یادداشت کارگری

سازماندهی اراده و مقاومت جمعی کارگران علیه اخراج ها

رضا سپیدرودی

افزایش اخراج کارگران و تعطیلی پی در پی واحدهای تولیدی زیر فشار بیرحمانه تحریم ها و عوارض حذف یارانه ها که بی کفایتی و فساد دستگاه های حکومتی، دامنه آن را به مراتب عمیق تر هم کرده است توجه به سه ویژگی را در کانون توجه فعالین جنبش کارگری قرار می دهد.

یک: چنان چه گزارش های هفته های اخیر نشان می دهد بخشی از اخراج ها در واحدهای کوچک تولیدی صورت می گیرد. شمار کارگران این واحدها در حدی پائین است که امکان هر گونه مقاومت موثر در برابر اخراج ها را در شرایطی که جامعه با لشکر بزرگی از بیکاران روبروست از آنها سلب کرده است. بعلاوه هر گونه صدای اعتراضی بسرعت با اخراج پاسخ می گیرد.  این بخش از کارگران را که غالبا هم در حاشیه شهرهای بزرگ با رنج و مشقت بسیار زندگی می کنند در سطح محل زیست می توان سازمان داد.

دو: در واحدهای بزرگ تر تولیدی نظیر واحدهای پتروشیمی، یا واحدهای مختلف تولید و مونتاژ قطعات خودرو، اگر چه به علت شمار کارگران و وحشت رژیم از سرایت یا گسترش اعتراضات کارگری به واحدهای هم رشته، اعتراض ساده تر و اخراج در قیاس با واحدهای کوچک دشوارتر است اما تجربه نشان می دهد که هر مقاومتی از سوی کارگران بویژه اگر پیروزی کوچکی هم به همراه داشته باشد بلافاصله با نوعی جنگ فرسایشی سازمان یافته کارفرمایان و سرمایه داران در از بین بردن اثرات مقاومت جمعی کارگران همراه می شود و به تدریج نه تنها اثرات مقاومت جمعی کارگران را خنثی می کند که حتی شرایط جهنمی تری هم برای کارگران بوجود می آورد. تجربه اعتراضات سال گذشته پتروشیمی ها بر محور حذف شرکت های برده داری پیمانکار و انعقاد قرارداد مستقیم نمونه ای از این وضع است. با گذشت ماه ها از عقب نشینی اولیه کارفرمایان تنها حدود پانزده درصد از نیروهای کار قرارداد موقت تغییر وضعیت یافته اند و همزمان شرایط و مزایای کار در زمینه های مختلف بدتر شده است. مقاومت سرمایه داران در برابر ابتدایی ترین مطالبات برحق کارگری نشان می دهد که اعتراضات واحدهای هم رشته حتی اگر از سطح واحد منفرد تولیدی فراتر رود و واحدهای دیگر را فرا گیرد؛ و حتی اگر اعتراضات به صورت همزمان هم صورت گیرد، تا زمانی که نتواند به تشکل مستقل صنفی و طبقاتی کارگران منجر شود، دوامی نخواهد داشت و سرمایه داران و دولت به تدریج اثرات حرکت جمعی کارگران را درهم خواهند شکست. همین تجربه اهمیت توجه و تمرکز بر شکل هایی از اعتراض را بازمی تاباند که استعداد تشکل یابی مستقل توده کارگران را فراهم می سازند.

سه: بخشی از اخراج های کارگری مربوط به شهرک های صنعتی و بخشی نیز مربوط به قطب های صنعتی است. داده های خبری نشان می دهد که در بسیاری از شهرک های صنعتی، واحدهای تولیدی با کمتر از پنجاه درصد ظرفیت و در برخی موارد حدود سی درصد ظرفیت کار می کنند. مقابله با این وضعیت در سطح یک کارگاه یا کارخانه پاسخ نمی گیرد. گام اول در سازماندهی اعتراضات کارگری در برابر اخراج ها در سطح شهرک های صنعتی اعتراضات فراکارخانه ای است. روشن است که همجواری واحدهای مختلف و پیوندهای طبیعی میان کارگران آنها در سازماندهی اعتراضات فراکارخانه ای یک نقطه عزیمت است. اخراج کارگران در قطب های صنعتی نیز در خور توجه ویژه است. در شهرهایی نظیر اصفهان که براساس آمارها، بیش از نیمی از جمعیت را کارگران و خانوارهای کارگری تشکیل می دهند، تمرکز بر اعتراضات کارگری مهم است. در شرایطی که کارگران و سایر مزد و حقوق بگیران در اثر وخامت بحران اقتصادی و کاهش ارزش پول، با فشار معیشتی طاقت فرسایی روبرو هستند اعتراضات کارگری در بخش های حساس نظیر خدمات و حمل و نقل، (نظیر اعتصاب تانکرداران سوخت در اصفهان که بلافاصله به تشکیل صف های طویل در برابر جایگاه های عرضه بنزین منجر شد)  یا اعتراض کارگری در واحدهای بزرگ از این استعداد برخوردار است که با همدلی سایر کارگران روبرو شود.

جمهوری اسلامی چه در مقابل فشارهای تحریم سرانجام زانو بزند و جام زهر را سر بکشد، چه همچنان به نام "اقتصاد مقاومتی" در پی تحمیل هر چه بیشتر رژیم ریاضت کشی به مردم باشد، اقتصاد ایران در چنان منجلابی فرو رفته است که به سادگی نمی تواند بر مدار تولید صنعتی تجدید سازماندهی شود. از این رو با آن که اخراج تنها کابوس زندگی کارگران نیست و عدم پرداخت دستمزدها برای ماه های متوالی، قراردادهای سفید امضا و شرکت های غارتگر پیمانی، شرایط غیرانسانی کار، محرومیت از بیمه بیکاری و ده ها کابوس دیگر زندگی توده کارگران را به تباهی می کشاند، سازماندهی اراده و مقاومت جمعی کارگران علیه اخراج ها از اولویت های مهم همه مبارزان جنبش کارگری است.

 ۵ آبان ۱۳۹۱ـ ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲