در رثای اکبر شالگونی

فروغ

در رثای اکبر، و تقديم به ثريا و شهره !

من ياد اورا � اکبر را، در شهره � " شهرخانوم " که " همين جا " ، " تو گره ی مشت ِما " - مشتِ ثريا است ، زنده ميکنم . شهره خانومِ چهل روزه ای که پس از اسارت پدر ، بهمراه مادر ، و در آغوشِ او ، " عقد ثريا " ئی را آفريده بودند که مابقی ستارگانش غايب بودند . غائبين نبودند کسانی ، مگر به اسارت درآمدگان ، و يا رفته گان ، که " شهره خانوم " نام يکيشان را بر خود داشت .

در آن زمستان سرد - زمستانِ يکی از سالهای نيمه ی اول دهه ی شصت ، که در خانه بدوشيهايمان از کوی و برزنهای چارگوشه ی بزرگشهرِ " تهران بزرگ " ، به يکی از حومه هايش ، که علی رغم فقر بی حساب و کتابش ، لقب " بزرگ " را برای تهران به ارمغان آورده بود ، کوچيده و به خيال خود از چنگال صياد گريخته بوديم ، در آن غربتهای بی کسی ، ترس ، و اندوهِ شکست ، ناگاه ميهماندار مادری ريزاندام شديم با نوزادی چاق و چله ، که تنگ در آغوش مادر پنهان شده بود ، و ساکی مختصر. با ورودشان فضای خانه و زندگيمان رنگ و بويِ ديگری گرفت . فرزند سه ساله ام که به سبب وضعيت ما نميتوانست دوستی در محله داشته باشد ، و محکوم انزوای تحميلی ما شده بود ، از داشتن اين دوست در پوست خود نمی گنجيد . آن موجود خيالی که هنگام بازيهايش در لابلای اسباب بازيهايش پرسه ميزد ، واقعيت يافته بود . دستها و پاهايِ کُپُلِ اين معجزه را ، با احتياط و وسواس در دستهايش ميگرفت تا تفاوت آنرا با عروسکهايش در يابد

ثريا که از اکبر ميگفت که چگونه حاج .......... خودش نيز به رهبری گروه ضربت و دستگيری بدنبال او، به خانه يورش آورده بودند ، و ميگفت از صحنه های وارسی سوراخ سنبه های خانه ، و زيرورو کردن و شکستن و خرد کردن بدنبال جاسازی ، فرزندم شهره خانوم کُپُل کوچولو را از ياد می برد و متحير ميان ما ميماند . ديگر ميدانست که پدر او نه در سفر است و نه کارگر شيفت شب کارخانه ی کاميون سازی ! سکوت ميکرد . هر جا که به اکبر ميرسيد يم سکوت ميکرد. " شهره خانوم " کوچولو مانند آينه ای بود که فرزندم کودکی خود را در او پيدا ميکرد ، چرا که ميتوانست تمام داستانهائی را که پدرش از آن دوران ميگفت تصور کند ، با اين تفاوت که پدرِ " شهره خانوم " نبود و حس ش که فضا را پر ميکرد ، چشمان پر حسرت و پرآشوب ثريا بود و سکوت .

ثريا که مجالی نيافته بود تا دردهای بعدِ زايمانش را التيام بخشد ، از دربه دريهايش ميگفت ، از اين خانه به آن خانه شدن ، و با " شهره خانوم " کُپُلِ کوچک . چه آسوده خاطر شده بوديم ، هم او و هم ما که سرانجام به مأمنی رسيده بود ! اما ميدانستيم که اين ديری نخواهد پائيد ! چه افکارو عواطف متناقضی ! چگونه بماند ؟! با آوارگی و بی تکليفی ؟! و چگونه برود ؟! بی همسر ! بی اينکه بتواند بماند تا به ديدارش رود ! ثريا و شهره خانوم بيش از سه هفته نشد که کوله بار کوچی ديگر بستند تا ترک ديار کنند و ترک يار! ترک همسر و پدر! چه دردناک ! زنان چه دردها که نکشيده اند ! شقه شقه ميان ماندن و رفتن ! ميان ماندن ، اسيری و همسر، و ميان رفتن و آزادی و فرزند . و اکبر که روزگارانی پرندگان را پرواز ميداد تا اسير صياد نشوند ، خود به دام گرفتار آمده بود و دست بسته و ناتوان از فرار دلبندان خود . شبی که قرار بود فردايش بروند دل تو دل هيچکداممان نبود. چه احوال دو گانه ای داشتيم ! هم شاد بوديم و نگران ، هم غمگين و نگران ! چه حالی داشت ثريا که اکبر را بجا ميگذاشت و ميرفت ! کو تا ديگر او را ببيند ! و چه حالی داشتيم در آن سحر سوزناکی که خود و شهره خانوم را در تن پوشهای گرم پيچانده بود و ساکش بدست همسرم ، همانگونه که آسه آمده بودند ، آسه هم رفتند . چه غم انگيز بود زمانی که فرزندم بيدار شد و سراغ شهره خانوم را گرفت با آنکه شب پيشش ميدانست که رفتنی هستند ! همسرم که بعد از سه روز کوفته و مانده بازگشت گفت که بسلامت جستند . و تمامی آن سالهای سياه را اکبر در اسارت بسر برد ، بی ديداری با ثريا و شهره خانوم .

دنيا با همه ی بزرگيش چقدر کوچک است ! و حالا پس از آنهمه سال ما نيز به سرزمينهای نامادريمان کوچانده شده بوديم . همه همديگر را دوباره يافتيم . همسر و فرزندم ، با ثريا و اکبر ، و شهره خانوم ، پی اتفاقی در برلين ديدار تازه کردند . حکايتها گفتند و شنيدند .

از دو سه سال گذشته شنيديم که اکبر بيمار است . من که هرگز او را نديده بودم ، اينبار نيز حضور او را بواسطه ی شهره خانوم حس و لمس ميکردم ! شهره خانوم که هر چه در پنجره های فيس بوکی اش ميگذاشت همه از پدر بود ! ترانه های غم انگيز ، نوشته های غم انگيز ، و تصاوير غم انگيز، که گاه با ديدنشان بغض گلويمان را می فشرد . چه شب هولناکی بود آن نيمه شب که همسرم خبری را در باره ی نمايشگاه آثار زندانيان سياسی که به همت منيره برادران برپا شده بود ، ميخواند ! ناگاه ايستاده به ديوار تکيه داد بی حرکتی ، چهره اش به سياهی گرائيد ، نفسش بند آمد ، و چشمانش در حدقه به دو دو افتاد . من بودم و او فقط در خانه . او را کشان کشان کنار پنجره بردم و سرش را بيرون دادم و پروای سرمای سخت را نکردم . و چه طاقت سوز است گريه ی مردان ! او ميگريست زيرا که اکبر پس از ماهها بسر بردن در اغماء ، و بی جانی و بی حرکتی ، با شنيدن صدای منيره که از زندان ميگفته و نمايشگاه ، انگشتهايش را تکان داده بوده است ! ........ و همسرم که مانند بچه های کوچک منتظر بهانه ای و اشاره ايست تا در خاکستر نشينی های خاطرات رفقايش شکيبائی از کف دهد ، آنشب و آن لحظه کارش از ناشکيبائی هم گذشت و گوئی از خاکستر خود شراره ای شده بود که عزم آن داشت تا به ديدارشان بشتابد .

گفته ام و باز هم ميگويم ! با از دست داد هر ياری اين را ميگويم : نميدانم چرا دلم ميخواهد که مرگ هر رفيق ، يار ، و دوست را گر چه حتی با واسطه ، به گردن اهريمنانی بيندازم که عزرائيل را از اريکه اش بزير کشيدند و به جايش تکيه زدند . آمدند تا بستانند جانها را، و شقه شقه کنند انسانها را ، به جسم و به جان ! آمدند تا آواره کنند مردمان را ! در خاک خود - در جای جای آن سرزمينِ يتيم ! و در گوش و کنار اين دنيای پهناور ! واژگونه شود بساطشان ! .................

او ميرود دامن کشان ، من زهر تنهائی چشان

ديگر مپرس از من نشان ، کز دل نشانم ميرود

ژانويه 2013 ديماه 1391

فروغ