کانون نویسندگان ایران

به یاد فریبرز رئیس‌دانا

فریبرز رئیس‌دانا اقتصاددان، استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم، شاعر و عضو برجسته‌ی کانون نویسندگان ایران در دی ماه ۱۳۲۳ در تهران به دنیا آمد و در ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ در پی ابتلا به بیماری کرونا در تهران درگذشت.

فریبرز رئیس‌دانا رشته‌ی اقتصاد را تا رتبه کارشناسی ارشد اقتصادسنجی در دانشگاه ملی تهران گذراند و سپس در دانشگاه ملی سرگرم تدریس شد. فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی که از دوران دانشجویی آغاز کرده بود در میانه‌ی سال‌های دهه ۴۰ کار او را به بازداشت کشاندند و پس از آزادی به دلیل فشارهای ساواک با گذرنامه‌ای جعلی به ترکیه، بیروت، آلمان، بلغارستان و سرانجام به انگلستان رفت. در انگلستان، رشته‌ی اقتصاد را در دانشکده‌ی اقتصاد و علوم سیاسی لندن(LSE) با درجه‌ی دکتری به پایان برد که مهم‌ترین دانشکده‌ی حوزه اقتصاد در دنیای انگلیسی‌زبان به شمار می‌آمد و به همت دو سوسیالیست، بیاتریس و سیدنی وب، در آغاز سده بیستم بنیادگذاری شده بود. این دانشگاه یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های دانشجویان چپ‌گرا در آن سال‌ها بود.

رئیس‌دانا از خانواده‌ای مرفه برخاسته بود اما شخصیتی آرمان‌خواه و ستم‌ستیز داشت، بی‌عدالتی و فقری را که بر اکثریت جامعه تحمیل می‌شد برنمی‌تافت و در بیان عقاید بنیادستیز خود نیز هیچ هراسی به دل راه نمی‌داد. او پس از بهمن ۱۳۵۷ به ایران بازگشت و به کارهای دانشگاهی و پژوهشی در رشته‌ی اقتصاد و کنش‌گری اجتماعی و سیاسی و فرهنگی ادامه داد. فعالیت بی‌وقفه‌ی او در کانون نویسندگان ایران در یکی از پرخطرترین دوره‌های این نهاد مستقل و آزادی‌خواه گذشت. او سه دوره به عضویت هیئت دبیران کانون انتخاب شد و حتی در دورانی که با بیماری مهلک سرطان می‌جنگید نیز در نشست‌های جمع مشورتی و مجامع عمومی سالانه حضور می‌یافت و همواره در میزبانی نشست‌های کانون پیش‌قدم بود. رئیس‌دانا در سراسر سالیان دشواری که بر کانون نویسندگان ایران گذشت هرگز از آگاهی‌بخشی و مبارزه با سانسور و دفاع از آزادی بیان و اندیشه بی‌هیچ حصر و استثنا پا پس نکشید و همواره بر پیکار بی‌امان، پیگیر و بی‌تخفیف با سانسور و آزادی‌کشی‌های حاکمیت پای فشرد. سال ۱۳۸۹ در پی انتقاد او از طرح هدف‌مندی یارانه‌ها، نیروهای امنیتی در نیمه‌شب ۲۸ آذر وحشیانه به خانه شخصی‌اش یورش بردند، او را ربودند و، پس از یک ماه بی‌خبری در بازداشتگاه ۲۰۹ زندان اوین، محاکمه و به یک‌سال زندان تعزیری محکومش کردند.

از فریبرز رئیس‌دانا گذشته از فایل‌های صوتی و تصویری فراوان در قالب سخن‌رانی و درس‌گفتار و شعرخوانی، کتاب‌هایی ارزشمند (تألیف و ترجمه‌‌) به یادگار مانده است ازجمله می‌توان‌ به این اقلام اشاره کرد: «اقتصاد سیاسی توسعه، جهانی‌سازی و جهان ما»، «رهایی بشر: عدالت، آزادی و دولت»، «جهانی‌سازی، قتل‌عام اقتصادی»، «منش روشنفکری»، «بربریت واقعا موجود»، «چند کاوش در سیاست و جامعه»، «بررسی‌های کاربردی توسعه و اقتصاد ایران»، «سوسیالیسم و آزادی»، «رویکرد و روش در اقتصاد»، «گفت‌آمدهایی در شعر معاصر ایران:‌ زمینه‌های اجتماعی و سیاسی» اشاره کرد، و‌ دفتر شعری به نام «یادی از خیالی».

یادش گرامی و راه و روش آرمان‌خواهانه‌اش پر رهرو باد!