کردستان سوريه:

«ما هيچ اعتمادي به کنشگران منطقه نداريم»

سیلون مرکاردییر

 RAPHAËL LEBRUJAH

ترجمه از فرانسه شهباز نخعی

مستقيم از روژاوا · عمليات نظامي موسوم به «چشمه صلح» ارتش ترکيه و نيروهاي مکمل آن، ارتش ملي سوريه را به شمال شرقي اين کشور روانه کرده است. تاکنون نبردهاي شديدي درگرفته که به بهاي جان صدها رزمنده و غيرنظامي تمام شده و درگيري ديپلوماتيک پيچيده اي به وجود آورده است. با اين حال، به نظرمي آيد که «دولت خودمختار شمال و شرق سوريه» عزم جزم دارد که خودمختاري اي که براي آن بهايي گران پرداخت شده را حفظ کند. دراين مورد، ساکنان محلي واکنش حمايت آميز نشان مي دهند.

در قاميشلي هنوز پرچم «نيروهاي دموکراتيک سوريه» (FDS) برافراشته است. تقريبا هرروز، ساکنان شهر دربرابر مقر سازمان ملل متحد گردآمده و به تظاهرات مي پردازند و با به اهتزاز درآوردن پرچم زرد، هواداران توافق «روسيه- ترکيه» که عقب نشيني آنها را پيش بيني کرده، به سخره مي گيرند. محمد احمد، رئيس مشترک «شوراي جوانان کرد روژاوا»، که يکي از سازمان دهندگان تظاهرات ٢٨ اکتبر است توضيح مي دهد که: «ما براي حمايت از نيروهاي دموکراتيک سوريه (FDS) در اينجا هستيم. براي اين کار به مقابل دفتر سازمان ملل متحد آمده ايم که صدايمان را به گوش ها برسانيم تا ترکيه تهاجم خود را متوقف کند و اين تهاجم به صورتي قاطع تر، رسمي تر و منسجم تر توسط جامعه بين المللي محکوم شود».

از آغاز اين تهاجم (١)، ارتش ترکيه درطول مرز خود نوار بزرگي را از راس العين تا تل ابيض به تصرف خود درآورده و بزرگراه ام- ٤ را قطع کرده است. دراين راه ارتباطي بين قاميشلي و منبج است که جهادگران به کشتار غيرنظاميان بي سلاح پرداختند و از جمله هروين خلف، بانويي سياستمدار را کشتند.

به موازات توافق ترکيه- روسيه، که درمورد «نيروهاي دموکراتيک سوريه» (FDS) اِعمال مي شود، و پس از خيانت پدرخوانده آمريکايي، «دولت خودمختار شمال و شرق سوريه» (Aanes) (٢) با ميانجيگري روسيه- ايران، از رژيم سوريه براي تقويت دفاعي خود مدد خواست. اين توافق تاکتيکي باعث شده که سربازان رژيم سوريه در جبهه هاي مختلف حضور يابند اما درعين حال، دستگاه مديريت خودمختار ازبين نرفته و با حمايت نيروهاي امنيتي خود، همچنان منطقه را اداره مي کند.

بريوان خالد، رئيس مشترک «شوراي دموکراتيک سوريه»، بالاترين مرجع «شوراي خودمختار شمال و شرق سوريه» (Aanes) تصريح مي کند که: «رژيم درچهارچوب يک گفتگوي “سوريه- سوريه” اي به اينجا آمده است [...]. اين قصد را دارد که در اينجا مستقر شود و اين تهديدي براي دستگاه خودمختار است. ما دراين باره صحبتي نکرده ايم و تنها دليل آمدن سربازان حفاظت از مرز بوده است». بيشتر کارکنان دستگاه اداري خودمختار عين عيسي که اکنون در رقه جمع شده اند نيز درمعرض تهديد تهاجم ترکيه قراردارند. آخرين جاده اي که پايتخت پيشين «سازمان حکومت اسلامي» (داعش) را به شهرهاي شرق متصل مي کند، ديگر از جنوب، به ويژه حسکه نمي گذرد.

دراين شهر که براثر نبرد عليه داعش ويران شده، دولت خودمختار در محل شوراي ناحيه اي رقه مستقر شده و اين شورا نيز به يک دانشگاه محلي که براي استفاده اداري تغيير کاربري داده انتقال يافته و به شدت از آن حفاظت مي شود. مسئولان محلي اي که با آنها ديدار کرديم، به خاطر سوء قصدهاي داعش در روزهاي اخير، به نظر مي آمد که به شدت دستخوش تنش هستند. عبدالسالم حمصورک، هماهنگ کننده محلي امور انساني، که آشکارا تحت تاثير سوء قصدها بود حکايت کرد که: «من ٢ روز پيش از يک سوء قصد جان سالم به در بردم». او توضيح داد که عمليات ترکيه موجب ظهوردوباره و ناگهاني کارهاي تروريستي هماهنگ توسط سلول هاي خفته داعش شده است.

در دفتر مجاور، با ابراهيم حسن، ترکمن ساکن منطقه تل ابيض ديدار مي کنيم. او يک سال و نيم پيش از يک سوء قصد جان به در برد، اما پاهايش را ازدست داد: «من مسئول مشترک کارهاي بازسازي شهر هستم (٣). اززمان آزادسازي ما کار بازسازي را آغاز کرديم. اما اين جنگ جديد در ماه هاي آينده تلاش هاي ما را متوقف مي کند».

عبدالخالد موحد، رئيس مشترک دفتر امور انساني منطقه نيز همين تحليل بدبينانه را دارد: «با رسيدن نيروهاي رژيم، سازمان هاي بين المللي که در شمال شرق سوريه کار مي کردند ناگهان کارکنان خارجي خود، که غالبا ماهرترين ها هستند، را از شمال و شرق سوريه بيرون بردند و به برنامه هاي متعددي پايان دادند، درحالي که بحران انساني روزبه روز شديدتر مي شود». او با ناراحتي و تلخي نتيجه مي گيرد که: «علاوه براين، سازمان ملل متحد توسط رژيم تحت فشار قرارگرفته و به آن اجازه ساخت اردوگاه هاي تازه در منطقه را نمي دهد، درحالي که نياز شديدي به اين اردوگاه ها وجود دارد. ازاين رو، ناگزيريم جاهايي در اردوگاه هاي ازپيش موجود يا نزد ساکنان [براي پناهجويان] بيابيم. با نزديک شدن زمستان، اين خطر وجود دارد که بحران انساني فاجعه بار شود».

رژيم سوريه آماده است سربازان خود را براي امنيت مرزها بفرستد، ولي خيلي کمتر آمادگي براي امدادرساني انساني دارد و اميدوار است که سرانجام کنترل اين منطقه، که بخش عمده آن از آغاز جنگ درسال ٢٠١١ از دستش خارج شده، را بازپس گيرد. از زمان اعلام توافق – بين «نيروهاي دموکراتيک سوريه» (FDS) و رژيم-، احتمال بازگشت دستگاه حکومت بعثي برسر همه زبان ها است. در عموده، هنگام نشست شوراي شهرداري ها، که امور محله ها را اداره مي کند و هر يک حدود ١٥٠٠ تن از ساکنان را دربرمي گيرد، يکي از کارکنان سياسي مخصوصا براي اين آمده بود که به ساکنان و کارکنان آموزشي اطمينان دهد که توافق موجود راه را براي بازگشت رژيم نمي گشايد. يک بانوي مدير مدرسه توضيح مي دهد که: «ما بيم داشتيم که اين پايان برنامه آموزشي مان باشد. نمي خواهيم مجبور شويم برنامه هاي درسي دمشق را تدريس کنيم که ايدئولوژيک بوده و چند وجهي بودن ملت سوريه را نفي مي کند». در بيانيه هاي رژيم به نظر مي آيد که آموزش پس از ارتش و پليس دولت خودمختار، که مي بايد جذب و تحت سلطه نظام بعثي قرارگيرند، اولويت سوم است.

عبدالکريم عمر، مسئول روابط ديپلوماتيک «شوراي خودمختار شمال و شرق سوريه» (Aanes) توضيح مي دهد که: «ما به هيچ يک از کنشگران حاضر درمحل اعتماد نداريم». به رغم وضعيت بي نهايت حساس دولت خودمختار، به نظر مي آيد که نهادهاي آن موقعيت خود را حفظ مي کنند. درعين حال، توافق هاي گوناگون بين المللي «نيروهاي دموکراتيک سوريه» (FDS) را ناگزير کرده که رسما با نظارت روسيه از يک نوار به عرض ٣٢ کيلومتراز مرز ترکيه عقب نشيني کند. دانستن اين که آيا اين عقب نشيني انجام شده مسئله ديگري است. «نيروهاي دموکراتيک سوريه» از ماه ها پيش خود را براي تهاجم ترکيه آماده کرده بودند. در همه شهرهاي مرزي کيلومترها راهروي زيرزميني ساخته شده تا ازپس محاصره برآيند، خود را از بمباران ها محافظت کنند و از پشت دشمن سردرآورند. درهفته هاي اخير اين کارها شتاب بيشتري يافته است. يکي از ساکنان عموده، به طور ناشناس به ما مي گويد: «نيروهاي دموکراتيک سوريه (FDS) هرگز واقعا از مرز عقب نشيني نکرده اند. آنها بخشي از مردم هستند که اگر ترکيه دست به يک حمله ناگهاني بزند، از شهرهاي ما دفاع مي کنند».

آشفتگي نظامي

بيرون کشيدن بخشي از نيروهاي نظامي آمريکا به نيروهاي روسي امکان داده که درطول مرز ترکيه گشت زني هايي را سازماندهي کنند. دراثر عقب نشيني نيروهاي آمريکايي، براي نخستين بار پس از آغاز جنگ در سوريه، پرچم روسيه در خيابان هاي قاميشلي، عموده و حسکه برافراشته شده است. نيروهاي نظامي آمريکا هم به نوبه خود دستورهايي مبهم و متناقض دريافت مي کنند. آنها پس از ترک تاسيسات خود در منطقه کوباني و عين عيسي، سرانجام هدف جديدي براي خود تعيين کردند که کنترل منابع نفتي واقع در منطقه ديرالزور و جزيره در شرق کشور است. اين ماموريت، که به سختي قابل توجيه است، به ايالات متحده امکان مي دهد که حضور خود درسوريه را حفظ کند.

آمريکايي ها پس از آن که بيهوده کوشيدند نيروهاي دموکراتيک سوريه را به شورشيان جهادگر ادلب نزديک کنند، به نظر مي آيد که اکنون مي خواهند نيروهاي عرب کردها را از منطقه دور نمايند تا کنترل آن را در دست داشته باشند. اين درحالي است که مردم منطقه مرتبا عليه بازگشت رژيم سوريه تظاهرات مي کنند.

سنگيني نيروي هوايي

اکنون، مرز سوريه- ترکيه ناظر آهنگ غريب رفت و آمدهاي گشتي هاي نظامي؛ گاه روسي- بعثي، روسي- ترک، روسي- «نيروهاي امنيت داخلي» (Asayish) (٤) است و فزون بر اينها محموله هاي نظامي آمريکا با همراهي بالگردها در رفت و آمد هستند بدون آن که کسي واقعا بفهمد مقصدشان کجا است. به رغم حضور وافر اين نيروهاي حفظ نظمي که مي بايد توافق آتش بس را محفوظ نگهدارند، نيروهاي ترکيه به پيشروي در برخي از بخش ها ادامه مي دهند.

زيدان العسي، رئيس مشترک شوراي دفاعي خودمختار شمال شرقي سوريه تاکيد مي کند که: «اگر پرواز هواپيماهاي ترکيه درسوريه نبود، آنها نمي توانستند حتي يک شهر را بگيرند. دراين مورد ترديدي نيست. در راس العين، آنها روز در شهر پيشرفت کردند و “نيروهاي دموکراتيک سوريه” شب شهر را در اختيار گرفتند». ارتش ترکيه که توسط نيروهاي جهادگر تقويت مي شود، اکنون منطقه رودخانه خبّور که از جمله ساکنان آن مسيحيان هستند را تهديد مي کند. کينو گابريل، سخنگوي «نيروهاي دموکراتيک سوريه» و فرمانده «شوراي نظامي آشوري ها» هشدار مي دهد که: «جامعه آشوريان خبّوربه خاطر عمليات ترک ها درمعرض تهديدي موجوديتي است. امنيت آن مي بايست تامين شود».

اما، اين فقط اقليت مسيحي نيست که براي حفظ خود در منطقه مبارزه مي کند. عرب ها نيز نگرانند و آمادگي دارند براي مقابله با تهديد ترک- جهادگرها بسيج شوند. زيدان العسي که خود او فرمانده عرب يک نيروي شبه نظامي غيرمذهبي در «ارتش آزاد سوريه» (ASL) و اهل حسکه است که پس از اسلامي سازي اپوزيسيون سوريه به «نيروهاي دموکراتيک سوريه» (FDS) پيوسته، مي گويد: «عرب ها حدود ٧٠ درصد از نيروهاي دموکراتيک سوريه را تشکيل مي دهند. اين را نبايد فراموش کرد. بيائيد شهيداني که در روزهاي اخير کشته شده اند را نگاه کنيد، اکثر آنها عرب هستند».

به اين نيروهاي متعهد، «رزمندگان تجهيزشده ويژه» نيز افزوده مي شوند که از قبيله هاي عرب همبسته براي مبارزه عليه اشغالگري ترکيه هستند. به نظر مي آيد که تهاجم ترکيه نه تنها نتوانسته جامعه هاي منطقه خودمختار را دچار تفرقه کند، بلکه موجب به هم پيوستن بيشتر آنها نيز شده است. مانند انجام عمليات «شاخه زيتون» در سال ٢٠١٨ که تجاوز ترکيه موجب تقويت يکپارچگي ملي سوريه شد.

«نيروهاي دموکراتيک سوريه» (FDS) به رغم نقش مهمي که در تعقيب و حذف ابوبکر البغدادي، خليفه خودخوانده داعش داشتند، به حال خود رها شدند و اکنون توسط ارتش ترکيه، که رئيس جمهوري آن سوگند خورده که «سرآنها را بشکند» در وضعيتي بسيار دشوار قرار گرفته اند. به موازات اين امر، شکننده شدن دولت خودمختار شمال و شرق سوريه (Aanes) مي تواند باعث شود که خواسته دمشق در برقراري مجدد اقتدار خود در اين منطقه، که سال ها است آن را ازدست داده، تحقق يابد. بااين همه، نمايندگان دولت خودمختار، که در روزهاي اخير با آنها ديدار داشته ايم، براين واقعيت اصرار مي ورزند که حاضر نيستند خودمختاري اي که با پرداخت بهاي گزاف به دست آورده اند را ازدست بدهند. بريوان خالد مي گويد: «ما ١١ هزار شهيد و ٢٤ هزار مجروح براي آزادسازي سرزمينمان داشته ايم، دست روي دست نمي گذاريم و به مقاومت ادامه مي دهيم [...]. وقتي که [منطقه] از جنبه نظامي باثبات شود، ما با رژيم سوريه درمورد خودمختاري به گفتگو خواهيم پرداخت و اميدواريم که در آن زمان از حمايت جامعه بين المللي برخوردار شويم».

١- برای مشاهده جزئیات تحولات بر روی نقشه به وبگاه زیر مراجعه کنید syria.liveuamap.com

٢- Autonomous Administration of North and East Syria

٣- در این منطقه همه مقام ها بصورت مشترک توسط یک مرد و یک زن هم زمان اشغال شده است. به همین دلیل این دستگاه دولتی عادلانه ترین از لحاظ اشتراک زنان در فعالیت هاست.

٤- Asaysh به کردی یعنی امنیت، دستگاه پلیس در منطقه Aanes است. آنها شامل توافق نمی باشند . گشت های امنیتی خود را مستقل از نیروهای سوریه ای و روسی دارند.

سیلون مرکاردییر

Journaliste indépendant.

RAPHAËL LEBRUJAH

Journaliste indépendant.

......................................

برگرفته از:«لوموند دیپلماتیک»

https://orientxxi.info/magazine/articles-en-farsi/article3417