گزارشی از مراسم روزجهانی زن

اواسط اسفند ١٣٩٤ مراسمی به مناسبت ٨ مارس روز جهانی زن در تهران برگزار شد. جمعیت قابل توجهی با وجود امکانات کم در کنار هم گرد آمدند.

مراسم با پخش سرودهایی که مضامینی زنانه و مهیج داشت آغاز گشت.  سپس تاریخچه‌ای در رابطه با اهمیت روز جهانی زن همراه با وضعیت کنونی زنان در ایران ارائه شد. در میان اکثر برنامه‌ها اشعار زیبایی از زنان خوانده شد. همچنین گروه رقص، شادی و نشاط را طی چند اجرا با رقص‌های آذربایجانی، خراسانی و ایرانی کلاسیک به جمع هدیه کردند.

در ادامه یکی از زنان حاضر نظرات خویش را در رابطه با مفهوم تاریخی عشق و عاطفه و تغییراتی که ساختار جنسیتی/ طبقاتی در آن ایجاد کرده (از جمله عاطفه مادری) مطرح کرد و از جانب زنان مهمان با رویکردهای مخالف و موافق روبرو شد.

بعد از آنتراکت و پذیرایی، بازیگری جوان نمایشی  به شکل مونولوگ اجرا کرد که اشاره‌هایی نمادین به انواع خشونت علیه زنان و سرکوب شدید آنان  در خانواده و جامعه داشت و با تشویق و همدلی همه زنان مواجه گردید.

پس از میان برنامه ها، کارگاهی (workshop) با مضمون کارخانگی برگزار شد که سه تسهیل‌گر آن را اجرا کردند.  

کارگاه در سه بخش طراحی شده بود.  بخش اول با کلیاتی راجع به کار خانگی اعم از تعریف و تاریخچه آغاز شد.

بخش دوم برنامه به طرح و بررسی سه سوال کلیدی پرداخت.  تسهیل گران، مدعوین را به چند گروه تقسیم کردند که با هم درباره سوال‌های زیر، بحث و گفتگو و مشورت کنند. سوالات طرح شده:

سوال ١- «چرا کار خانگی زنانه است؟» این موضوع بررسی و تبیین شد و جمعبندی آن به این شکل بود: در گذر زمان، با صنعتی شدن و رفتن مردان به کارخانه‌ها و تولید مایحتاج خانواده‌ها در بیرون از خانه، کار خانگی به شکل امروزی، زنانه شد. همچنین توضیح داده شد که سرمایه‌داری از تقسیم کار به شکل بودن زنان خانه‌دار در خانه و مردان به عنوان نان آور سود بسیاری کسب می‌کند و از این طریق هم زنان و هم مردان را استثمار می‌نماید.  این گونه مردان با کار در عرصه تولید و زنان در حوزه خصوصی و خانه، در امر بازتولید نیروی کار، « زنانه شدن کار خانگی» نهادینه شد.

برای جا افتادن این موضوع نهادهای دیگری نیز به کمک نظام سرمایه‌داری آمدند، از جمله مذهب که با تقدس بخشیدن به کار خانگی  به این امر یاری می‌رساند و دولت‌ها نیز به بهانه‌های مختلف از جمله به دلایل فیزیولوژیک، بارداری و... آنها را به حضور در خانه و انجام کار خانگی مجبور کردند.

سوال ٢- «چگونگی نگرش زنان به کار خانگی» که تناقضات زیادی در نگرش زنان نسبت به آن وجود داشت. از عوامل مهم ایجاد این تناقضات می‌توان به خصوصیات جامعه در حال گذار، اشاره نمود که هنوز ساختارهای گذشته از بین نرفته و ساختارهای جدیدی در حال شکل‌گیری است.  برخی از زنان از کار خانگی به دلیل رسوبات کلیشه‌های جنسیتی لذت می‌برند و فکر می‌کنند که انجام کار خانگی توسط زنان امری طبیعی است ولی اکثرا کار خانگی را کاری خسته کننده، تکراری ،اجباری، بدون پیشرفت، بدون مزد و خالی از خلاقیت می‌دانستند و معتقد بودند که این کار باید توسط هر دو جنس انجام شود و جنسیتی کردن کار خانگی بردگی اجباریست.  کار خانگی باعث عقب ماندن زنان از حضور در عرصه عمومی می‌شود و عدم حضور در جامعه باعث فقدان اعتماد به نفس و روحیه کار جمعی می‌گردد.

سوال ٣- «پیامدهای انجام مداوم کار خانگی» که بحث قبلی ادامه یافت. کار خانگی موجب فقدان رشد اجتماعی، اسقلال مالی و شخصیتی، احساس روزمرگی و بیهودگی و مصرف‌گرایی می‌شود. علاوه بر این‌ها امکان مطالعه و ورزش و غیره نیز برای زنان محدود می‌گردد.

در بخش سوم برنامه، چکیده نظرات گروه‌ها بر روی تخته نوشته شد و نهایتاً راهکارهای برون رفت از این وضعیت بررسی شد.

راهکارهای پیشنهادی گروه‌ها:

١ - تقسیم کارعادلانه بین دو جنس.

٢ – اجتماعی شدن کار خانگی و تاسیس آشپزخانه‌های عمومی، رختشوی خانه‌های عمومی و مهد کودک‌های رایگان.

٣ – آموزش جامعه‌پذیری غیرجنسیتی به والدین که بتوانند کودکان خود را تربیت غیرجنسیتی بنمایند.

٤ – ارج نهادن به کار خانگی.

٥– اختصاص دستمزد به کار خانگی.

٦ – آگاهی رسانی به جامعه برای زدودن بینش‌ها و رفتار‌های جنسیتی در خصوص کار خانگی.

ارسالی به تریبونی برای زنان چپ

٨ مارس ٢٠١٦   

اسفند ١٣٩٤