رای تاریخی در کنست (پارلمان اسرائیل)

اسرائیل به حکومت «قوم سالارانه» تبدیل میشود

Charles ENDERLIN

 برگردان: بابک دهقان

١٩ ژوئیه گذشته، کنست قانونی جنجالی را به تصویب رساند که اعتباری معادل مفاد قانون اساسی دارد ودرآن اسرائیل بعنوان «دولت ملی خلق یهودی» تعریف میشود. برای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیراسرائیل، این قانون، که حقوق شهروندان اسرائیلی را براساس منشاء واعتقادات دینی آنها تعیین میکند، دست آوردی عقیدتی است.

«این لحظه ای تعیین کننده در تاریخ صهیونیسم است. صد وبیست ودو سال پس ازانتشارنظریه هرتسل درباره کشوریهودیان (١)، ما به اصل بنیادی موجودیت خویش جنبه قانونی دادیم». آیا آقای بنیامین نتانیاهوبا انتشاراین بیانیه، درساعت سه وسی وپنج دقیقه ١٩ ژوئیه، پس ازتصویب این متن توسط مجلس اسرائیل که شبیه قانون اساسی است، خود را بنیان گذار واقعی کشوریهودی تصورمیکرد؟

به گفته نخست وزیراسرائیل، « درخاورمیانه، تنها اسرائیل است که به حقوق فردی همه شهروندانش احترام میگذارد». اما برعکس، با ارجحیت دادن به هویت یهودی درتعریف کشور، بخش های متعددی ازاین متن حقوق نزدیک به دومیلیون شهروند غیریهودی، ازجمله اقلیت مهم عرب، را زیرپا میگذارد : دراین قانون بنیادی جدید آمده است که «دولت اسرائیل، دولت ملی خلق یهود است که در آن حق طبیعی، فرهنگی، مذهبی وتاریخی برای تعیین سرنوشت خویش را عینیت می بخشد. به اجرا گذاشتن این حق تعیین سرنوشت ملی درکشوراسرائیل تنها به خلق یهودی محدود میشود». دراین قانون تاکید میشود که « زبان حکومت اسرائیل عبری است»، و ازاین رو زبان عربی، درانتظار«تعیین جایگاه ویژه ای برای آن درآینده»، دیگرزبان رسمی محسوب نمی شود. درنبود قانون اساسی، این قانون بنیادی به ساختارقضائی کنونی افزوده میشود.

درآن، هیچ اشاره ای به اعلامیه استقلال ١۴ مه ١٩۴٨اسرائیل نشده است وهیچ سخنی درباره آن گفته نمی شود. جای تعجب نیست : خود آقای نتانیاهودرکتاب هایش درباره تاریخ صهیونیسم حتی یک بارآنرا ذکرنمی کند(٢). سکوت براین سند بنیادی رویه قضائی کشور، که توسط بن گوریون اولین نخست وزیرآن در آنروز خوانده شد، سایه افکنده است «درهای کشوراسرائیل برروی مهاجران یهودی تمام کشورهائی که درآن پراکنده شده اند بازخواهند بود؛ توسعه کشوربه نفع همه ساکنان آن خواهد بود؛ این کشوربراصول آزادی، عدالت وصلح که پیامبران اسرائیل آنرا آموزش داده اند استوارخواهد بود؛ برای تمامی شهروندان آن، صرف نظرازعقاید مذهبی، منشاء نژادی ویا جنسیت آنان، تساوی کامل حقوق اجتماعی وسیاسی برقرارخواهد شد؛ آزادی افکار، مذهب، آموزش وفرهنگ درآن تضمین خواهد شد».

آقای نتانیاهوازولادیمیرزیف ژابوتینسکی (١٩۴٠ – ١٨٨٠)، بنیانگذار صهیونیسم تجدید نظرطلب، ملی گرا وضدسوسیالیسم نیزفاصله میگیرد. گرچه رهبرکنونی لیکود(دست راستی) به طورمنظم به اواستناد میکند(٣) اما یادآوری این نکته راهمیشه ازیاد می برد که رهبرتاریخی صهیونیست های دست راستی، درشامگاه حیاتش درسال ١٩۴٠، به نفع ایجاد یک کشوربا اکثریت یهودی درقلمرو امپراتوری بریتانیا، با یک رئیس جمهور یهودی ونایب رئیس عرب موضع گرفته بود، کشوری که درآن تمام شهروندان، صرف نظرازمنشاء نژادی ویا باورهای مذهبی، برابرخواهند بود. اومعتقد بود که جوامع یهودی وعرب، ونیززبانشان بایستی ازجایگاه یکسانی برخوردارباشند که توسط قانون به رسمیت شناخته شود. آریه نائور، منشی دولت مناخیم بگین (لیکود) ازسال ١٩٧٧ تا ١٩٨٢ وامروزه استاد علوم سیاسی در دانشگاه عبری بیت المقدس خاطرنشان میکند که « دیدگاه لیبرال ملی گرای ژابوتینسکی درنقطه مقابل نئولیبرالیسم افراطی این قانون جدید درباره «دولت ملی یهودی» است که همه حقوق جمعی اقلیت را نفی میکند. این قانون به حکومتی قوم سالارانه منجرمیشود».

بهترین شرایط ممکن

بدینگونه، نخست وزیردرقالب عقیدتی ساخته شده پدرش، بنزیون نتانیاهوکه در سال ٢٠١٢ درگذشت، جای می گیرد. این عضودانشگاه، که اندک زمانی منشی ژابوتینسکی بود، دردوران فعالیتش بتدریج نظریه فاجعه باری ازتاریخ یهودیت گسترش داد. او می خواست اثبات کند که یهودی ستیزی از همان زمان تاریخ باستان، وقرن ها پیش از پیدایش مسیحیت، درمصرشکل گرفته است واین خطر کماکان موجود است. او، ٧ فوریه ٢٠٠٩، درمصاحبه ای به همراه پسرش با شبکه تلویزیونی Aroutz 2 میگفت « ما همیشه درخطرنابودی هستیم. مردم فکر میکنند که هولوکوست داستانی قدیمی است، این نظریه صحت ندارد». برای او، عرب ها دشمن محسوب می شدند : اوسه سال بعد تاکید میکرد که «این سرزمین یهودیان است وبه اعراب تعلق ندارد. این جا، جائی برای اعراب وجود ندارد ونخواهد داشت»(۵). بنزیون نتانیاهوبه پسرش ماموریت داده بود که تلاش کند تا اسرائیلی ها واقعیت این خطر را بخوبی درک کنند : « یکی ازموارد خطیردراسرائیل، تفکرچپ گرایانه ای است که براساس آن اعراب اراده نابودی ما را رها کرده اند»(٦). چنین موضوعاتی مفصلا درکتاب های آقای بنیامین نتانیاهو، که پیش ازاولین دوره نخست وزیریش (١٩٩٩-١٩٩٦) منتشرشدند، مورد بحث قرارگرفته اند.

نخست وزیرجوان، زیرفشاررئیس جمهورآمریکا، بیل کلینتون، ناچارشد دست یاسرعرفات را بفشارد و با اومعاهده ای امضاء کند که ازجمله خروج نیروهای اسرائیلی ازبخشی ازشهرالخلیل درآن پیش بینی شده بود. این امتیازدادن، که اونمی توانست آنرا رد کند مگراینکه خطربروزبحرانی عمیق را بپذیرد، به هنگام انتخابات عمومی سال ١٩٩٩، باعث از دست دادن آرا در میان دست راستی ها وشهرک نشینان یهودی شد. رهبران غربی فکر میکردند که این نشانه ای ازنوعی عمل گرائیست.

آقای نتانیاهو، پس ازبازگشت به قدرت درماه مارس ٢٠٠٩، ناچارشد با آقای اوباما دست وپنجه نرم کند. رئیس جمهوربه تازگی انتخاب شده آمریکا ازاومیخواست که فلسطینی ها را برسمیت شناخته وشهرک سازی برای یهودیان را متوقف کند. آقای نتانیاهودرسخنرانی رسمی ١۴ ژوئن خویش، ظاهرا اطاعت کرده وبرای اولین باراز«کشورفلسطین» سخن میگوید. اما اوبرای این طرح شرایطی مطرح میکند که بنیادعقیدتی اورا واضح میسازد : فلسطینی ها باید «اسرائیل را بعنوان کشورخلق یهود برسمیت بشناسند». دررام الله، آقای محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، سریعا واکنش نشان داد : «نه، هرگز. چنین موضوعی هرگز در حین مذاکرات با مصرو اردن ویا درروند گفتگوهای اسلومطرح نشده است». اوخاطر نشان میکرد که دربیانیه استقلال، هیچ چیزکه اسرائیل را بدینگونه تعریف کند وجود ندارد.

اولین پیشنهاد برای قانونی بنیادی در این باره درسال ٢٠١١ توسط آوراهام موشه دیشتر، نماینده حزب میانه روی راست گرا کادیما درآنزمان که سپس به لیکود پیوست، به کنست ارائه شد. هدف این پیشنهاد « تقویت خصلت اسرائیل بعنوان دولت ملی خلق یهود با چشم اندازسازمان دهی عقلانی ارزش های اسرائیل همچون دولت یهودی ومردم سالارناشی ازبیانیه استقلال» عنوان میشد. راست ها میخواستند که پیش ازهرچیز اسرائیل را بعنوان دولتی یهودی وفقط پس ازآن دولتی مردم سالارتعریف کنند. چپ ها برعکس بردولتی «مردم سالارویهودی» پافشاری میکردند. این گفتگوها، تا زمانی که آقای نتانیاهو شرایط را مناسب تخمین بزند، ادامه یافتند.

ازنقطه نظرشرایط داخلی، ائتلاف دولتی که او پس از انتخابات سراسری سال ٢٠١۵ برپا کرده است، یکی ازدست راستی ترین دولت ها درتاریخ این کشور، بدنبال ادامه طرح شهرک سازی برای یهودیان درسرزمین های اشغالی ودرعین حال پرهیز از بروز بحران با «جامعه بین المللی»، که عموما به اعتراضی ملایم بسنده میکند، است. درمجلس، این ائتلاف با پی گیری اهداف مشترکش و با تصویب چندین قانون کلیدی انسجام عقیدتی خود را نشان میدهد. ازجمله این قوانین بویژه باید به آنهائی که قصدشان کاهش نفوذ سازمان های غیردولتی درمیان جامعه مدنی، ممنوع کردن تحریم شهرک های یهودی نشین ویا ممانعت ازحضورسازمان های غیردولتی درمدارس که اصول الزامی وزیرآموزش یعنی آقای نفتالی بنت رهبرخانه یهود، حزب صهیونیستی مذهبی نوموعودگرا، را رعایت نمی کنند، اشاره کرد. قانون مذکورسازمان هائی مثل Breaking the Silence (شکستن سکوت)، سازمان سربازان قدیمی مخالف اشغال سرزمین های فلسطینی ویا B’Tselem سازمان دفاع ازحقوق بشردر سرزمین های اشغالی را هدف گرفته است. این عناصر«شکل دهی نوین» جامعه یهودی دقیقا ازدیدگاه بنزیون نتانیاهوپیروی میکند(٧). آیلات شاکد، وزیر دادگستری، وعضوحزب خانه یهود، درخط اول مبارزه با دیوان عالی کشور، که بنظراو خیلی لیبرال است، میباشد. قضات بایستی در ماه های آینده چندین شکایت برعلیه این قانون جدید را بررسی کنند ووزیرهشدارداده است که : « اگرقضات قانون را لغو کنند، باید منتظرجنگ باشند!».

درعرصه جهانی، نخست وزیراسرائیل نمی توانست آرزومند شرایطی بهتراز این باشد. با آقای دونالد ترامپ، دوست بزرگ دست راستی های اسرائیل، که درکاخ سفید مستقرشده است. دراروپا، آقای نتانیاهومیتواند روی رهبران یونان وقبرس، که با آنها چندین قرارداد امضاء کرده است، حساب کند. اوبویژه ازحمایت بی دریغ چهارکشورعضوویزگراد (مجارستان، لهستان، جمهوری چک واسلوواکی)، به سرکردگی ویکتور اوربان مجارستانی، بهره مند است که مانع ازمحکومیت احتمالی ازسوی بروکسل میشوند.

اوا ایلوزجامعه شناس، همبستگی عمیق عقیدتی آقای نتانیاهو با برخی از حکومت های «غیرلیبرال» را آشکارمیکند: اوتوضیح میدهد که «همگی مخالف رقیق سازی قومی، مذهبی ویا نژادی کشورشان هستند. اسرائیل برای کشورهای مخالف مهاجرت، برای کشورهائی که بربرتری قومی گروهی ازساکنان خود تاکید میورزند اما هنوزخود را حکومتی مردم سالارمعرفی میکنند، لقبی لازم برای ادامه سود بردن ازمزایائی که چنین لقبی امکان پذیر میسازد، الگوئی محسوب میشود. واین حتی به قیمت رها کردن مبارزه برعلیه یهود ستیزی. نیتزان هوروویتز، روزنامه نگارونماینده پیشین کنست ازحزب مرتز(چپ لائیک وسوسیالیست) اصل بنیادی روابط میان رهبران مجارولهستانی با آقای نتانیاهورا چنین خلاصه میکند :« یهودی ستیز بودن مرا ببخشید ودرعوض من اشغال سرزمین های فلسطینی را به شما می بخشم»(٨).

متن تهیه شده توسط آقای دیشتر، پیش از تصویب نهائیش در١٩ ژوئیه با ٦٢ رای موافق دربرابر۵۵ رای مخالف و٢غایب، تغییراتی را متحمل شده بود. کلمه «مردم سالاری» ازآن حذف شده وبندی که ایجاد محلات برمبناهای مذهبی وقومی را پیش بینی میکرد بازنویسی شده است. ازاین پس براساس قانون مذکور« دولت توسعه شهرک های یهودی نشین را ارزشی ملی محسوب کرده وبرای تشویق، حمایت واستحکام آن تلاش خواهد کرد». چیزی که به قول موردخای کرمینتزر، حقوقدان ونایب رئیس پیشین انستیتوی اسرائیلی برای مردم سالاری، تغییری درماهیت «نژادپرستانه» آن نمی دهد.

عرب ها، یهودیان ودروزی ها دست به تظاهرات میزنند

بلافاصله پس ازرای گیری درجلسه عمومی مجلس، نمایندگان عرب لیست متحد شده، که سیزده کرسی دراختیاردارند، متن این قانون را پاره کرده واکثریت را به تلاش برای ایجاد یک رژیم آپارتاید وتشدید تبعیض ها ی اعمال شده برآنها متهم کردند. روزیازده اوت، صدها هزار عرب اسرائیلی به دعوت کمیته نمایندگی شان درخیابانهای تل آویودست به تظاهرات زده وخواهان لغوقانونی شدند که جامعه ١٫٨میلیون نفری (حدود ٢٠ درصد جمعیت) آنها را به شهروندان رده پائین تربدل میکند. تعداد بسیاری ازهواداران یهودی، که درمیان آنها شخصیت های چپ گرا ودوژنرال پیشین نیزبه چشم میخوردند، ازآنها حمایت میکردند. حضورحدودا بیست پرچم فلسطینی درکنارعلامت های اسرائیلی، این اظهارنظرآقای نتانیاهورا بدنبال داشت : «این مدرکی برای اثبات ضرورت قانون دولت ملی است».

ازسوی دیگر١۵٠ هزاردروزی وچرکس احساس میکردند که به آنها خیانت شده است. آنها (مردان)، پس ازادای سوگند وفاداری نسبت به دولت، سی ودوماه خدمت سربازی انجام میدهند. دروزی ها وچرکس ها، به ترتیب ١۴۵ هزار و۵ هزارنفر،١٫٦٢ درصد جمعیت اسرائیل را تشکیل میدهند. تعداد آنان دررده های مختلف ارتش به تناسب جوانان یهودی بسیاربیشتراست وحدود ١٠ درصد آنان به درجه افسری میرسند وبرخی ازآنان به درجات بالاتری دست می یابند. یک دروز، با درجه ارتشبدی، عضوستاد مشترک ارتش است وچندین سرتیپ دیگرواحد های مهم پیاده نظام را فرماندهی کرده اند. آنها درپست های فرماندهی پلیس وسرویس های امنیتی نیزحضوردارند.

۴ اوت، ده ها هزاردروز، که انبوهی از یهودیان ازآنان حمایت میکردند، درخیابانهای تل آویو با شعارهائی مانند «برابری ! برابری !» ویا « ما شهروندان دست دوم نیستیم» دست به تظاهرات زدند. شیخ موفق طریف، رهبر معنوی آنان اعلام کرد : « ما احتیاج نداریم که کسی به ما مفهوم فداکاری، وفاداری وازخودگذشتگی را آموزش دهد.... متاسفانه، علی رغم وفاداری بی شائبه ما به دولت اسرائیل، ما همانند افرادی برابربرای آن به حساب نمی آئیم. درحالیکه ما همبستگی کامل خویش با دولت واعلامیه استقلال آنرا نشان داده ایم، چه چیز دیگری میتوان هنوز از ما انتظار داشت؟» دروزها پیشنهاد آقای نتانیاهو، که هدفش جلب رضایت آنان بود، مبنی برتصویب قانونی متناسب که به آنها جایگاه ویژه ای درکشوریهودی اعطاء میکرد وبعلاوه مزایای اقتصادی برای غیریهودیان که خدمت سربازی انجام میدهند درنظر میگرفت را رد کردند.

اما قانون بنیادی جدید، روابط میان اسرائیل وجوامع یهودی مهاجر را درعرصه های مذهبی، فرهنگی وسیاسی عمیقا متحول میکند. درماه اوت، رونالد لودر، رئیس کنگره جهانی یهودیان، شدیدا به دولت نتانیاهواخطارداد واو را متهم کرد که «اتحاد میان یهودیت وعصرروشنگری را تخریب میکند». اونوشت که «وقتی او(نتانیاهو) ارزش مقدسی همچون برابری را خوار می شمارد، بسیاری از هوادارانش احساس میکنند که اوبه میراث یهودیت، به خصلت ذاتی صهیونیسم وبه روح اسرائیل پشت میکند. این سیاست های جدید باعث تقویت اسرائیل نمی شود، آنرا تضعیف میکند ودربلند مدت انسجام اجتماعی آن، دست آوردهای اقتصادیش وجایگاه جهانیش را به مخاطره می اندازد. اگرگرایش های کنونی ادامه یابند، امکان دارد که یهودیان جوان، وابسته بودن به ملتی که برای یهودیان مخالف بنیادگرائی، برای اقلیت های غیریهودی وبرای دیگرباشان تبعیض قائل میشود را رد کنند»(١٠).

اما نخست وزیرمعتقد است که نظرسنجی ها به او حق میدهند. بررسی ای که توسط انستیتو برای مردم سالاری (١١) انجام گرفته، ۵٢ درصد یهودیان اسرائیلی نظرمساعدی نسبت به این قانون دارند و۴٠ درصد آنرا رد میکنند. گرچه ٦٠ درصد از مجموعه افراد مورد مطالعه خواهان گنجاندن اصل برابری دراین قانون هستند، اما ٦٩ درصد رای دهندگان دست راستی میخواهند که متن قانون در شکل فعلیش حفظ شود وحتی ٧٢ درصد اسرائیلی ها خود را مذهبی میدانند. رای دهندگان به آقای نتانیاهو او را رها نکرده اند. او میتواند به انتخابات زودرس، که امیوارست قدرتش را افزایش دهند، بیاندیشد.

...............

پانوشت ها

١ تئودور هرتسل، روزنامه نگاراهل وین ونظریه پردازصهیونیسم سیاسی، درسال ١٨٩٦ کتابی با عنوان کشوریهودیان منتشر میکند که درآن ایجاد یک کشوربرای گردهم آوردن یهودیان مهاجربا کمک قدرت های بزرگ را توصیه شده است. برای پیش راندن تفکرتاسیس یک سرزمین ملی در فلسطین، که تعداد کمی ازیهودیان ازآن حمایت میکنند، اودرسال ١٨٩٧ سازمان جهانی صهیونیست را بنیاد گذاری میکند.

2Benjamin Netanyahu, A Place Among the Nations : Israel and the World, Bantam, New York, 1993, et sa version en hébreu, Une place sous le soleil, édition Yediot Aharonot, Tel-Aviv, 1995.

3Lire Dominique Vidal, « Aux origines de la pensée de M. Netanyahou », Le Monde diplomatique, novembre 1996.

4Zeev Jabotinsky, Les Juifs et la guerre (1939-1940) (en hébreu), Institut Jabotinsky, Tel-Aviv, 2016.

5Aroutz 2, entretien diffusé à sa mort, le 30 avril 2012.

6Ari Shavit, Haaretz (en hébreu), Tel-Aviv, entretien réalisé en 1998 et publié le 30 avril 2012.

٧ مراجعه کنید به : Charles Enderlin، اسرائیل درعصرتفتیش عقاید، لوموند دیپلوماتیک فارسی، مارس ٢٠١٦ https://ir.mondediplo.com/article24...

8Nitzan Horowitz, « Netanyahu’s dark deal with Europe’s radical right », Haaretz, 9 juillet 2018.

٩ افراد بسیاری از قفقاز شمالی به فلسطین تحت تسلط عثمانیان مهاجرت کردند ونسل های بعدی در آنجا ماندند.

10Ron Lauder, « Israel : This is not what we are », The New York Times, 13 août 2018.

11« The Peace Index », 31 juillet 2018, www.peaceindex.org

......................................................

برگرفته از:«لوموند دیپلماتیک»

سپتامبر ٢٠١٨

https://ir.mondediplo.com/article3019.html

نويسنده

Charles ENDERLIN

روزنامه نگار، نویسندهٔ به نام معبد. اسرائیل و اوج گیری مقاومت ناپذیر [باور به] ظهور منجی یهود (۲۰۱۳ـ ۱۹۶۷)، انتشارات سوی، پاریس، ۲۰۱۳.

آخرين مقالات اين نويسنده:

 بیت المقدس، اشتباه فاحش رئیس جمهور آمریکا

 اسرائیل در عصر تفتیش عقاید

 اسرائیل در عصر تفتیش عقاید