بهار بی‌پایان عربی

سیاوش رزمند

بهار عربی سر باز ایستادن ندارد. جناح‌بندی‌های سیاسی تغییر یافته و موازنه قدرت میان جریان‌های قدرت در حال تغییر است. دوسال پس از انقلاب فوریه و در یک‌سالگی ریاست‌جمهوری مرسی، میدان تحریر صحنه بزرگ‌ترین تجمع اعتراضی پس از انقلاب بوده است. انقلاب هنوز برای مردم معترض به پایان خود نرسیده است. عملکرد نیروهای اسلامگرا و در راس آنها اخوان‌المسلمین، کشور را به صحنه اعتراض و نارضایتی کشانده است. مصر جامعه‌ای ناهمگون از طبقه متوسط شهری است که خود را وارث انقلاب می‌دانند و از سوی دیگر اقلیت 10درصدی مسیحیان قبطی که بیش از پیش تحت فشار است. جوانان مصری انقلاب خود را ربوده‌شده توسط عناصری تندرو می‌دانند که در عمل نقشی در شکل‌گیری انقلاب نداشته‌اند.

روند تحولات در روزهای اخیر شدتی خیره‌کننده به خود گرفته است. دولت مرسی دوپاره شده. تعدادی از وزرای غیراخوانی از جمله وزیر امور خارجه در اعتراض به مرسی از کابینه خارج شده‌اند، دونفر از سخنگویانش استعفا داده‌اند و 91 دیپلمات خواستار کناره‌گیری او از قدرت شده‌اند. در تحولی دیگر ارتش اولتیماتومی 48ساعته به سیاستمداران برای کنترل اوضاع داده است که در ورای نقش حکمیت‌گونه‌ای که ارتش تلاش دارد به خود بگیرد، مرسی و حلقه نزدیکانش از آن به تهدید به کودتا یاد می‌کنند. معترضان بی‌شمار مرسی اما از بیانیه ارتش حمایت کرده‌اند و آن را در ادامه اخطار 24ساعته خود به رییس‌جمهور برای استعفا می‌دانند. مصری‌هایی که تا پیش از این خواستار کوتاه‌شدن دست نظامیان از صحنه سیاسی بودند و در اعتراض به کاندیدای مورد حمایت ارتش و بازمانده از رژیم مبارک بسیاری از آرای خود را به سبد نماینده مورد حمایت اسلامگرایان ریختند تا اولین رییس دولت غیرنظامی تاریخ جمهوری عربی مصر انتخاب شود. ژنرال عبدالفتاح السیسی، فرمانده نیروهای مسلح، رییس شورای نظامی و وزیر دفاع در پیام خود خواهان برآورده‌شدن خواست‌های معترضان در مدتی 48ساعته شد. هرچند ارتش این ضرب‌الاجل را تهدید به کودتا نمی‌داند ولی گفت‌وگوی تلفنی ژنرال السیسی با رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا «ژنرالمارتین دمپسی» که از محتوای آن خبری منتشر نشده است، گمانه‌زنی‌ها درباره آمادگی ارتش برای به دست گرفتن کنترل کشور و استعفای مرسی را افزایش داده است. ارتش آمریکا متحد اصلی نیروهای مصری است و ارتش مصر همواره از کمک‌های سرشار مالی و لجستیکی آمریکا بهره گرفته است. به‌موازات این رویداد باراک اوباما نیز در تماسی تلفنی با همتای اسلامگرایش در مصر به نقل از دفتر رییس‌جمهوری مصر بر مشروعیت انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2012 که آقای مرسی را به قدرت رساند صحه گذاشته است. هرچند به گزارش الجزیره باراک اوباما با تاکید بر روند پیشبرد دموکراسی در مصر اعلام کرد که: «دولت او از هیچ حزب یا جریان سیاسی مشخصی جانبداری نمی‌کند و فرآیند دموکراسی تنها به برگزاری انتخابات محدود نمی‌شود بلکه شامل شنیدن صدای مخالفان و آنهایی که در خیابان‌ها حضور دارند نیز می‌شود.»  گروه‌های اسلامگرا و اخوان‌المسلمین در شرایطی که هرگونه اولتیماتوم با نتیجه برکناری مرسی را رد می‌کنند از مردم دعوت کرده‌اند تا به حمایت از رییس‌جمهور برخیزند. جریان‌های اسلامی حاکم بر مصر که برآیند انتخابات پارلمانی پیشین بوده‌اند و اخوان‌المسلمین میانه‌رو و حزب النور افراط‌گرای آشکارا سلفی نمایندگان اصلی این نیروها در اکثریت مجالس و شورای تدوین قانون اساسی بودند. قدرت‌گیری نیروهای افراطی بی‌شک مرهون سیاست‌های رژیم پیشین بوده است. فساد سیاسی و نابسامانی اقتصادی در مصر توسعه‌نیافته خود را به شکل گرایش به جریان‌های بنیادگرا نشان داد. موسسات مذهبی نقشی کلیدی را در جامعه‌ای ایفا می‌کنند که در آن دولت فساد‌زده ناتوان از ارایه خدمات رفاهی، بهداشتی و آموزشی به شهروندان محروم است. جریان‌های اسلامگرا از جمله اخوان و سلفی‌ها در جامعه پیشامدنی خارج از شهرهای بزرگ، با ارایه یک سیستم خدمت‌رسانی کارا شامل ساختن مدرسه، خیریه و بیمارستان‌هایی به‌مراتب مجهز‌تر از نمونه‌های دولتی در عمل مدت‌ها پیش از سقوط مبارک نیز از جایگاهی ویژه در میان فرودستان و حاشیه‌نشینانی برخوردار بودند که از مزایای اقتصادی دولت مبارک کمترین بهره را می‌بردند. نیروهای اسلامگرا با تکیه بر باورهای مذهبی و جهت‌دهی باور عمومی، به‌نوعی از تعمید سیاسی بهره گرفتند و با القای اعتراف به گناه در کارگران شاغل در توریسم که بخش عمده نیروی کار تهیدستان مصری را تشکیل می‌دهد، راه رستگاری را در حمایت و رای دادن به خود دانستند.  امروز میدان تحریر قاهره اما مملو از مصریان خشمگینی است که از اقتدارطلبی مرسی و اخوان به ستوه آمده‌اند. آنها خواهان بازگشت انقلاب مصر به دست صاحبان اصلی و بحق خود شده‌اند. آنچه در پیش است خیزش دوباره بهار عربی در تابستان داغ مصر است که خبر از خزان اخوان‌المسلمین می‌دهد.

------------------------------------------------------------------------------------------------

 - ارتش مصر: ضرب‌الاجل 48 ساعته، تهدید به کودتا نیست

 -محمد البرادعی از طرف جبهه 30 ژوئن به‌عنوان نماینده میانجی میان طرفین درگیر انتخاب شد.

 -سازمان حقوق‌بشر سازمان‌ملل از مرسی خواسته تا به صدای معترضان گوش فرادهد.

  -مرسی نشستی ویژه با نخست‌وزیر و رییس شورای نظامی برگزار کرد.

  -کانادا کنسولگری خود را در واکنش به تحولات اخیر بست.

برگرفته از شرق ـ چهارشنبه 12 تیرماه 1392