از کوبانی تا روژاوا

بهداد بردبار

در چهلمین روز نبرد مهاجمان «دولت اسلامی» با نیروهای موسوم به «یگانهای مدافع خلق» در شهر مرزی کوبانی اخباری منتشر شده که حاکی از عقب نشینی نیروهای دولت اسلامی -داعش- از بخش‌های مرکزی شهر دارد.

کوماس شهبازی روزنامه نگار ساکن قامشلو به تابلو می‌گوید: “از ده روز پیش نیروهای کرد از موضع تدافعی خارج شده‌اند و پیشروی آن‌ها برای باز پس گرفتن مناطق تحت اشغال داعش آغاز شده است.”

کوبانی شهر کوچکی است با جمعیتی برابر جمعیت قرچک ورامین یا شهری است شبیه به شهر مرزی بازرگان.

مقاومت این شهر در برابر داعش موجب تظاهرات در تهران، آنکارا، استانبول، کابل، سلیمانیه و سایر شهرهای کردنشین ایران و ترکیه شد. تظاهراتی که در ترکیه به خشونت کشیده شده و موجب مرگ دو مامور پلیس و بیست و هشت شهروند معترض شده است. تظاهر کنندگان خواستار کمک جامعه جهانی در نبرد علیه داعش هستند.

در همین حال پیکارجویان گروه موسوم به «دولت اسلامی» خود را به نزدیکی بغداد رسانده‌اند و شهر رمادی مرکز استان الانبار عراق را مورد هجوم خود قرار داده‌اند.

در گفتگویی که با یکی از نیروهای کرد حاضر در کوبانی داشتم او گفت: “ما بدون نان و آب هم می‌توانیم مبارزه کنیم ولی بدون سلاح‌های سنگین نمی‌توان کاری از پیش برد. در خواست ما از جامعه جهانی فراهم کردن سلاح سنگین است تا ما بتوانیم با داعش مبارزه کنیم.”

پس از یک ماه از آغاز این نبرد دولت اقلیم کردستان عراق توانست دو کاروان شامل سلاح‌های سنگین را برای کمک به نیروهای کرد حاضر در کوبانی بفرستد.

نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه پیش از این از دولت ترکیه خواسته بود تا اجازه دهد نیروهای داوطلب از مرز این کشور عبور کنند تا از کوبانی دفاع کنند. اما ترکیه جلوی انتقال سلاح و نیروهای داوطلب را تا روز گذشته گرفته بود.

جنگ سرد در خاورمیانه

از زمان آغاز قیام مردمی علیه دولت بشار اسد در سوریه، یک جنگ سرد تمام عیار در خاورمیانه در جریان است. از یکسو ایران، حزب الله لبنان و روسیه از دولت سوریه حمایت می‌کنند و از سویی متحدان ایالات متحده یعنی دولتهای عربستان سعودی، قطر و ترکیه مخالفان دولت بشار اسد را تقویت می‌کنند. در سوریه دو گروه اسلامگرای خشن یعنی گروه موسوم به «دولت اسلامی عراق و شام» و «جبهه النصره» که از زیر شاخه‌های گروه القاعده است در دو سال گذشته از کمکهای مالی و تجهیزاتی این دولت‌ها برخوردار شده‌اند. جو بایدن، معاون رییس جمهور آمریکا در یک سخنرانی همکاری‌های دولتهای متحد آمریکا با گروه‌های افراطی را تایید کرد ولی بعد برای دلجویی از سران این دولت‌ها عذرخواهی کرد.

پیشروی سریع داعش در عراق و سوریه و انتشار ویدیوهای سر بریدن، تیرباران نظامیان و شهروندان غیر مسلح توسط این گروه توجه جهانیان را جلب کرده است.

در این بلبشوی خاورمیانه که ده‌ها گروه مسلح شیعه و سنی با هم درگیر هستند، کردهای سوریه در سه استان قصد دارند تا مناطق تحت کنترل خود را به صورت دمکراتیک و شورایی با احترام به نظر همه گروه‌های ساکن منطقه اداره کنند.

کوماس شهبازی می‌گوید: “در کنار انقلاب سیاسی که بر علیه رژیم اسد آغاز شده ما شاهد یک انقلاب فرهنگی در روژاوا -مناطق کردنشین سوریه- هستیم. بسیاری از کردهای سوریه شناسنامه و یا اسناد هویتی نداشتند و سوریه هزاران نفر را به عنوان شهروند سوری به رسمیت نمی‌شناخت. اما وضع تغییر کرده. در دولت خودگردان چند وزیر را از میان اقلیت‌ها انتخاب کرده‌اند. در تمام روستا‌ها دبستان تشکیل شده و برای اولین بار اقلیت‌ها می‌توانند زبان مادری خود را در این مدارس یاد بگیرند.

همچنین مشارکت وسیع زنان در مدیریت این مناطق با هدف توانمند ساختن زنان آغاز شده و می‌توان ادعا کرد که نیمی از قدرت در دست زنان است.”

در روزهای گذشته دامنه محاصره کوبانی تنگ‌تر شده است و هیچ معلوم نیست که مدافعان این شهر تا چه زمان بتوانند در برابر حملات داعش مقاومت کنند. آنچه مهم است، پیروزی یا شکست نظامی مدافعان کوبانی نیست بلکه استقلال عمل و آرمانهای دمکراتیک آن‌ها است.

روژاوا – مناطق کردنشین سوریه – در حال تجربه کردن یک مدل دمکراسی شورایی است که به تمام اقلیت‌های ساکن این سه استان حق ابراز نظر و مشارکت در دولت خودگردان را می‌دهد. در راس هر شهرداری یک گروه سه نفره قرار دارد که یکی از آن‌ها گروه اقلیت عرب، ارمنی، آسوری، ایزدی و یا حتی چچن ساکن‌‌ همان منطقه را نمایندگی می‌کند.

حزب اتحاد دمکراتیک گروهی که کوبانی، عفرین و جزیره را قصد دارد به شکل خودگردان و دمکراتیک اداره کند، تا حد زیادی تحت تاثیر «حزب کارگران کردستان» پ. ک. ک است که به مدت سه دهه برای به دست آوردن حقوق کرد‌ها با دولت ترکیه مبارزه کرده است. حزب کارگران کرد ترکیه که زمانی به دنبال استقلال این مناطق بود، اعلام کرده است که دیگر حتی نمی‌خواهد یک دولت کرد ایجاد کند. بلکه چشم انداز آن‌ها ایجاد دمکراسی مستقیم و مناطق خودگردان است.

ویان یک دختر کرد که در کوهستان قندیل مستقر است به تابلو می‌گوید:” در دو سال گذشته افراد در مناطق خودگردان پتانسیل‌های خود را شناختند و نیروهای سازماندهی شده و آموزش دیده به توانایی‌های خود آگاهی دارند و می‌توانند در برابر دشمن مقاومت کنند. کانتون کوبانی پیش از این زیر استعمار دولت سوریه بود، ظلم و ستمی که به مردم می‌شد و مردم توانایی را در خود نمی‌دیدند تا واکنش نشان دهند ولی با ایجاد کانتون‌ها جامعه به نیروی خود پی برد. این مردم دیگر چشم انتظار کمک خارجی نیستند و به اراده خودشان متکی هستند.”

ویان ادامه می‌دهد:” دولت‌ها کارشان استعمارگری است. اگر دولت اسد هم برود و یک دولت کرد هم تشکیل بشود اوضاع خیلی تغییر نمی‌کند. در واقع ماهیت دولت اقتدارگری است. ولی در سیستم کنفدرالیسم دمکراتیک روژاوا ما سعی می‌کنیم که قدرت را به جامعه واگذار کنیم.”

به گفته ویان در خاورمیانه‌ای که صحنه نبرد بنیادگرایان و دولتهای دیکتاتور است، بیش از هر چیز به آرمان خواهی و رویای آزادی و دمکراسی نیاز داریم. حزب اتحاد دمکراتیک در اوج فلاکت جنگ داخلی در سوریه مناطق تحت کنترل را کانتون می‌خواند، کلمه‌ای که از نظام سیاسی سوییس اقتباس شده و نشان از علاقه این گروه به توسعه و آبادانی این مناطق دارد.

ایران و ترکیه

سخنگوی وزارت خارجه ایران مرضیه افخم می‌گوید: “ایران از طریق دولت سوریه به کوبانی کمک می‌کند.”

دولت ترکیه هم زیر فشار افکار عمومی است و نخست وزیر این کشور احمد داووداوغلو، در سخنرانی خود خواسته تا هر کس مدرکی از کمک ترکیه به داعش دارد، رو کند.

دولتهای ایران و ترکیه حزب کارگران کردستان پ. ک. ک و شاخه ایرانی این گروه پژاک را تروریست می‌دانند. اما دولت اقلیم کردستان عراق با این گروه در حال همکاری و مذاکره است.

کوماس شهبازی معتقد است که دولتهای ایران و ترکیه هیچکدام موافق قدرت گرفتن کرد‌ها و مدل خودگردانی نیستند. شرط ترکیه برای کمک مبارزه کرد‌ها با دولت اسد است و شرط دولت ایران کمک به دولت است. ولی کرد‌ها خط سوم را پیش گرفته‌اند و نمی‌خواهند در هیچ یک از این دو ائتلاف حضور داشته باشند. به نظر می‌رسد دولتهای ایران و ترکیه هم با اندیشه خودگردانی و قدرت گرفتن اقلیت‌ها مشکل دارند و موفقیت یک نظام دمکراتیک و خودگردان را الهام بخش کردهای ایران و ترکیه می‌دانند و نمی‌خواهند که این حرکت موفق شود.

نقش زنان در حرکت روژاوا

با این که پیش از این احزابی که در کردستان فعال بوده‌اند به نقش زنان اهمیتی نمی داده‌اند اما با ظهور پ.ک.ک، پژاک و ی.پ.ک با رویکرد جدیدی مواجه هستیم که عامل جذب زنان به این حرکت‌هاست. اینک زنان کرد می‌گویند که آزادی خودشان را در همگام شدن با این جنبش می بینند و این حرکت بستری را فراهم کرده تا زنانی که همیشه زیر فشار بوده به مبارزه سیاسی بپردازند.

پ.ک.ک از ابتد زنان را وارد حرکت سیاسی – اجتماعی خود کرده و در اولین کنگره هم زنان حضور داشتند.

به گفته ویان، اکنون جامعه هم متوجه شده که زنان در این حرکت سیاسی، به یک مبارز فداکار تبدیل می شوند که برای آزادی کردستان تلاش می کنند. همه این تجارب باعث می شوند هم مردم به حرکت اطمینان کنند و هم زنان برای خود جایگاه مناسبی پیدا کنند و صاحب شخصیت و اراده نیرومندی بشود که بتواند در تمام عرصه‌ها نقش آفرینی کند.

ویان به «تابلو» می گوید: “ایدئولوژی ما بر اساس آزادی زن است. ما زن را پیش‌آهنگ انقلاب می‌دانیم. ما معتقدیم آزادی زن است که آزادی جامعه و آزادی کردستان را تضمین می‌کند. این اعتقاد به زنان انگیزه مبارزه می‌دهد. در جامعه کرد ذهنیت مردسالار حاکم است و زنان با مشکلات متعددی مواجه هستند ولی ظهور اندیشه آپویستی و پیوستن زنان به این حرکت سیاسی راهی است برای غلبه کردن بر سنت مردسالار حاکم بر جامعه. زنان در آزادی روژاوا هم پیش‌آهنگ بودند و هم در تمام عرصه‌ها حضور داشتند.”

ویان معتقد است که تجربه حضور زنان در این حرکت، با استخدام شدن در ارتش‌های حرفه‌ای متفاوت است. او می‌گوید:” زنان آمریکایی با خدمت در ارتش آزاد نمی‌شوند و باز هم قربانی سیستم هستند ولی زنان در حرکت کنفدارلیسم دمکراتیک براساس جامعه‌ای اخلاقی پیش‌آهنگی جامعه را به عهده می گیرند. پیوستن زنان در نظام سرمایه داری به ارتش با پیوستن زنان به حرکت آزادیبخش متفاوت است و زنان با ذهنیتی عدالتخواه به مبارزه مسلحانه می پیوندد. ما نیروهای استعماری و اشغالگر نیستیم و برای آزادی مردم خودمان مبارزه می کنیم.

ما می خواهیم جامعه‌ای بسازیم که در آن سلسله مراتب قدرت حضور نداشته باشد. ما اعتقاد داریم که اگر عرصه را خالی کنیم باز هم ذهنیت مردسالار به جامعه بر می گردد.

ما به آزادی همه ملتها و همه زنان اهمیت می دهیم. این ذهنیت ما است و برای تحقق آن تلاش می کنیم. آزادی زنان در جامعه سرمایه داری آزادی واقعی نیست. در روژاوا زن با اراده خودش، با سازماندهی خودش و با فکر خودش مبارزه می کند. در حرکت ما در بخش زنان شکل خود مدیریتی را داریم. ما با ذهنیت زن که معتقدیم یک ذهنیت دمکراتیک است وارد حرکت می شویم. کسی برای ما تصمیم نمی گیرد.”

ایجاد کانتون‌ها در روژاوا اثبات می کند که ساختن یک جامعه دمکراتیک و برابری طلب در خاورمیانه یک رویا نیست. با پیاده شدن این ایده در جامعه مردم به واقعیت ایده‌های دمکراتیک پی می برند. زن در سیاست و فرهنگ و همه عرصه‌های روژاوا حضور داشته است.

او در مورد آینده کوبانی می گوید:”ما می خواهیم جامعه‌ای بسازیم که در آن سلسله مراتب قدرت حضور نداشته باشد. ما اعتقاد داریم که اگر عرصه را خالی کنیم باز هم ذهنیت مردسالار به جامعه بر می گردد. ولی در سیستم ریاست مشترک حضور زنان در راس تصمیم‌گیری‌ها جلوی حرکت‌های ارتجاعی را می گیرد. تجربه کانتونها نشان داده که حضور زنان متضمن پیروزی و آزادی است.”

آدام کورتیس در مقاله‌ای که در تارنمای بی بی سی منتشر شده می‌نویسد: “آنچه در روژاوا در جریان است جنگ یک گروه خوشبین به آینده با یک نیروی واپسگرا با اندیشه‌ای سیاه است.”

چهارشنبه, ۷ام آبان, ۱۳۹۳

منبع : «تابلو»

http://tableaumag.com/5142#.VFNalvl5PZh