مُشک آن است که عطار بگوید!؟

مازیار واحدی

مُشک آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید. آنچه که در سازمان حفاظت محیط زیست در جمهوری اسلامی در حال رخدادن است، مثال این ضرب المثل معروف است. اگر به محیط زیست کشور خود علاقه مند هستید، اگر دغدغه چپاول داشته های طبیعی کشورمان خواب را از چشمانتان می رباید، اگر علاقه مند به رخدادهای زیست محیطی هستید و اخبار آن را دنبال می کنید، یک موضوع شما را غافل گیر می کند، در این حوزه با عطاران بسیاری روبرو می شوید که معضلات محیط زیستی را در بسته بندی های معطر به شما عرضه می کنند. در صدر این عطاران معصومه ابتکار است. می پرسید به کدام دلیل؟ گویا کسانی دیگر در این مملکت وجود ندارند که صاحب ایده، نظر، و برنامه برای دفاع از داشته های محیط زیستی باشند. نشریات و رسانه های حکومتی پر است از عکس و خبر معاون رئیس جمهور که از شرق به غرب می رود و از جنوب به شمال و در هرکدام از این سفرها از پیشرفت های جمهوری اسلامی در حوزه فلان، از راهنمائی های رهبر در حوزه بهمان و حمایت های دولت تدبیر و امید از برنامه های "زوروی" حوزه محیط زیست، یعنی خودش، خبر می دهد.

قرار نیست مُشک خود ببوید، به این دلیل ساده که دوسال از برپائی ستاد احیای دریاچه ارومیه گذشته و هیچ تغییری که نشان از آینده ای روشن برای این دریاچه داشته باشد، را شاهد نیستیم. وضع را بگونه ای درآورده اند که وارد کردن هیچ میزانی از آب به دریاچه نمی تواند این دریاچه را از شوره زار شدن نجات دهد. چاههای عمیق دریاچه را بیمار کرده است. وجود این میزان از نمک در دریاچه هرمیزان از آبی را که به دریاچه وارد شود را هم شور می کند.

قرار نیست مُشک خود ببوید. روزانه بیش از پنجاه و شش هزار تن زباله در کشور تولید می شود و بزرگترین کارخانه بازیافت زباله تنها می تواند ده تن از این زباله ها را بازیافت کند. برای بازیافت این میزان زباله حداقل پنج هزار کارخانه دیگر مورد نیاز است. سرمایه گذاری لازم است. نه خانم ابتکار، نه رئیس جمهور مورد علاقه ایشان، و نه حتی رهبر، هیچ کدام حاضر نیستند در این مورد وارد جزئیات شوند. غافل نشویم که سرمایه گذاری در این حوزه اولا اشتغال زائی را بدنبال دارد و دوما اقتصاد سبز را تقویت میکند. ولی همه اینها در این مورد سکوت می کنند. نه تنها اینها، بلکه منتقدان آنها در بدنه حکومت هم اینکار را می کنند.

اصلا اجازه بدهید یک قدم جلوتر برویم. مگر نه اینکه همه دانشمندان، کارشناسان و فعالان زیست محیطی دلیل اصلی تغییرات اقلیمی و آب و هوائی را استفاده از سوخت های فسیلی اعلام کرده اند. مگر نه این است که جایگزین کردن انرژی پاک بجای انرژی حاصل از سوخت های فسیلی اولین راه جلوگیری از افزایش دمای کره زمین و در نتیجه جلوگیری از خشکیدگی زمین است. خشکیدگی ی که همین الان هم مردم بسیاری از مناطق کشورمان را مجبور به ترک سرزمین آبا و اجدادی خود کرده است. اگر این جور است که هست، پس چرا عطاران ما در این حوزه ساز مخالف می زنند؟ مگر رئیس جمهور همین هفته از برنامه های دولت برای فروش هر چه بیشتر نفت پس از لغو تحریم ها خبر نداد. وی از یک سو به مردم می گوید که انتظارات خود را بالا نبرند و از سوی دیگر طرح فروش بیشتر نفت را در دستور کار خود قرار داده است. کجای اینکار با توسعه پایدار و اقتصاد سبزی که خانم ابتکار وعده پیشرفت آن، در سایه رهنمودهای رهبر و حمایت های دولت را می دهد، هم خوانی دارد.

عملکرد اینها را مقایسه کنید با آنچه که مدافعان توسعه پایدار، که همزمان عدالت و برابری برای مردم را هم خواستار هستند، می گویند. جمهوری اسلامی در خوشبینانه ترین حالت، که محال ترین حالت هم است، می گوید ما سوخت های فسیلی را استخراج می کنیم و می فروشیم، آنرا تبدیل به پول می کنیم بعد با آن درآمد با آلودگی های ناشی از مصرف این سوخت مقابله می کنیم. دقت کنیم در خوشبینانه ترین شکل اینجور خواهد شد، در حالیکه همین را هم تنها در حد شعار می گویند. اما گروه دوم می گویند که اساسا بایستی استفاده از سوخت های فسیلی ممنوع شده، و انرژی پاک جایگزین این سوخت شود. این اولین قدمی است که بایستی برداشته شود. آنها می گویند این جایگزینی بایستی با بکارگیری نیروی کار شاغل درصنایع قدیمی، در صنایع جدید همراه شود. اشتغالزائی براساس نیازهای توسعه پایدار سازماندهی شود نه براساس میزان سودی که برای این شرکت، پیمانکار، جناح یا حکومت دارد. فکر آن را بکنید چه میزان نیرو را می شود در این حوزه ها بکار گرفت. حفاظت از محیط زیست نه با سودپرستی، بلکه با عدالت همخوانی دارد. عدالت و برابری برای انسانها در کنار محیط زیستی سالم، این شعار مدافعین محیط زیست بایستی باشد.

نمونه های حکومتی موفق، و ناموفق، نشان می دهد که فردگرائی و برنامه ریزی از بالا توسط یک فرد، گروه و یا حزب نتیجه ای جز فساد حکومتی و حیف و میل تخریب داشته های طبیعی در برندارد.. نمونه روشن آنرا همین الان ما ایرانیها در کشور خودمان تجربه می کنیم. سیستم حکومت ولی فقیه پس از نزدیک به چهاردهه گندی به کشور زده که بوی تعفن فساد در آن، تمام منطقه را فراگرفته است. در حوزه محیط زیست هم وضع از همین قانون پیروی می کند. عطاران کجا از تشکل های زیست محیطی منتقد سیاستهای مخرب حکومت حمایت کرده اند؟ حمایت از مجیزگویان که دردی از محیط زیست دوا نمی کند.

شنبه ۳ بهمن ۱۳۹۴ برابر با ۲۳ ژانويه ۲۰۱۶