اعتراضات کارگری و  سازمان یابی مستقل کارگری

رضا سپیدرودی

گسترش بحران اقتصادی، افزایش سرسام آور تورم، فشار بیرحمانه تحریم ها، سیاست ها، طرح ها و تصمیمات ویرانگرانه و ضد و نقیض اقتصادی رژیم و فساد ساختاری دستگاههای مدیریتی آن در مجموع شرایطی بی نهایت دشوار برای کارگران بوجود آورده است. کارخانه ها و مراکز تولیدی یکی پس از دیگری تعطیلی می شوند، شهرک های صنعتی به گورستان های متروک شباهت یافته اند. روزی نیست که خبری از اعتصاب یا اعتراض کارگران انتشار نیابد. در همین شرایط  دستگاههای امنیتی و قضایی رژیم بار دیگر سرکوب فعالان کارگری را شدت داده اند. حالا وضع به جایی رسیده است که برای بسیاری از کارگرانی که ماههاست حقوق های معوقه شان را دریافت نکرده اند و برای کارگرانی که در پایان قراردادهای موقت بدون برخورداری از بیمه کارگری طعمه بیکاری می شوند، چاره ای جز اعتراض باقی نمانده است. اخبار و گزارش ها هم نشان می دهند که دامنه اعتراضات کارگری رو به افزایش است. در این شرایط دو مساله برای جنبش کارگری مهم و حیاتی است.

مساله اول این است که گسترش اعتراضات کارگری زمینه سازمان یابی مستقل کارگران را فراهم سازد. کارگران تا زمانی که نتوانند از درون همین اعتراضات فعلی شان تشکل های مستقل صنفی و پایه ای خود را بوجود آورند هیچ چشم اندازی در برابر خود ندارند. بدون شکل گرفتن چنین تشکل هایی، چنان چه نمونه های متعدد نشان می دهد، یا دولت که بزرگ ترین کارفرما به حساب می آید، همچنین بخش خصوصی که بخش بزرگی از آن در قالب شرکت های غارتگر پیمانی به جان کارگران افتاده اند، توجهی به اعتراضات کارگران نخواهند کرد، یا سعی خواهند کرد اعتراضات کارگران را به شکل های مختلف مصادره کرده و با دادن انواع وعده های بی پشتوانه کارگران را چند صباحی دیگر فریب دهند و از دنبال خود بکشانند. این به معنای آن است که در شرایط کنونی مساله تشکیل نهادهای مستقل طبقاتی خود کارگران معیار اساسی در تعیین روش نسبت به انواع مختلف شکل های اعتراض و  بیان نارضایتی کارگران محسوب می شوند. نه فقط برای خود کارگران چنین است که برای تشکل هایی که در درون جنبش کارگری برای کمک به سازمان یابی طبقاتی و پایه ای کارگران بوجود آمده اند نیز چنین باید باشد. حضور تشکل ها در اعتراضات کارگری و کمک به بازتاب هر چه وسیع تر آن در سطح جامعه طبیعی است که از دید کارگران دور نخواهد ماند و به حق مورد استقبال آنها نیز قرار خواهد گرفت، اما این گسترش حضور در میان کارگران معادل گسترش سازمان یابی خود کارگران نباید تلقی شود. این تلقی بشدت زیان بار است و می تواند ضربات مهلکی به جنبش کارگری که هم اکنون نیز در شرایط بسیار دشواری قرار دارد وارد سازد. زیرا با توجه به ماهیت تشکل ستیز رژیم، لحظه ای که تشکلی در اثر شدت سرکوب از فعالیت بازبماند، چیزی برای خود کارگران نیز باقی نخواهد ماند و کارگران ناگزیر خواهند شد چنان چه تجربه های تلخ سال های پس از انقلاب نشان می دهد کار را دوباره از سر شروع کنند. بنابراین اگر چه همه آن شکل هایی از اعتراضات کارگران در همین شرایط فعلی که حداقل بتواند بدون هزینه های سنگین و پیامدهای جبران ناپذیر فریادهای فروخفته و مدفون شده در سینه های پر درد و رنج کارگران را وسیع تر در سطح جامعه بازتاباند و مورد توجه افکار عمومی قرار دهد مثبت است، اما این  اعتراضات اگر به تقویت اراده جمعی خود کارگران و ایجاد تشکل های مستقل صنفی و طبقاتی پایه ای خود کارگران نیانجامد و فاقد مولفه ها و ویژگی های چنین جهت گیری ای باشد، به نتایج درخوری نخواهد رسید.

مساله دوم که آن هم ارتباط مستقیم با درجه سازمان یافتگی خود کارگران دارد خطر سرکوب های گسترده است که نباید نسبت به آن بی تفاوت بود. هر قدر که تاکید بر اهمیت حیاتی سازمان یابی مستقل کارگران در شرایط کنونی مهم است، داشتن تصوری درست از رابطه آن با سطح و شکل اعتراضات نیز حائز اهمیت است. تا زمانی که جامعه نتوانسته در اعماق خود بر بستر منافع واقعی قشرها و لایه های ذینفع سنگربندی کرده باشد، اعتراض به بی حقی، سرکوب، فقر و بیکاری نمی تواند منتظر سنگربندی توده ای بماند. و غالبا نمی ماند. بی دلیل نیست که بخش مهمی از اعتراضات اجتماعی خصلت خودانگیخته دارند. جامعه سنگربندی شده قطعا بر شکل اعتراض و دامنه آن تاثیر می گذارد، و در مجموع با درک روشن تری از توازن نیروها عمل می کند، اما جامعه نامتشکل و توده وار همیشه با خطر اعتراضات زودرس دست به گریبان است. اگر چه سیاست های حاکمیت و روش برخورد آن و طرح ها و اقدامات عملی آن غالبا بستر اصلی اعتراضات خودانگیخته است، اما همین طرح ها و اقدامات در ترکیب با برداشت ذهنی از توازن واقعی نیروها در سمت تشکل های حامی حقوق کارگران می تواند بهانه سرکوب های گسترده را برای رژیم فراهم سازد. بنابراین از این جهت نیز تاکید بر سازمان یابی مستقل خود توده کارگران در جریان اعتراضات کنونی حائز اهمیت است.

۷ دی ماه ۱۳۹۱