طنز تاریخ، محیط زیست قربانی وعده های انتخاباتی

مازیار واحدی

تاریخ همیشه تکرار می شود. در دوران حکومت پهلوی ها هم، درِ انتخابات بر همین پاشنه می چرخیده است. آن موقع ها آنها که سن و سالی داشتند براساس تجربه می گفتند کاندیداها در این موعد با وعده و وعید می آیند و چه قولها که نمی دهند.  بعدش هم غیبشان می زد و دیگر دست کسی به آنها نمی رسید تا انتخابات بعدی، که دوباره این چرخه تکرار می شد. این رسم حاکمان در حکومت های خودکامه است. نظیر این شیوه را اکنون هم می بینیم. اکنون که موسم انتخابات سپری شده، آنها چهره واقعی خود را به خوبی به نمایش می گذارند.

هنوز یک ماهی از انتخابات نگذشته که که مجلس طرح ارزیابی زیست محیطی را ردّ کرده است. طرحی که می توانست توازنی بین پروژه های اقتصادی و الزامات زیست محیطی این پروژه ها برقرار کند.  این همان مجلس طرفدار رهبر است که پیش از انتخابات داعیه دفاع از محیط زیست داشت و دولت را به دلیل عملکرد ضعیف محیط زیستی اش مورد انتقاد قرار می داد. آن موقع آنها می خواستند که باند نزدیکتر به خامنه ای را تقویت کنند.

چند روز بیشتر از این موضوع  نگذشت که حسن روحانی، چهره شاخص جناح مقابل، اعلام کرد که تصمیم دارد آب خلیج فارس را به استانهای مرکزی کشور انتقال دهد. ایشان در سفر خودشان به یزد اعلام کردند که با اختصاص چهار هزار میلیارد تومان اعتبار، طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی ایران را در دستور کار دولتش قرار داده است. وی همانجا قول داد که اولین استان هم استان یزد خواهد بود که این آب به آن وارد خواهد شد. همین جا این را بگویم که البته این طرح سالها قبل در دوران ریاست جمهوری رفسنجانی هم از سوی وی طرح شده بود. و احمدی نژاد هم سالها روی همین طرح مانور تبلیغاتی می داد.

همزمان می بینیم که وزارت نیرو هم در واکنش به اعتراض مردم و سازمانهای محیط زیستی مستقل، در رابطه با انتقال آب از چهار محال و بختیاری به سمت اصفهان از طریق تونل بهشت آباد دست به فریب کاری سیاسی می زند. وزیر نیرو در یک مانور تبلیغاتی اعلام کرده که ساخت تونل بهشت آباد متوقف خواهد شد. شنونده ابتدا تصور می کند که طرح انتقال آب منتفی شده است، امّا داستان را که تعقیب می کنید می بینید که خیر، تنها تغییری که قرار است صورت بگیرد این است: قرار گذاشته اند که آب را نه از طریق تونل، بلکه از طریق لوله منتقل کنند. این در حالیست که اولا همین امروز استان چهار محال و بختیاری به عنوان چهارمین استان کم آب کشور است و دوما به گواه کارشناسان محیط زیستی ظرفیت انتقال آب از پانصد و هشتاد میلیون مترمکعبِ اعلام شده از سوی آنان به دویست و چهل و شش میلیون متر مکعب کاهش پیدا کرده، که سرمایه گذاری برای انتقال این حجم از آب، جدای از خسارت های زیست محیطی آن، اصلا توجیه اقتصادی هم ندارد.

همین طور که می بینیم در همین دوره کوتاه بعد از انتخابات هردو جناح قدرتمندِ شریک در حاکمیت یورش های شدید و ویرانگری را به محیط زیست انجام داده اند. هردو جناح قصد دارند که به سیاق قبل، و بلکه شدیدتر از قبل به سیاست هائی که باعث خشکیدن عمده مساحت ایران و نابودی غالب زیستبوم ها و چشم اندازها و زیستگاه های طبیعی شده، ادامه دهند. به قول یکی از کارشناسان زیست محیطی از آنجائی که دیگر آبی در سفره های زیرزمینی باقی نمانده و هر هرزابی هم در دامنه ها و دشتها به مهار سدها درآمده، حالا می خواهند بازی "طبیعت سوزی" را بکشانند به مرحله "تولید آب با پول نفت". یعنی اینکه آنها نه تنها مشکلی با رویه های نادرست و غلطِ  تاکنونیِ اتلاف منابع آب ندارند، نه تنها برنامه ای برای انطباق الگوهای زیستی و معیشتی کشور با ظرفیت های طبیعی و به ویژه منابع آب ایران ندارند، بلکه می خواهند از محل آخرین سرمایه باقی مانده، یعنی پول نفت، آب تولید کنند. آب شور دریا وقتی که شیرین شده و به صدها کیلومتر دورتر منتقل شود بهایی چندین برابر افزون تر از قیمت معمول و منطقی پیدا کرده و به کالایِ صنعتیِ واقعا گرانبهایی تبدیل می شود.

با پول نفتی که می شد معیشت پایدار و آموزش موثر و رفاه اجتماعی برای نسل های آینده پی ریزی کرد، تنها می خواهند، البته اگر خوشبین باشیم، مصرف امروز کشور را پی بگیرند. و این فقط یکی از رویه های ضدمحیط زیستی حاکمیت است. وقتی صحبت از حاکمیت می کنیم منظور کلیت رژیم ولایت فقیه است. زیرا که جناح های رقیب، علیرغم رقابتشان در حذف یکدیگر، در عمل نشان داده اند که هردوی آنها در تقابل با مردم و خواسته ها و نیازهای آنها به یک شیوه برخورد می کنند. این را سیاست افزایش جمعیت آنها بخوبی نشان می دهد. این را قربانی کردن عامدانه محیط زیست و منابع آبی به پای طرح های ناپایدار اقتصادی در کلیات برنامه ششم بخوبی نشان می دهد. و مهم تر ازهمه اینها، این را همدلی هردوی این جناح ها در مقابله با مردم و سازمانها و تشکلهای مستقل زیست محیطی بخوبی نشان می دهد.

اگر اولی اصل تشکل یابی مردم را زیر سوال می برد، دومی سعی می کند آنها را به اشکال مختلف زیر سیطره خود گرفته و از داخل تهی کند. تجربه نشان داده است که تنها آنجائی که مردم به صورت سازمان یافته خواسته های خود را مطالبه کرده اند و آنجائی که مردم قادر بوده اند استقلال این سازمان یافتگی را حفظ کرده و از زیر سیطره این یا آن جناح حکومتی رفتن ممانعت کنند، توانسته اند با تخریب محیط زیست توسط باندهای وابسته به حکومت، که بیشترین آسیب هم به محیط زیست از جانب آنها بوده، مقابله کنند و آنها را به عقب نشینی وادار کنند.

جمعه ۶ فروردين ۱۳۹۵ برابر با ۲۵ مارس ۲۰۱۶