در برابر دو رویکرد نادرست در آستانه روز جهانی کارگر

هیئت تحریریه سایت راه کارگر

یازده اردیبهشت امسال از ویژگی خاصی برخوردار است. برای نخستین بار طیف بسیار متنوعی از نیروها و گرایش ها با هدف ها و مقاصد سیاسی بسیار متفاوت بر حرکات و اعتراضات کارگری متمرکز شده اند. علت اساسی این تمرکز آن است که جنبش ضد دیکتاتوری در مسیر پیشروی خود نیاز به حضور گسترده تر، نیرومندتر و مؤثرتر اردوی کار و زحمت در صحنه اعتراض را به شکل ضرورتی عاجل وحیاتی پدیدار ساخته است. از آنجا که کشاندن کارگران و زحمتکشان به صحنه رویاروئی های بزرگ تر با دیکتاتوری  بدون طرح مسائل و مشکلات کارگران، و بیان خواست های بخش های مختلف این طبقه و مطالبات شان امکان پذیرنیست، اول ماه مه امسال فرصتی در این جهت فراهم ساخته است و شاید برای نخستین بار است که اخبار مبارزات کارگران، مشکلات و مسائل آنان، بی حقی و سرکوب فعالین کارگری با مقاصد سیاسی متفاوت از سوی طیفی از نیروهای  ناهمگون بیان می شود. در چنین وضعیتی این پرسش که خط راهنمای مبارزات کارگری در وضعیت فعلی چه می تواند باشد به شناخت درست از موقعیت کارگران و زحمتکشان کشور از یک سو، و درک درست از دلایل رویکرد به وضعیت کارگران از سوی دیگر مربوط است.

ورشکستگی صنایع و واحدهای تولیدی، بحران مزمن ساختاری اقتصاد ایران، وجود لشگر بزرگ بیکاران، تغذیه بخش مهمی از نیروهای تشکیل دهنده قدرت نظامی\امنیتی حاکم از محل قاچاق کالا، بازار سیاه، و تجارت نامولد، سرکوب شدید فعالین کارگری و مقابله با شکل گیری تشکل های مستقل طبقاتی وصنفی، غلبه کارگاه های کوچک و پراکنده بر کارخانه های بزرگ و متمرکز در ترکیب درونی کارگران، و تفاوت ها، تمایزها و شکاف های متعدد در میان بخش های مختلف اردوی مزدبگیران کشور از نظر استعداد خودسامان یابی، قدرت چانه زنی در برابر کارفرمایان و دولت و درجه تاثیرگذاری سیاسی و اجتماعی، همراه با تهاجم گسترده و بلاانقطاع رژیم به سطح دستمزد؛ معیشت و قوانین کار، در مجموع جنبش کارگری را در موقعیت تدافعی قرارداده است. بدون درک این موقعیت نمی توان به طرزی سنجیده و راهگشا از این فرصت استثنائی که گسترش رویکرد به سمت اردوی کار وزحمت کشور را فراهم آورده است به صورت مؤثر بهره برد. حقیقت این است که در بخشی از رویکردهای فعلی به طبقه کارگر دو برخورد نادرست را می توان مشاهده کرد. بخشی از رویکردها خود را اصولأ و اساسأ نیازمند درک درست موقعیت واقعی این طبقه و دشواری ها و تنگناهائی که کارگران و فعالان کارگری با آن دست به گریبان هستند، نمی بینند. این رویکرد نه به شرایط رشد منظم مبارزات کارگری کار دارد، نه رابطه این مبارزات با خودسامان یابی کارگران و زحمتکشان کشور مشغله اساسی آن است. به اردوی کار و زحمت مانند نردبانی می نگرد که وظیفه اش صرفأ سرعت دادن به قطار حرکت جنبش ضد دیکتاتوری در جهت مقاصد ویژه سیاسی است. درست به همین دلیل خصلت بندی اش از مطالبات کارگری از سطح عام و عدالت خواهی رمزآلود فراتر نمی رود، سازمانیابی مستقل کارگری را بر نمی تابد، و بیش از هر چیز به دنبال مصادره فوری خشم، نفرت و گرسنگی کارگران در جهت مقاصد گروهی خویش است. ناگفته روشن است که همسوئی موقت این رویکرد با مبارزات کارگران در وضعیت مشخص فعلی نمی تواند و نباید تمایز اساسی هدف های این رویکرد به مبارزات کارگری با منافع واقعی اردوی کار و زحمت کشور را از دیده پنهان کند. از سوی دیگر برخورد واکنشی صرف به این رویکرد نیز نادرست است و به مبارزات کارگری صدمه می زند. در برابر روآوردن موج سواران به جنبش مزد و حقوق بگیران کشور، فراموشی زمان و مکان؛ فراموشی اهمیت حیاتی انطباق شکل مبارزه با ظرفیت های واقعی کارگران و زحمتکشان نادرست و بشدت زیان بار است. به نام مقابله با موج سواران و تضعیف خط مصادره، نمی توان غلظت شعارها و مطالبات را به شکل بلافصل در حدی بالا برد که پیشروان کارگری را از بخش بزرگ کارگران و زحمتکشان جدا کند، مطالباتی چون ایجاد تشکل های مستقل صنفی و طبقاتی، برافکندن سرمایه داری، و نظایر آن ها، مطالباتی انقلابی و اصولی است که هیچ سوسیالیست راستینی نمی تواند با آن ها مخالف باشد و نیست، اما هیچ سوسیالیستی که در شرایط رژیم هار و سرکوبگری با سی و یک سال تجربه سرکوب و قتل و جنایت پیکار می کند، حق ندارد فراموش کند که شیوه مبارزه برای این مطالبات به اندازه خود آن ها اهمیت دارد. و مبارزه ای مؤثر است و به تقویت کارگران و زحمتکشان منجر می شود که بر شناخت درست از توازن قوا استوار باشد. مثلأ آیا در وضعیت مشخص فعلی با توازن قوای واقعی منطبق است که جمعی از فعالین کارگری با پرچم سرخ و مطالبات حداکثری، آن هم به شیوه مجزا و بدور از توده کارگران در روز اول ماه مه تجمع و تظاهرات خیابانی  بر پا کنند؟ آیا تجزیه جنبش دانشجویی که با همین رویکرد بخشی از فعالین جوان آن زیر تیغ سرکوب رفتند به همین زودی از یاد رفته است؟ حاصل این سوخت شدن، وقتی غوغای نخستین  فرونشست و ابرهای ابهام به  کنار رفت و صورت حساب روی میز پرداخت قرار گرفت، تقویت گرایش چپ و سوسیالیستی بود یا گرایش راست و لیبرال؟ آن همه شعارهای زیبای رادیکال وقتی عمل خارج از قاعده توازن قوا جریان یافت چه حاصلی به بار آورد جز تضعیف گرایش رادیکال در این جنبش و خالی گذاشتن آن از کادرهای ارزنده جوان و ورزیده؟ هیچ چیز بیرون از مبارزه و آن هم همین مبارزه جاری بدست نمی آید، اما همین مبارزه جاری هم نباید به شیوه ای پیش برود که از فعالین و پیشروان کارگری در نبردی پیش رس تلفات سنگین و جبران ناپذیری بگیرد. صف مستقل طبقاتی در وضع کنونی نه از طریق جداکردن پیشروان کارگری از توده طبقه و تحمل تلفات سنگین بر آنان و نه از طریق جدا کردن کل اردوی مزدبگیران از جنبش ضددیکتاتوری به کمک برجسته کردن مطالبات اخصی که نقدأ ظرفیت همراهی وسیع ومؤثر سایر اقشار و لایه های اجتماعی را ندارد به دست نمی آید. این رویکرد تنها به تشکیل صف مستقل طبقاتی ضربه می زند.

جامعه ایران آبستن طوفان های بزرگ است. روند تشدید گام به گام حلقه محاصره اقتصادی ایران شرایط یک جهش تازه در این مسیر را فراهم ساخته است و این به معنای آن است که مصیب های تحریم اقتصادی برای اکثریت عظیم مردم ایران تحمل ناپذیر خواهد شد. به موازات آن زلزله حداقل ۷ریشتری در حوزه اقتصاد در راه است: تهاجم گستاخانه و وسیع رژیم نظامی\امنیتی به آخرین لقمه های نان اردوی کار و زحمت کشور آخرین مراحل تدارکاتی خود را می گذراند. تحقق هر کدام از این دو موضوع، چه مجزا و چه در ترکیب با هم، چشم انداز بحران های بزرگ و شورش های گسترده را فراهم ساخته است. در این فضا و موقعیت، پیشروان کارگری آن چراغ های روشن آگاهی هستند که می توانند بر بلندای امواج طوفان های که در راه است، هدایت گران جنبش های اعتراضی مطالباتی باشند ومبارزات اردوی کار و زحمت را در ابعاد توده ای سازمان دهند. راهکارهایی که امروز، در نبردهای پیش روی در افق بلافصل اتخاذ می شوند، به شرطی سنجیده اند، به شرطی شرایط تاخت و تاز بیشتر موج سواران را محدود می کنند که قادر باشنند در حساس ترین لحظات نبردهای بزرگ و طوفان های سهمگین اجتماعی که بسوی آن می رویم سهم و وزن و نقش پیشروان و کل  توده طبقه کارگر را افزایش دهند. اگر می خواهیم کارگران و زحمتکشان کشورمان، سیاهی لشکر طبقات دیگر نشوند، باید خدمتگذار شرایطی باشیم که کارگران را به مقام رهبری جنبش مردم ارتقاء دهد و این ممکن نیست مگر این که در شرایطی که جنبش کارگری در موقعیت تدافعی است و کارگران هنوز پرکنده اند و محروم از تشکل و سازمان، بر عنصر درد مشترک و همگانی تاکید کنیم و عموم مردم را به همراهی و اتحاد با کارگران و زحمتکشان کشور فراخوانیم. امید است اول ماه روز جهانی کارگران امسال چنین باشد، روز فریاد درد مشترک.

۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۹ـ ۳۰ آوریل ۲۰۱۰