احزاب کمونیست سوریه

و مبارزه مردم علیه رژیم بشار اسد

صادق افروز

چندی پیش بنا بر توصیه یکی از دوستانم لینکی را نگاه کردم که مربوط به تظاهرات و گردهمایی های حزب کمونیست سوریه بود .این دوست که ذوق زده شده بود می گفت پرچم های سرخ و داس و چکش را در دستانشان ببین .عکس های لنین و چه گوارا را روی تی شرت هایشان ببین .نگاه کن چه آزادانه سرود انترناسیونال را می خوانند .اینجا دمشق است .ببین چه آزادانه ماهیت کمونیستی خودشان را بیان می کنند . در میان عکس هایی که در این مجموعه قرار داشت یک عکس بشار اسد هم بود که در کنار عکس خالد بکتاش به دیوار زده بودند . به دوستم گفتم : " عکس های لنین و چه گوارا  و خالد  بکتاش را دیدم . سرود انترناسیونال و داس وچکش ها را هم دیدم ، اما آیا تو عکس بشار اسد را در گردهمایی شان کنار عکس  بکتاش  و چه گوارا دیدی ؟" کنجکاوی من پس از اوج گیری جنبش مردم سوریه علیه رژیم بشار اسد درباره ماهیت و نقش حزب کمونیست سوریه بیشتر شد .این کنجکاوی دوچندان شد هنگامی که خبر برگزاری اکسیون اعتراضی این حزب را مقابل سفارت فرانسه در دمشق خواندم .در بیانیه ای که توسط این حزب در مقابل سفارت فرانسه خوانده شد آمده بود : " حزب کمونیست سوریه ، امپریالیزم فرانسه را پشت سر شورش ها در سوریه می بیند . حزب کمونیست سوریه از امپریالیزم فرانسه می خواهد به دخالت در امور سوریه و ایجاد هرج و مرج و آشوب خاتمه دهد ."

تاریخچه حزب کمونیست سوریه به بیروت در سال 1924 باز می گردد . این حزب در فاصله کوتاهی از تاسیس سرکوب شد . ولی پس از چند سال دوباره خود را احیا کرد . در سال 1936 ، خالد بکتاش که در سال 1930 به حزب کمونیست سوریه پیوسته بود به عنوان دبیر کل برگزیده شد . خالد بکتاش فارغ التحصیل دانشگاه کمونیستی زحمتکشان شرق از مسکو بود . در این دوره حزب سرگرم مبارزه با حضور امپریالیزم فرانسه در لبنان بود . در سال 1944 پس از خاتمه جنگ دوم جهانی حزب کمونیست سوریه مجددا قانونی شد .حزب تاکید خود را بر مبارزه با امپریالیست های فرانسوی گذاشت .برنامه حزب به نحوی نوشته شده بود که درهای حزب را بر روی توده های وسیع مردم باز نگاه دارد . حزب در این دوره از مدل لنینی حزب پیشاهنگ استفاده نکرد. (1)بیشترین پایگاه حزب در میان کارگران و اقلیت ملی کرد بود . از سال 1949 تا 1954 سوریه هیچگاه روی خوش به خود ندید و دیکتاتوری های نظامی این کشور را زیر مهمیز خود داشتند . در سال 1954 در سوریه انتخابات برگزار شد . خالد بکتاش در این انتخابات شرکت کرد و به نمایندگی از طرف مردم دمشق به پارلمان راه یافت . او نخستین عضو یک حزب کمونیست بود که توانست در یک کشور عربی به پارلمان راه یابد .(2) در همین سال ها مسئله اتحاد مصر و سوریه از سوی جمال عبدالناصر رئیس جمهوری مصر مطرح شده بود . این موضوع کم کم به مشغله اصلی سیاسی در سوریه  تبدیل شد .حزب کمونیست سوریه با مسئله اتحاد بسیار با احتیاط برخورد می کرد . دو همین دوره ، جمال عبدالناصر فعالیت حزب کمونیست مصر را ممنوع اعلام کرده بود .بسیاری از کمونیست ها و چپ های مصری در زندان و زیر شکنجه به سر می بردند . ولی پروژه اتحاد با مصر در سوریه هواخواهانی بسیاری داشت و حزب کمونیست سوریه در مخالفت با این طرح با انواع و اقسام مشکلات روبرو شد .

در سال 1958 سرانجام جمهوری متحد عربی از اتحاد و الحاق دوکشور مصر و سوریه تشکیل شد . در پایان همین سال تهاجم به حزب کمونیست سوریه آغاز شد . ناصر از اظهارات خالد بکتاش پیرامون ایجاد فدراسیون های ازاد به جای جمهوری متحد عربی بسیار خشمگین بود . موج دستگیری کمونیست های سوریه آغاز شد . دستگیری هایی که در برخی موارد به قتل زندانیان منجر شد . تعداد اعضا و هواداران حزب در این دوره رو به کاهش گذاشت .

 حافظ اسد در سال 1970 به قدرت رسید .او اعلام کرد یک دمکراسی محدود چند حزبی را به اجرا خواهد گذاشت . او جبهه ای تشکیل داد به نام جبهه مترقی مردمی (3) و برای ورو د به این جبهه شرایطی قائل شد . از جمله شرایط برای ورود به این جبهه پذیرش رهبری بدون چون و چرای حزب بعث بود . هیچ حزبی به غیر از حزب بعث امکان دخالت در ارتش و نیرو های نظامی را نداشت .حزب کمونیست سوریه در انتخاب بین فعالیت غیرقانونی و پذیرش شرایط برای ورود به جبهه  ، دومی را انتخاب کرد .افراد رادیکال حزب از این انتخاب  بکداش و رهبری حزب راضی نبودند . علیرغم این نارضایتی آنها در حزب در کنار بکداش ماندند .اما هنگامی که در سال 1976  ارتش سوریه به نفع دست راستی های مارونی در لبنان وارد عمل شد ناراضیان از حزب انشعاب کردند .

ریاض ال ترک ؛ ناراضیان را در یک انشعاب رهنمون کرد . این سازمان جدید با عنوان حزب کمونیست سوریه ( دفتر  سیاسی ) یا حزب کمونیست سوریه ( ریاض ال ترک ) مشخص می شود .

در سال های اول دهه 80 دولت سوریه حمله تازه ای را به احزاب سیاسی و از جمله حمله به حزب کمونیست سوریه (بکداش) و بوروی سیاسی  آغاز کرد .حزب بکداش علیرغم آنکه تمامی شرایط حزب بعث را برای شرکت در جبهه مترقی مردمی اسد پذیرفته بود و صادقانه به آن عمل می کرد مورد هجوم قرار گرفت .روزنامه بکداش به نام نضال الشعب و روزنامه ریاض ال ترک به نام النور توقیف شدند  و فعالیت های اعضای حزب به شدت تحت کنترل قرار گرفت . حزب با این وجود فعالیت های خود را به صورت مخفیانه تا پایان دهه 80 ادامه داد . در سال 1986 اختلاف جدیدی در حزب پرامون موضع گیری در برابر پروسترویکای گورباچف پیش آمد . از همان نوع اختلافاتی که در تمامی احزاب کمونیست طرفدار مسکو و از جمله حزب توده مشاهده شد .بکداش با گروباچف مخالف بود ولی یوسف فیصل از گورباچف حمایت می کرد .اکثر روشنفکران حزب با یوسف بودند ولی کردها از بکداش حمایت می کردند .این اختلاف سرانجام به جدایی و انشعاب  جدیدی منجر شد ولی هر دو بخش هنوز شرایط اسد را برای عضویت در جبهه مترقی مردمی قبول داشتند و در آن باقی ماندند .

خالد بکداش در سال 1995 در گذشت و همسر او به نام ویسال فرها بکداش به عنوان دبیر کل جدید حزب برگزیده شد .در سال 2000 هر دوبخش اجازه فعالیت علنی را کسب کردند .روزنامه های آنان از آن زمان آزادانه منتشر می شود . این دو حزب در حال حاضر سیاست یکسانی را پیش می برند . آنها به شدت با سیاست های امپریالیزم آمریکا و فرانسه در خاورمیانه مخالف هستند . از سیاست خارجی دولت سوریه دفاع می کنند .دولت سوریه را به اجرای برخی اصلاحات دعوت می کنند .جناح فیصل بیشتر روی این اصلاحات تاکید دارد و اقدامات نئولیبرالی دولت را محکوم می کند .دولت بشار به این دوحزب اجازه داد تا در پارلمان 250 نفری سوریه 8 نماینده داشته باشند .در سوریه انتخابات رقابتی وجود ندارد . حزب بعث تعیین می کند از چه حزبی چند نفر می توانند در پارلمان حضور داشته باشند. در سال 2005 ریاض الترک که اولین انشعاب را از حزب سازمان داده بود نام حزب کمونیست سوریه ( دفتر سیاسی) را به حزب دمکراتیک مردمی سوریه تغییر داد .ریاض ال ترک از دبیر کلی حزب اسعفا داد ولی همچنان برجسته ترین عضو حزب به شمار می آید .این حزب در حال حاضر عضو جبهه مترقی مردمی نیست و به فعالیت غیر قانونی مشغول بوده و از جمله احزاب شرکت کننده در تظاهرات علیه رژیم بشار اسد است .

سال نامه و خلاصه فعالیت های احزاب کمونیست سوریه

1. تاسیس 1924

2.پیوستن خالد بکتاش به حزب 1930

3.دبیر کلی بکداش 1936

4.آغاز فعالیت مجدد قانونی 1944

5. راه یافتن بکداش به پارلمان سوریه 1954

6. تاسیس جمهوری متحد عربی از الحاق دو کشور سوریه و مصر تحت هدایت جمال عبدالناصر .سیاست های ضد کمونیست ناصر و مخالفت حزب کمونیست سوریه با این الحاق علیرغم احساسات عمومی مردم سوریه در حمایت از ناصر

7.دور جدید تهاجم به حزب کمونیست سوریه

8. به قدرت رسیدن حافظ اسد در سال 1970 ایجاد جبهه مترقی مردمی (پی پی اف )

9.پذیرش شرایط اسد در الحاق به جبهه مترقی مردمی از سوی حزب کمونیست

10 . جنگ داخلی در لبنان1976 حمایت سوریه از اقلیت مارونی علیه فلسطینی ها منجر به انشعاب  در حزب شد .

11.انشعابیون که از شرایط اسد برای عضویت در جبهه هم راضی نبودند با دخالت نیروهای سوریه در لبنان به نفع دست راستی های مارونی چاره ای جز انشعاب در برابر خود ندیدند .این انشعاب با عنوان حزب کمونیست سوریه ( دفتر یا بوروی سیاسی ) مشخص می شود . رهبری انشعاب با ریا ض ال ترک بود .

12.دور جدید حمله به این دو حزب کمونیست در سال های اول دهه 1980 روزنامه هر دو حزب توقیف شدند .

13.اعلام برنامه پروسترویکای گورباچف .شکاف در احزاب کمونیست طرفدار مسکو و از جمله انشعاب جدید در حزب کمونیست سوریه (بکداش) .مخالفت بکداش با گورباچف و حمایت یوسف فیصل از او این دو را در رهبری دو بخش حزب قرار داد .ولی هر دو بخش همچنان عضو جبهه مترقی مردمی باقی ماندند .

14 . درگذشت بکداش و جانشینی همسرش ویسال فرها بکداش

15 . شرکت مجدد نمایندگان این دوحزب در پارلمان

16 .حزب کمونیست سوریه (دفتر سیاسی) که اولین انشعاب در حزب بود در سال 2005 نام خود را به حزب دمکراتیک مردم سوریه تغییر داد .این حزب از جمله سازمان دهندگان مبارزات مردم علیه رژیم بشار اسد است .

17. دو حزب کمونیست سوریه ، بکداش و فیصل در حال حاضر عضو جبهه مترقی مردمی بشار اسد هستند و در حالی که اصلاحات متعددی را به رژیم اسد پیشنهاد می کنند جزو متحدین این رژیم به شمار می آیند .

تاریخچه احزاب کمونیست سوریه به پیچیدگی این احزاب در ایران نیست .از مائوئیزم و جنبش چریکی و انشعابات متعددی که در ایران موجب انشعابات بیهوده و  پی در پی شدند خبری نیست . این انشعابات نه در رابطه با چین و آلبانی و کوبا ، بلکه در رابطه با بحث قدرت سیاسی و چگونگی رابطه برقرار کردن با آن صورت گرفته و بر همین اساس به سادگی قابل فهم است .سیاست های راست روانه و غلط و یا رادیکال و صحیح در همین مسیر برای توده های مردم ، کارگران و اقلیت های قومی و مذهبی به سادگی قابل توضیح و فهم است .اگر حزب کمونیست سوریه علیرغم اقبال عمومی از پیشنهاد ناصر در ایجاد کشور واحد به درستی با این پیشنهاد به دلیل هسته ارتجاعی افکار ناصر مخالفت می کرد و برای این تصمیم منافع دراز مدت را در نظر داشت ، پیوستن به جبهه مترقی مردمی اسد و پذیرش شرایط ارتجاعی این رژیم ، تصمیمی اپورتونیستی بوده است . در حالی که توده های وسیع مردم  در اعتراض به در پیش گرفتن سیاست های نئولیبرالی رژیم اسد به خیابان ها آمده و بدون در نظر گرفتن خطرات ناشی از حضور ماشین جنگی بی رحم رژیم اسد علیه بی حقی طولانی مدت خود اعتراض می کنند ، هر دو شاخه حزب کمونیست سوریه به انتشار بیانیه های بسیار کم رنگ  در اشاره به ضرورت اصلاحات اکتفا کرده ، مردم را تشویق به رفتن به خانه هایشان می کنند . حزب کمونیست سوریه در دوران طولانی حیات خود بارها در معرض  آزمایش های گوناگون و انتخاب قرار گرفته است .انتخاب بر سر آری یا نه به پیشنهاد جمال عبدالناصر در مورد اتحاد دو کشور ، انتخاب بر سر پیوستن یا نپیوستن به جبهه پیشنهادی حافظ اسد ، انتخاب بر سر انتقاد یا پشتیبانی از تصمیم دولت سوریه در دخالت در لبنان و حمایت از مارونی ها علیه فلسطینی ها ، تصمیم بر سر موضع گیری در برابر اقدامات گورباچف از جمله این مراحل حساس در تاریخ این حزب بوده اند .اما اکنون این دو حزب کمونیست در برابر مهمترین آزمایش تاریخ  خود قرار گرفته اند .پیوستن یا نپیوستن به جنبش عظیم توده های مردم سوریه که از دیکتاتوری 40 ساله خاندان اسد به ستوه آمده اند .

دوم جولای 2011

توضیحات

1. در حزب پیشاهنگ لنینی تنها فداکار ترین و آگاه ترین نیروها به عضویت پذیرفته می شوند.مدل مورد استفاده حزب کمونیست سوریه که شباهت بسیاری با مدل مورد استفاده تمامی احزاب استالینیست و از جمله حزب توده پس از پایان جنگ دوم جهانی  داشت  بازگذاشتن درهای حزب و تشکیل یک جبهه از نیروهای ضد امپریالیست بود .

2. اگر خالد بکتاش نخستین کمونیستی بود که در یک کشور عربی به پارلمان راه می یافت ، اعضای حزب توده 9 سال قبل از آن ، نخستین اعضای یک حزب کمونیستی بودند که در خاورمیانه و در کشور های اسلامی به پارلمان راه می یافتند . در سال 1325قوام السلطنه سه نفر از اعضای حزب توده را به نام های کشاورز ، یزدی و اسکندری در راس وزارت خانه های بازرگانی ، بهداری و آموزش و پرورش قرار داد .برای مطالعه بیشتر در این زمینه  و آگاهی از سیاست قوام به این لینک مراجعه کنید :

http://www.rasekhoon.net/Article/Print-51369.aspx

3.

Progressive people front (ppf)