگره ملی آفریقای جنوبی"  ، " حزب کمونیست آفریقای جنوبی" و " کوساتو"( کنگره اتحادیه های کارگران آفریقای جنوبی) ستون های اصلی مبارزه علیه رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی بودند. رژیم  تبعیض نژادی حاکم بر آفریقای جنوبی رژیمی بشدت سرکوبگر و کارگرستیز بود که هر نشانه از تشکل های کارگری را با خشن ترین اشکال ممکن سرکوب می کرد. با این وصف کارگران آفریقای جنوبی در روند مبارزه طولانی خود علیه رژیم آپارتاید اتحادیه های کارگری خود را بدون توجه به باید و نبایدهای رژیم آپارتاید به وجود آورده  و اتحادیه های کارگری ثبت نشده را به مثابه یک واقعیت عملا" موجود به رژیم آپارتاید تحمیل کردند."کوساتو" در سال 1985 پس از چهار سال مباحثه میان اتحادیه های ضدتبعیض نژادی، ضدتبعیض جنسی و طرفدار آفریقای جنوبی آزاد و دمکراتیک، تشکیل شد." کوساتو" پس از تشکیل از طریق اعتصابات کارگری گسترده و هماهنگ و فرارویاندن آنها به اعتصابات عمومی، آفریقای جنوبی را عملا" غیرقابل حکومت ساخته و بدین ترتیب نقش تعیین کننده ای در زیرکشیدن رژیم آپارتاید ایفاء کرد." کوساتو" که در اوائل تاسیس خود نیم میلیون کارگر را در 33 اتحادیه متحد کرده بود اکنون تعداد اعضایش را به 2 میلیون نفر رسانده است.

سقوط رژیم آپارتاید و به قدرت رسیدن " کنگره ملی آفریقا" انتظارات زیادی در میان طبقه کارگر و تهیدستان آفریقای جنوبی برای بهبود شرایط زندگی و رهائی از فقر و تنگ دستی به وجود آورد. آنها انتظار داشتند که ثروت های عظیمی که قبلا" طبقه سرمایه دار سفید پوست نصیب خود می کرد در خدمت بنای یک جامعه آزاد و عادلانه قرار داده شود. (2) اما آن چه در دهه پس از سقوط رژیم آپارتاید روی داد ادغام نخبگان و فرادستان سیاه پوست در نظام حاکم و مبدل شدن آنها به طبقه مسلط اقتصادی بود.از پی چنین تحولی بود که دولت آفریقای جنوبی سیاست های مرسوم نئولیبرالی را اتخاذ کرده  و به دست رهبران " کنگره ملی آفریقا"  به اجراءنهاد. این سمت گیری موجب نارضائی عمومی و بسیار وسیع طبقه کارگر و تهیدستان آفریقای جنوبی شد.

" زوما" رئیس جمهور کنونی که در مخالفت با این نوع سیاست ها و وعده حمایت از درخواست های کارگران و تهیدستان و مطالبات آنها، رهبری "کنگره ملی آفریقا" و از آن طریق ریاست جمهوری را به دست گرفت پس از تثبیت موقعیت خود پا در همان مسیر نئولیبرالیسم نهاد.(3) برگزاری جام جهانی فوتبال در آفریقای جنوبی و مخارج عظیم آن که 5 میلیارد دلار ارزیابی می شود نارضائی ها را از "زوما" و سیاست های دولت، به اوج خود رساند.آن هم در شرایطی که " فیفا" و انحصارات برگزار کننده جام جهانی، 4 میلیارد دلار سود خالص بدون پرداخت مالیات بجیب زدند. برخی از پروژه های پرخرج دولت نیز که سر به میلیاردهای دلار می زند و عملا" نفعش تنها به ثروتمندان و نوکیسگان می رسد نیز مزید بر علت شده و اعتراضات گسترده ای برانگیخت.

 عوامل یاد شده، زمینه ساز حرکات کارگری اخیر است که با اعتصابات کارگران بخش صنایع برق در دوره جام جهانی شروع شد. آنها توانستند با تهدید به قطع برق در زمان برگزاری جام جهانی درخواست های خود را برای افزایش دستمزد تحمیل کنند. (4) کارگران بخش خدمات اکنون به مبارزه برخواسته اند و "کوستاتو" اعلام کرده است که در صورتی که دولت به درخواست های بخش خدمات پاسخ مثبت ندهد(5)  بخش صنعت و معدن نیز به این اعتصاب خواهد پیوست. "واوی" دبیر کل "کوساتو" اعلام کرد که اگر تا اوائل سپتامبر دولت به درخواست های بخش خدمات پاسخ مثبت ندهد "کوساتو" اقتصاد آفریقای جنوبی را خواهد خواباند. اوهمچنین اعلام کرد که همه اتحادیه های وابسته به "کوساتو" اخطاری به کارفرمایان و مسئولان خود ارائه دهند مبنی بر این که اگر درخواست های بخش خدمات برسمیت شناخته نشوند آنها نیز به این اعتصاب خواهند پیوست."واوی" در عین حال اعلام کرد که آنها با توجه به سیاست های دولت به ائتلاف درازمدت سه گانه پایان خواهند داد.اظهارات "واوی" انعکاس نارضائی عمیق طبقه کارگر آفریقای جنوبی از سیاست های دولت می باشد. این موضع گیری اگر قطعیت پیدا کند در عین حال نشان دهنده استقلال " کوساتو" از " کنگره ملی آفریقا" و" حزب کمونیست آفریقای جنوبی" یعنی دو متحدی خواهد بود که  چند دهه در پیکار مشترک علیه آپارتاید شرکت کرده اند.

"حزب کمونیست آفریقای جنوبی"، در این میان،  در وضعیت دو گانه ای قرار گرفته است. "زوما" دو نفر ازاعضای حزب  را وارد کابینه خود نموده و به این ترتیب حزب را به گروگان سیاست های دولت و دنبالچه نسخه های نئولیبرالی مبدل کرده است. در جریان تکوین اعتصابات بخش خدمات، حزب کمونیست از طریق انتشار اطلاعیه ای از این اعتصاب و مطالبات کارگران حمایت کرد. در اطلاعیه بعدی، در زیر فشار شدید انتقادات، ضمن تاکید مجدد خود بر حقانیت اعتصاب با افراط و تفریط هائی که به اعتصاب کنندگان بخش بهداشت و خدمات نسبت داده می شود مرزبندی کرده و از ائتلاف خود با "کنگره ملی آفریقا" و ادامه این ائتلاف دفاع کرده و "کوساتو" را نیز دعوت به ادامه این ائتلاف کرد. حزبی که مدعی طبقه کارگر است درست دراوج مبازات کارگری بخاطر دو کرسی دولتی  نتوانسته است با نارضائی های عظیم کارگری همراه شود. این بازی یک بام و دو هوا ضربات شدیدی به اعتبار حزب، که یکی از پایه های اصلی مبارزه ضدآپارتاید در آفریقای جنوبی بوده و فعالین آن نقش مهمی در جنبش اتحادیه ای داشته اند، وارد ساخته است. (6)

مبارزه کارگران آفریقای جنوبی نشان دهنده رمز قدرت کارگران در مبارزه علیه تبعیض، استبداد و  استثمار است. این تجربه موفق نشان می دهد که تشکل کارگری اسلحه ای برای همه فصل ها در پیکار طولانی و پر از فراز و فرود طبقه کارگر برای دست یابی به آزادی و برابری است. اتحادیه های کارگری آفریقای جنوبی، که در زیر سرکوب های سنگین رژیم آپارتاید به وجود آمده و به عاملی تعیین کننده در زندگی سیاسی آفریقای جنوبی مبدل شده اند، زمانی می توانند نقش تعیین کننده در حیات سیاسی کشور ایفا کنند که این مبارزات از سطح مطالبات افزایش دستمزد فرا روئیده و متوجه پیکار علیه آپارتاید اقتصادی اجتماعی ریشه دار موجود شود.مبارزات کنونی می تواند طلایه دار چنین پیکارهائی باشد.

تردیدی نیست که این مبارزات در عین حال  مایه الهام جنبش های کارگری در بسیاری از کشورها بوده  و می تواند برای طبقه کارگر کشور ما نیز عناصر با ارزشی برای تجربه اندوزی در بر داشته باشد.

(1) -  کارزار کنونی بخش خدمات برای افزایش دستمزد محدود به اتحادیه های عضو"کوساتو" نبوده بلکه توسط ائتلافی از همه اتحادیه های بخش خدمات سازماندهی می شود اگر چه دو اتحادیه عضو "کوساتو" نیرومندترین اتحادیه های این ائتلاف هستند.

(2) - رژیم آپارتاید در شرایطی به پایان کار خود نزدیک شد که با سقوط اتحاد شوروی وبلوک شرق سرمایه داری احساس خطری از تغییر رژیم در آفریقای جنوبی نمی کرد.بخاطر نقش کلیدی آفریقای جنوبی در کل اقتصاد جهانی سرمایه داری قدرتمداران نظام که تا آن زمان حامی سرسخت رژیم آپارتاید بودند شرایط انتقال قدرت را به" کنگره ملی آفریقای جنوبی"، از طریق سازشی که ساختار اقتصادی اجتماعی نظام را دست نخورده باقی می گذاشت، فراهم کردند.و بدین ترتیب مانع از آن شدند که تغییر تبعیض نژادی به  دگرگونی های اقتصادی اجتماعی برای اکثریت مردم آفریقای جنوبی – سیاهان و رنگین پوستان- فرا روید. بدین ترتیب بود که سران " کنگره ملی آفریقا" با سیاست های نئولیبرالی "بانک جهانی"،" صندوق بین المللی پول"، " سازمان تجارت جهانی" همراه شدند. بدین ترتیب اگر چه آپارتاید سیاسی و حقوقی در آفریقای جنوبی از بین رفت اما آپارتاید اقتصادی و اجتماعی موجود در تارپود جامعه باقی ماند. در کشوری که یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است بخشی عظیمی از جمعیت در حصیر آبادها زندگی کرده و به آب آشامیدنی و سایر تسهیلات زندگی مدرن دسترسی ندارند.

 (3) - عوام فریبی های پوپولیستی و ظاهرا" چپ "زوما" برای سوار شدن بر روی موج نارضائی و کسب قدرت بود. او کسی است که مظهر سنت های شرم آور قبیله ای نظیر چندهمسری می باشد.اطرافیان آو نیز و از جمله پسرش غرق در فساد و سوء استفاده از موقعیت های دولتی  خودهستند.

  (4) - کارگران بخش صنایع تولید برق شرکت " اسکوم" به 9درصدافزایش دستمزد و 1500 راند کمک هزینه مسکن دست یافتند.

(5) – یکی از عوامل محرک اعتصاب و سطح مطالبات بخش خدمات عمومی تبعیض بسیار شدیدی است که میان  قشر بالای بوروکراسی دولتی و کارگران این بخش در عرصه تفاوت دستمزدها، کمک هزینه مسکن، بیمه بهداشت و درمان، عواید بازنشستگی وجود دارد.

(6)- ترور" کریس هانی" رهبر جوان و رزمنده حزب پس از پیروزی بر آپارتاید توسط دستجات ترور سفید و تغییراتی که در رهبری حزب از پی آن به وجود آمد سهم خود را در سمت گیری رفورمیستی حزب داشته است.