برچیدن یارانه ها: تقارن دو روند متفاوت

رضا سپیدرودی

یارانه ها را برچیده اند، قیمت ها گام به گام به سوی همسطح شدن با قیمت های جدید حامل های انرژی در حال حرکت هستند. موج اول گرانی ها بخش حمل و نقل را فرا گرفته است و از بلیط هواپیما تا بلیط اتوبوس و قطار، نرخ تاکسی ها، کرایه حمل بار و هزینه حمل و نقل و مراسلات پستی یا گران شده اند یا در حال گران شدن هستند. موج دوم گرانی از تاثیر هزینه های موج اول بر قیمت های تمام شده کالاها و خدماتی شروع می شود که ارتباط نزدیکی با میزان مصرف انرژی دارند. دو برابر شدن قیمت پارچه در بازار تهران در عرض یک هفته، کاهش وزن برخی اقلام مصرفی مردم برای جبران افزایش هزینه و در عین حال حفظ قیمت ها در بازار، و افت پنجاه درصدی معاملات بورس کالا در هفته جاری برخی علائم اولیه موج دوم هستند. دولت با پخش یارانه نقدی و با ریختن برخی کالاهای انباری به بازار نظیر برنج و دست کاری مصنوعی میزان عرضه و تقاضا سعی دارد درد ناشی از افزایش قیمت ها را به تاخیر بیاندازد و فعلا قیمت ها را به هر قیمتی متعادل نگاه دارد. با این حال در شرایطی که پول های نقدی بیرون کشیده شده به تدریج مصرف می شوند و شیب تند قیمت ها هم اکنون بخشی از دریافتی های نقدی مردم را آب کرده است، قبض های جدید آب و برق و گاز در راه است. محرومان و تهیدستان، مزد و حقوق بگیران بخش های دولتی و خصوصی، قربانیان اصلی برچیدن یارانه ها هستند زیرا برخلاف بازار و کارفرمایان که می توانند افزایش قیمت ها را با کشیدن روی قیمت های محصولاتشان جبران کنند هیچ ابزاری برای مقابله با افزایش قیمت ها  جز گران تر کردن نرخ فروش نیروی کارشان ندارند. اما در شرایط بیکاری میلیونی و رقابت شدید و بیرحمانه موجود بر سر کار، و در حالی که یکی از مهم ترین محور اعتراضات کارگری هنوز دریافت حقوق های معوقه است، قدرت چانه زنی موثری برای افزایش نرخ فروش نیروی کار خود  ندارند. این توده عظیم فقرا و تهیدستان و مزدبگیران ثابت، پس از مصرف یارانه نقدی شان در مواجهه ناگزیر با غول قیمت ها معنای برچیدن یارانه ها را بر سفره های خالی خود بیش از پیش حس خواهد کرد. و باید دانست و در نظر داشت که فعل "خواهد کرد" مربوط به آینده ای نامعلوم نیست، مربوط به همین فردای نزدیک است؛ فردایی که همه فعالین کارگری، دانشجویان آگاه و زنان برابری طلب؛ و همه نیروهای طرفدار آزادی و عدالت اجتماعی ناگزیرند همین امروز آن را چاره اندیشی کنند و همین امروز به سازماندهی نافرمانی مدنی در محلات زحمتکش نشین با محوریت توجه به زنان زحمتکش که پایه اصلی گردش معاش خانوارهای کارگری و زحمتکشی هستند رو آورند. ایده خودداری از پرداخت قبض های جدید آب و برق و گاز را می توان بی توجه به بی حسی موضعی فعلی ناشی از یارانه های نقدی؛ اما با حوصله و پیگیرانه و متناسب با شرایط  با  زحمتکشان و تهیدستان در میان گذاشت.

واقعیت این است که برچیدن یارانه ها دو روند متفاوت را متقارن کرده است. با تهاجم رژیم ولایی به دسترنج زحمتکشان و دستبرد به سفره های خالی از یک سو مبارزه برای نان و آزادی بیش از پیش به هم گره خورده است و از سوی دیگر بخش مهمی از نیروهایی که تا پیش از برچیدن یارانه ها در حوزه آزادی ها تا حدودی با مبارزه ضد دیکتاتوری مردم ایران همسویی نشان می دادند، اکنون به جانبداری از سیاست تهاجمی دولت پادگانی در برچیدن یارانه ها و تجاوز به سفره های زحمتکشان  پیوسته اند و انتقادات شان در حد غرولندهای بی اهمیت به شیوه های اجرای این سیاست محدود است. با توجه به تغییراتی که محصول برچیدن یارانه هاست به نظر نمی رسد که شکاف کنونی از جهت بازبینی اساسی این نیروها در مواضع ضد مردمی و ارتجاعی شان در حوزه عدالت اجتماعی پر شود. حتی می توان انتظار داشت که این سیاست که برای اصلاح طلبان و همفکران آنها منشا ایدئولوژیک و بینشی دارد، شرایط زیر تیغ رفتن همین نیروها را در توازن شکننده قوای کنونی که جنبش مطالباتی می رود تا به سپر مهمی در ماندگاری سیاسی نیروها تبدیل شود؛ سهولت بخشد. با این حال ورای محاسبات سیاسی در این مورد،  واقعیت نقد و بلافصل این است که چپ در ایران در مبارزه علیه تجاوز لجام گسیخته دولت پادگانی و دستگاه ولایی به سطح معیشت توده های کارگران و زحمتکشان کشور تنهاست. البته چپ انقلابی در مبارزه علیه رژیم اسلامی و پیکار برای سوسیالیسم ، ضمن محاسبه دقیق توازن نیروها و لحاظ همسویی های موقت سیاسی در این یا آن عرصه با نیروها و گرایشات مختلف هرگز در توهم دریافت نوعی مائده آسمانی در سینی طلا در هیچ دوره ای نبوده که اکنون بوده باشد و سالهاست که دریافته است سازماندهی جنبش توده ای بیل زدن زمین سخت در شرایط سرکوب شدید و نفس گیر یک دیکتاتوری خونخوار مذهبی است. اما  برچیدن یارانه ها با انگیزش ناگزیر جنبش مطالباتی فرصتی بی همتا در برآمد سیاسی مدافعین راستین عدالت اجتماعی و چپ کارگری و مدافع زحمتکشان و توده های محروم در کشور ما فراهم ساخته است. فرصتی که همه پیشروی های آینده محصول درک اهمیت حیاتی آن و ایفای نقش در راستای آن است.

یک ژانویه 2011 میلادی و 11 دی ماه 1389