هئیت حل اختلاف کدام خامنه ای به معنای چیست؟

ارژنگ بامشاد

 در سوم مرداد ماه، علی خامنه ای رهبر رژیم جمهوری اسلامی هیئتی پنج نفره به ریاست هاشمی شاهرودی را برای ارائه مشورت به رهبر رژیم  در حل اختلاف میان قوای سه گانه را انتخاب و اعلام کرد. تشکیل چنین نهادی آن هم برای مدت پنج سال، نشانگر عمق بحران درونی حاکمیت اسلامی است. درگیری های میان دولت احمدی نژاد و مجلس از یکسو و دولت و قوه قضائیه از سوی دیگر، علیرغم تذکرهای مدام خامنه ای تاکنون بی نتیجه مانده است. هر چند خامنه ای از روساء و اعضای قوای سه گانه خواسته بود تا به دلیل وضعیت حساس کشور و منطقه از بیان علنی درگیری ها و اختلافات خودداری کنند، اما هیچکدام از طرفین درگیری به این درخواست وقعی ننهادند و همین امر بر نگرانی خامنه ای افزوده است. از این رو تشکیل «هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه» برای ارائه مشورت به رهبر رژیم برای جلوگیری از عمیق تر شدن اختلافات اعلام گشته است.

نگاهی به ترکیب  «هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه» آشکارا نشان می دهد که رهبر جمهوری اسلامی ، به گونه ای مخالفین دولت را در اولویت قرار داده است. انتخاب شده گان  معاون مجلس، سخنگوی شورای نگهبان، مدیر مسئول روزنامه «رسالت» و عضو دیوان عالی کشور هستند. تمامی این افراد به گونه ای در تقابل با دولت قرار داشته اند. از این رو تشکیل این هیئت و نحوه انتخاب اعضای آن بیانگر، نارضایتی رهبر رژیم از دولت احمدی نژاد و تلاش برای کنترل اوست. اما باید دید که تشکیل  این هیئت که با استقبال علی لاریجانی ریئس مجلس روبرو شده تا چه حد می تواند با برخورد مثبت باند احمدی نژاد روبرو گردد.

نکته ی دیگری که تشکیل و انتخاب اعضای «هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه» را برجسته می سازد این است که وظیفه ی اعلام شده برای مشورت دادن به رهبر در اختلافات میان قوای سه گانه که از طریق عادی قابل حل نیست، جزء وظایف  مجمع تشخیص مصلحت نظام است. به نظر می رسد اعلام تشکیل این هیئت عملأ با کاهش وزن مجلس تشخیص مصلحت نظام همراه خواهد بود. به دیگر سخن با کنار گذاشته شدن هاشمی رفسنجانی از ریاست مجلس خبرگان، اکنون با کاهش وزن و جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام، زیر پای هاشمی رفسنجانی بازهم خالی تر می شود. از این رو می توان این احتمال را نیز داد که  برنامه کاهش نفوذ هاشمی رفسنجانی در دستگاه قدرت جمهوری اسلامی با برنامه ریزی در جریان است. این امر در شرایطی صورت می گیرد که هاشمی رفسنجانی پس از بالا گرفتن درگیری باند احمدی نژآد با دستگاه ولایت، از موضع تهاجمی وارد صحنه شده بود.

اما مهمترین نکته این است که تشکل هیئت حل اختلاف،  از سوی خامنه ای، نشانه ی آن است که نقش او به عنوان نیروی هدایت کننده و تذکر دهنده بشدت کاهش یافته است. اگر در گذشته خامنه ای می توانست با تذکرات شفاهی سمت و سوی حوادث را تعیین کند اما با رسوائی های جدید حاکمیت که پس از انتخابات ۱۳۸۸ زیر فشار جنبش مردم اوج تازه ای گرفت و بالا گرفتن درگیری های درونی ارگان های  قدرت دیگر آن وضعیت تغییر یافته است. دخالت های مدام خامنه ای در اختلافات میان سه قوه، و بی اعتنائی های انجام گرفته به توصیه ها و احکام حکومتی او، باعث پائین آمدن نقش و جایگاه او شده است. اکنون رهبر رژیم مجبور شده است که برای همسو کردن بخش های حکومتی و پائین آوردن دخالت های مدام خود، به چاره اندیشی بپردازد و تشکیل این هیئت را باید در این راستا مورد ارزیابی قرار داد. اما علیرغم تشکیل این هیئت، به احتمال زیاد اختلافات میان باندهای حکومتی هم چنان با شدت ادامه خواهد یافت زیرا آن ها در برابر مسائل گسترده داخلی و بین المللی با مشکلات گسترده ای روبرو هستند. بحران اقتصادی همه جانبه، تحریم های گسترده، فقر فراگیر، خشونت گسترش یابنده از عواملی هستند که حکومت بجای یافتن راه حل های قابل پذیرش، سیاست  سرکوب خشن هر مخالفتی را در پیش گرفته است. این سیاست سرکوبگرانه  وزن نیروهای نظامی و انتظامی را بالا می برد و این نمی تواند در معادلات درون حکومتی بی تاثیر باشد. از این رو تلاش خامنه ای برای تشکیل هیئت حل اختلاف که وزن سنت گرایان را در تحولات حکومتی افزایش می دهد،  بعید است بتواند نقش زیادی در کاهش درگیری ها بازی کند.

۴ مرداد ۱۳۹۰ـ ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۱