دستگیری منتقدان چپ  در ایران محکوم است

هوشنگ نورائی ( ایوب حسین بر)

علاوه بر سرکوب های هر روزه  در ایران، در  روز های اخیر گزارشات زیادی از دستگیری  منتقدان اندیشمند  چپ منجمله پرویز صداقت، رسول قنبری، مهسا اسداله نژاد، شیرین کریمی و محمد نامجو  پژوهشگران حوزه اجتماعی و اقتصاد سیاسی شده است.

فعالیت چپ ها حتی در سطوح تحقیقات  انتقادی هم هرگز در ایران آزاد  و بی درد سر نبوده است. ولی بعضی توانسته اند در  لابلای   درزهای  اجتماعی و سیاسی موجود تا حدودی خود را حفظ کنند.   اما اکنون  باز داشت جمعی و تقریبا همزمان آنها  خود هشداری است که لازم است جدی گرفته شود.  چرا حالا؟

جمهوری اسلامی در بحران عمیق  اقتصادی و محیط زیستی و اجتماعی و در آستانه  فروپاشی ایدئولوژیک و سیاسی است.  جنگ دوازده روزه به این بحران دامن زد ولی باز هم در سایه گسترش تحریم های جدید  این بحرانها عمیق تر و فراگیرتر شد.  برای رژیم سرکوب بیشتر به معنی اقتدار بیشتر و سیاست  اطمینان دهی خیالی برای حامیان اش هست.

گسترش تبلیغات ناسیونالیستی ـ شونیستی و نیز مصوبه های اخیر شورای فرهنگی در جهت سانسور بیشتر و  تامین  تک صدائی بیشتر  بیانگر چنین پاسخی ذهنی و مشحون از ترس و بر آشفتگی   به این نوع بحرانها بود.       

اما چرا به سراغ منتقدان چپ رفتند.  با هر تعریفی که به چپ نگاه شود و در هر جایگاهی که آنها باشند و یا خود را بدانند، بطور نسبی روشنترین، عمیق ترین و  ملموس ترین پاسخ ها را به این بحران ها دارند.  ترس جمهوری اسلامی چه خیالی باشد و چه واقعی از این جا سرچشمه می گیرد. اگر ساده کنیم و چپ را در یک طیف گسترده سوسیالیستی به بینیم،  می بینیم که آنها بهتر از همه  توانائی لازم را در برخورد به این مسائل بحرانی کشور دارند.    

با وجود این  توانائی های انتقادی، چپ هم از جهاتی  در شرایط کنونی از درون دچار بحران است:  پراکنده، سازمان نیافته، سکتاریسم بدون پایگاه توده ای، و نداشتن جواب  روشن نسبت به این بحران های درونی خود  و یا  فراموش کردن انها با توسل به احساسات  نوستالژیک  و  ناتوان در درک از  تحولاتی جهانی و ملی  که موجب چنین بحران هائی شده است.

ولی آنچه کماکان  اساسی است این است که چپ لازم است به انتقاد در سطح نظری و عملی ادامه دهد و اهمیت ارزش های دموکراتیک و سازماندهی های  گسترده و  مستقل در سطح جامعه مدنی را جدی تلقی کند.

لندن ۸ نوامبر ۲۰۲۵