دادخواهی و نافرمانی مدنی در برابر جلوه های نقض حقوق بشر

رضا رییس دانا

در فاصله دو روز هیجده و نوزده خرداد، پنج نفر در کرج، دو نفر در شهر بابک، یک نفر در زاهدان،  یک زن به اتهام قتل همسر، هشت زندانی در بندرعباس، شش زندانی در ارومیه ، یازده نفر در قزلحصار و یک نفر در زندان رجایی شهر به دار آویخته شدند. این یعنی این که دستگاه سلاخی و آدمکشی حکومت اسلامی 35 نفر را فقط ظرف دو روز به دار کشید. در هفته گذشته شاهد بازداشت های گسترده در کردستان، گزارش های متعدد از بازجویی و شکنجه دستگیرشدگان اعتراضات مهاباد و دستگیری های جدید به وسیله نیروهای اطلاعاتی بودیم. صدور حکم هشت سال زندان برای مصطفی عزیزی، نویسنده، تهیه کننده و فیلمساز در محاکمه ای سراپا ناعادلانه و بدون حضور وکیل، صادر نکردن مجوز برای اجرای برنامه ی کمانچه نواز سرشناس، کیهان کلهر،از طرف اداره‌ی اماکن به نام "ملاحظات امنیتی" دو فقره دیگر از برخوردهای ضد بشری نهادهای حکومتی بودیم. این میان حزب الله هم با انتشار بیانیه ای  زنان را تهدید کرد که اگر بخواهند برای تماشای مسابقات والیبال به استادیوم آزادی بیان بروند باید منتظر حضور خونین حزب الله  باشند. این باندهای اسیدپاش وابسته به بیت ولایت فقیه، در اطلاعیه خود زنان را به خاطر دفاع از آزادی حضور در وزرشگاهها "هرزه و فاحشه " خواندند. سخنگوی دولت هم از ترس همین باندها اعلام کرد که دولت با هر گونه راه پیمایی زنان طرفدار حضور در استادیوم های ورزشی مخالف است و با آن  مقابله می کند.

گسترش اعدام ها، افزایش بازداشت ها، ادامه صدور احکام ظالمانه و ضد بشری در محاکم قضایی، تشدید برخوردهای امنیتی و فعالتر شدن باندهای سرکوبگر حزب الله و سایر چماقداران و قداره بندان حکومتی، نشانه افزایش ترس رژیم از احتمال انفجارهای خودانگیخته نارضایتی مردم در متن تشدید رقابت جناح هایش بر سر قدرت است. رژیم با اعدام و سرکوب، مردم را می ترساند چون خود می ترسد و از آینده اش بیمناک است. عاملی که در شرایط کنونی این ترس را شدت داده، احتمال بهره برداری مردم از عقب نشینی هسته ای رژیم در برابر آمریکا در جهت طرح مطالبات و خواست های مدنی و آزادی خواهانه است. رژیم از هم اکنون شاهد است که در حوزه های وسیعی مثل حوزه فرهنگی، زنان، جوانان، مسایل معیشتی و اشتغال، گرانی قیمت ها و نظایر آنها ظرفیت های شکل گیری مقاومت مدنی سازمان یافته در جامعه وجود دارد. در بسیاری از این حوزه ها کنشگران و فعالانی هستند که قادرند نارضایتی ها را  در جهت سامان یابی مردم سوق دهند. حوزه حقوق بشر هم بیشتر از گذشته همین ظرفیت را نشون می دهد. اکنون ما شاهدیم که تعقیب دگراندیشان، تضییق حقوق اساسی مردم از جمله آزادی بیان، اندیشه، تجمع، تشکل و آزادی  مطبوعات ادامه دارد. درهیچ حوزه ای وضعیت حقوق بشر بهبود پیدا نکرده است. ما هم چنان شاهد دستگیری فعالان کارگری، زنان، نویسندگان و فعالان سایر جنبش ها هستیم. حقوق اقلیت های قومی، مذهبی و ملی هم چنان نقض می شود. خبرنگاران مستقل و اعضای سندیکاها دائما تحت پیگرد قرار دارند. این در حالی است که فعالان جنبش های اجتماعی بعد از دستگیری از داشتن وکیل برای دفاع از خود محرومند و  در زندان در شرایط بد و گاه تا ماهها بدون ملاقات با خانواده شون به سر می برند. از این جهت، نقض حقوق بشر از عرصه هایی است که بخش های وسیعی از لایه های مختلف اجتماعی را در جامعه ما قربانی کرده است. علاوه بر وسعت شمار قربانیان، به خاطر خصلت و عام و همگانی، حقوق بشر، می تواند طیف گسترده ای را در بربگیرد. اگر اعتراض و نافرمانی مردم، اشکال کم هزینه و درعین حال فرسایشی به خود گرفته و متناسب با توازن قوا به سمت توده ای شدن پیشروی نماید، در این صورت مهارش هم برای رژیم سخت تر است. مقاومت زنان در برابر باندهای سرکوبگر رژیم در زمینه حضور در ورزشگاهها، یا در زمینه حجاب نمونه هایی از مقاومت وسیع در برابر خط قرمزهای رژیم اسلامی است. در همه حوزه ها بسته به ویژگی ها و ظرفیت ها می توان مقاومت و نافرمانی در برابر سرکوب را سازمان داد و جلوه های مختلف نقض حقوق بشر را به حوزه های مختلف دادخواهی و نافرمانی مدنی تبدیل کرد. توجه به این نکته در برابر رژیمی که حالا دیگر جز سرکوب هیچ وسیله ای برای مهار مردم نداره از اهمیت حیاتی برخوردار است