وحشت آقا  به جنون رسیده است

ایوب حسین بر ( هوشنگ نورائی)

با جارو شدن بشار اسد و از دست رفتن  عمق استراتژیک،   آشفتگی  ذهنی خامنه ای  به سر حد جنون رسیده است.  جنون یک دیکتاتور که با اظهارات ضد و نقیض خودش و بعضی از مقامات اش  هم  سوال بر انگیز شده است.  اگر این سیاست برای حفاظت از تهران و مرزهای کشوری درسوریه و لبنان و غزه و عراق بود، اکنون  تهران خامنه ای چگونه می خواهد این حفاظت را بر قرار کند؟  بنظر اکنون دشمن نه صدها و هزاران کیلومتر آن سوی مرز بلکه در درون تهران جایش بسیار  محکم است. اما این دشمن اصلی کیست؟ از نظر خامنه ای همین مردم کشور اند  که این سیستم توتالیتری فاسد و  رانت خوار خامنه ای را  می خواهند در هم بشکنند و کشور را  از اشغال خامنه ای  به عنوان دشمن نجات بدهند . تمام خطاب خامنه ای  اکنون همین "دشمن" است که شبهه ایجاد می کنند و  دل مردم را خالی می کنند  و در میان مداحان  می گوید : "بایستی با هراس‌افکنی دشمن مبارزه کرد، با اختلاف‌افکنی دشمن مبارزه کرد، با یأس‌آفرینی دشمن مقابله کرد" . او با این عبارات  دستور سرکوب  بیشتر  معترضان  را صادر می کند. اما او احتمالا خوب می داند که آن چه در لبنان و غزه و از همه بدتر در سوریه اتفاق افتاد،  به معنی شکست دولت تحت رهبری اوست و این شکست یکی از پایه های مشروعیت رژیم اش را تا جائی که چیزی از آن مانده، بسیار سست تر کرده است.  اکنون هم  با هر انگیزه ای که مردم فرصت خیزش پیدا کنند به ا حتمال زیاد رژیم را  جاروخواهند کرد. این چیزی است که او را به وحشت افکنده است.

با  همین احساس وحشت است که احتمالا برنامه هائی برای سازماندهی به اصطلاح «یک نیروی شرافتمند قوی» از میان جوانان سوری  که به گفته او "چیزی برای از دست دادن" ندارند، پیش می کشد، تا  یک نیروی  بسیجی حزب اللهی  شیعی به سیاق قاسم سلیمانی وارد عمل شود.   با بسیج چنین نیروئی  که از نظر  مالی،  سلاح و مهمات،  آموزش و  اطلاعات و حتی نیروی فیزیکی  تامین شوند، دولت آتی را تضعیف و به گروگان بگیرد. ولی این بار  شانس چنین موفقیتی بسار ضعیف است،  چون  همه قدرت های منطقه ای و جهانی به ویژه اسرائیل و آمریکا و کشورهای عربی منطقه  نسبت به این نوع جاه طلبی های تهاجمی ایران آگاهند و دولت موقت احمد الشرع هم از حالا به ایران هشدار داده است که دست از دخالت در امور سوریه بر دارد. در همین حال بنا به گزارش العربیه  دولت جدید سوریه در صدد تهیه شکایتی علیه ایران در مراجع قضایی بین‌المللی است تا از این طریق تهران را به دلیل اقدامات نظامیان و شبه‌نظامیان وابسته به آن در سوریه به پرداخت ۳۰۰ میلیارد دلار  غرامت و جبران خسارت‌های وارده به این کشور، ملزم سازند.

اما در سوریه چه می گذرد؟

  ابو محمد جولانی اکنون احمد الشرع است و  لباس جهادی قبلی و  لباس چریکی روز های  اخیر را کنار گذاشته و سرانجام در کت و شلوار و کروات تمیز،  هر روزه  دیپلمات های سطح بالای کشورهای عربی و غربی را  در کاخ ریاست جمهوری ملاقات می کند. او می گوید انقلاب به پایان رسیده است و حاکمیت  قانون شروع شده است . اما روشن نیست حاکمیت قانون به چه معنی است.  همانقدر که فروپاشی سیستم قهار و فاشیستسی اسد  غیر منتظره و بسیار سریع بود،  این اعلام  عادی سازی، صرف نظر از ابهام در معنی عادی بودن،  در کشوری که  زمین آن  با چند  صد و حتی بیش از هزار گروه جهادی  شخم خورده است، هم  سریع و غیر منتظره است.  در چنین شرایطی و در چنان کشوری  و در چنان منطقه ای  خود این عادی سازی اگر به معنی حاکمیت یک قانون مشروع و دموکراتیک  از زاویه حقوق بشری باشد،  به معنی آغاز یک  انقلاب است از این جهت که مانع تلاش های به شدت ضد ترقیخواهی  می شود.  تغییرات تعجب آوری که هیات تحریر الشام از قبل شروع کرده و اکنون می خواهد  در مقام یک دولت جدید سراسری  عملی کند،   مشکل است بتواند تردید های موجود را نسبت تمایلات  حاکم در مورد حقوق زنان و اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی بر طرف کند. حتی اگر احمد الشرع واقعا در این جهت صادق باشد او راهی هموار در پیش ندارد . از بیانیه ها و مواضع و کلیپ های در میدان و نیات گوناگون گروه های مختلف و نیز درگیری های خونین  تحریر الشام با دیگر گروه های جهادی و  وارد کردن اجباری و یا داوطلبانه آن ها در یک ائتلاف شکننده به خوبی می توان دید که هیات تحریرالشام  حتی اگر بخواهد نیاز به معجزه دارد که بتواند یک عادی سازی موفقیت آمیز ایجاد کند. اگر  عملکرد هیات تحریر الشام در دولت نجات سوریه در ادلب هم با وجود آنکه مقداری انعطاف پذیری داشت ولی با رعایت قوانین شرعی حقوق و برابری زنان را پایمال می کرد.  

  تجربیات گذشته در کل منطقه نشان می دهد که رقابت قدرت های جهانی و منطقه ای و نیز نبود نهاد ها و فرهنگ دموکراسی و سابقه در گیری های  خونین نیروهای جهادی ممکن است اوضاع را  دوباره به جهنم تبدیل کند، مگر اینکه بازیگران عمده داخلی و خارجی از این تجربیات درس گرفته باشند و در ساختن یک دولت مشروع و مشارکت جو و عادلانه  که به حل مشکلات بسیار ویرانگر اقتصادی و اجتماعی در میان توده های مردم کمک جدی بکند،  همکاری کنند. البته این در حد یک امید  است و از حالا هم سیاست مخرب کشورهائی مثل ترکیه را می توان دید.  در بهترین  حالت هم نمی توان برای یک دوره،  کشمکش های چه بسا خونین و حتی نیاز به همکاری و   دخالت حتی  مثبت و سازنده نیروهای خارجی با توافق سازمان ملل متحد  را منتفی دانست. ولی آیا هیات تحریر الشام به رهبری احمد الشرع در چنین جهتی حسن نیت خواهد داشت و آیا قدرت های منطقه ای و جهانی هم مسولانه   سیاست های سازنده ای اتخاذ خواهند کرد. این ها همه "اگر"هایی است هرچند  بسیار غیر واقعی هم نباشد.

ایوب حسین بر ( هوشنگ نورائی)- ۲۵ دسامبر ۲۰۲۴