فاجعه تخریب محیط زیست و لزوم جنبش شهروندی برای زندگی در محیط سالم

رضا سپیدرودی

زاینده رود خشکیده است، تا همین پائیز پیش رو 60 درصد دریاچه ارومیه خشک می شود، تالاب گندمان در چهار محال بختياری که يکی از ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ايران است در معرض خطر آتش سوزی گسترده قرار دارد، درياچه پريشان در کازرون خشکیده است. در سال جاری 162 هکتار از جنگل های استان خوزستان طعمه حریق شده و جنگل های سرسبز به تلی از خاکستر تبدیل شده اند، فاجعه ای مشابه، بخش وسیعی از جنگل های بی نظیر بلوط در زاگرس را نابود کرده است..... رشته دردناک تخریب محیط زیست ایران سر پایان ندارد و بر هر رشته هم که دست بگذاریم مستقیم یا غیرمستقیم نقش حاکمیت در تشدید روند نابودی محیط زیست انکارناپذیر است. در حالی که جنگل های بلوط زاگرس می سوزند، وسایل اطفا حریق معدود اعضای یگان حفاظت جنگل بیل و دبه است، در حالی که فاجعه کفن پوش شدن دریاچه ارومیه و تاثیرات مرگبار آن بر کشاورزی منطقه از جوانب مختلف توسط کارشناسان محیط زیست تشریح شده، هیچ اقدام عملی موثری برای جلوگیری از این فاجعه صورت نمیگیرد در عوض احمدی نژاد دولت های غربی را متهم می کند که ابرهای باران زای آسمان ایران را به سرقت برده اند. با توجه به نقش مخرب رژیم اسلامی در حوزه زیست محیطی و در شرایطی که بی مهری طبیعت و خشکسالی ممتد ده ساله در بخش های وسیعی از کشور اثرات نابودی محیط زیست را طاقت فرساتر کرده است، مقابله با عامل انسانی تخریب محیط زیست به شرطی موثر است که به بخشی مهم و اساسی از جنبش شهروندی برای زندگی در محیط سالم  تبدیل شود. در ایرانی که سرنیزه، مذهب و سرمایه دست در دست هم حکومت می کنند، حق اشتغال، و مبارزه برای آزادی های سیاسی بدون جنبش توده ای شهروندی برای حفظ محیط زیست اساسا امکانپذیر نیست. در حقیقت اکنون ابعاد فاجعه زیست محیطی ایران با شاخص های حضور موثر و سازمان یافته تشکل های غیردولتی مدافع محیط زیست عدم تناسب دردناکی را نشان می دهد. سرنوشت دریاچه ارومیه که در مقابل دیدگان همه ایرانیان قطره قطره آب می شود می تواند بستر یک اعتراض مدنی، مسالمت آمیز و سراسری شهروندی به ابتکار همه تشکل های مستقل حامی محیط زیست باشد، قلب زاگرس وقتی در آتش خاکستر می شود سزاور است شعله های خشم همه دوستداران جنگل و مرغزار و هوای پاک را برانگیزاند. تالاب ها وقتی از تشنگی باتلاق می شوند، شیرابه ها وقتی جاری می شوند و زندگی را به لجن می کشند، و رودخانه ها وقتی که از شدت آلودگی، از آبزیان انتقام می گیرند باید بتوانند موجی از واکنش و اعتراض جمعی برانگیزانند. همین و فقط همین راه است که می تواند شرایط نجات محیط زیست ایران را مهیا کند. و در حقیقت ماجرای خشکیدن زاینده رود از همین جهت حرکتی در خور ستایش است. تونل اول کوهرنگ که احدات شد، هزینه اش را از کشاورزان اصفهان گرفتند، اما چنانچه ادعانامه شاکیان خشکاندن زاینده رود حکایت می کند حق آبه این کشاورزان را ندادند در عوض در همدستی با خشکسالی با استفاده غیرمجاز از منابع آبی زاینده رود مرگ این رود را جلو انداختند و کشاورزان استان اصفهان را به خاک سیاه نشاندند. و اکنون البته با سیلی از شاکیان روبرو هستند و دادگاه پرونده خشکیدن زاینده رود ویژگی هایی یافته است که در تمام طول عمر رژیم اسلامی بی سابقه است. یک سوی این دادگاه، کشاورزان خانه خراب، عامه مردم اصفهان، اصناف مختلف مثل پزشکان، صنعتگران و حتی گروههای هنرمندان قرار گرفته اند، در سوی دیگرش مديرعامل شركت آب منطقه‌ای استان اصفهان، استانداری اصفهان و ستاد مدیریت بحران آن. این حکومت است که از سوی مردم به خاطر همدستی با خشکسالی در خانه خراب کردن کشاورزان زحمتکش اصفهان به دادگاه کشیده شده است. تارنمای«زندگی سالم»، شرح داده است که تا ظهر روز اولین جلسه دادگاه تعداد شاکيان زاينده‌رود تنها 850 نفر بودند اما با گذشت کمتر از 24 ساعت تعداد آنها به دو هزار و صد نفر رسيد. همین سایت از قول مدير عامل کانون خبرگان کشاورزی استان اصفهان می نویسد که اگر همين روند ادامه يابد، (تعداد شاکیان) به بيش از صد هزار نفر مي‌رسد. نمونه دادگاه زاینده رود نشان می دهد که نظام جمهوری اسلامی را می توان به عنوان متهم ردیف اول نابودی محیط زیست ایران به محاکمه کشید؛ می توان بحران زیست محیطی ایران را به جنبش بزرگ دادخواهی در صیانت از طبیعت، حق زندگی در هوای سالم و مقابله با خودسری و ندانم کاری دستگاههای فاسد مدیریتی این نظام تبدیل کرد.