الحاق رسمی سرزمین های فلسطینی هیچ چیزی را تغییر نمی دهد

مصاحبه سیلون سیپل با

 روبرت مالی   

ترجمه از فرانسه بهروز عارفی

رابرت مالي،مشاور پيشين باراک اوباما براي خاورميانه، در مورد ميزان بُرد طرح الحاق که بنيامين نتانياهو، روز اول ژوئيه ارائه داد، مردد است. او معتقد است که «سرزمين هاي فلسطيني از چند دهه پيش، دوفاکتو (درعمل) الحاق شده اند. اگر در ايالات متحده، در دولت ترامپ ونزد دموکرات ها، بحث ها از خطوط جديد گسست با اسرائيل حکايت دارد، به نظر مي رسد که اتحاديه اروپا بين شناسائي رسمي دولت فلسطين يا تسليم در مقابل عمل انجام شده، دچار ترديد است.

سیلون سیپل — در آستانه اعلام احتمالي «الحاق» بخشي از سرزمين هاي کرانه باختري به اسرائيل از سوي نتانياهو، به نظر مي رسد که مسئله پيچيده تر از پيش بيني هاست. چرا؟

رابرت مالی — درست است. شرکاي بنيامين نتانياهو در ائتلاف حکومتي، يعني دو رئيسِ پيشين ستاد ارتش، بني گانتس و گابي اشکنازي، معتقدند که عمل الحاق را بايد با نظر مساعد کشورهاي منطقه انجام داد، امري که البته محال است و نيز فکر مي کنند که بايد الحاق را با شکلي حتي محدودتر از ابتکار صلح اسرائيلي همراه کرد. در واقعيت، مخالفت شديدي که نتانياهو با آن روبرو است، نه از سوي اين اردوگاه بلکه از طرف راستِ افراطي بيان مي شود که معتقد است الحاق با هر ابعادي صورت گيرد، اگر با پذيرش حتي صوري يک دولت فلسطين در آينده همراه باشد، بدتر از حالت کنوني است که اسرائيل عملا (دوفاکتو) بر کل سرزمين هاي فلسطيني حاکميت اِعمال مي کند.

اينان مي پرسند چرا بايد اين هزينه را بپردازيم ؟ برخي ديگر اظهار مي کنند که الحاق بايد همه سرزمين هاي «طرح ترامپ» را شامل شود. اما نبايد در مورد دامنه اين اختلافات اغراق کرد. من از همان آغاز فکر مي کردم که نتانياهو دست به الحاق خواهد زد، زيرا مي خواهد از اين راه، در تاريخ اسرائيل ثبت شود و با توجه به شرايط کنوني، اين کار در زمينه سياسي به سود او خواهد بود.

سیلون سیپل — به نظر مي رسد که در خود کاخ سفيد نيز اختلاف نظر وجود دارد. بين طرفداري قاطع از نتانياهو و افراد ديگر مثل جارد کوشنِر که ترجيح مي دهند الحاق را محدودتر کنند تا رابطه با اميرنشين هاي خليج فارس را حفظ کند.

رابرت مالی — در درون دولت ترامپ، بين کساني مثل کوشنر که معتقدند، شايد ساده لوحانه، که طرح ترامپ مي تواند «روند صلح» را دوباره به راه اندازد، و افرادي مثل سفير آمريکا در اسرائيل، داويد فريدمان که از اين طرح براي پيشبرد اميال ايدئولوژيکي اش که به نوعي، هويت ژنتيکي قدرت حاکمه ي اسرائيل است، استفاده مي کند و داده هاي معادله اسرائيل-فلسطين را تغيير مي دهد، بحث و جدل وجود دارد. از نگاه گروه اول، بايد از بدبين کردن متحدان عرب کاخ سفيد خودداري کرد. گروه دوم معتقدند، همان طوري که فريدمن تقريبا به صراحت اعلام کرد، بايد به فلسطيني ها فهماند که اين سرزمين هرگز به آنان تعلق نخواهد داشت و به توهم در اين باره پايان دهند.

سرانجام، ترامپ تصميم خواهد گرفت. به نظرِ من، او به استدلال هاي فريدمن حساسيت بيشتري دارد که در ضمن کسبِ حمايت پايگاه انتخاباتي او، به ويژه اِوانجليست ها را تضمين مي کند. اما، در درون يک دولت، اغلب، گرايش به مصالحه پيروز مي شود. اگر نتانياهو، فقط الحاق «مستعمره»هاي بزرگ و بخشي از دره اردن را اعلام کند، ترامپ و او، مي توانند گمان کنند که افکار عمومي بين المللي آن را خواهد پذيرفت، همان طور که در گذشته هم رخ داده است، زيرا در همه طرح هاي صلح ، قرار بود که اسرائيل بلوک هاي بزرگ مستعمره را ضميمه کند. اين بار نيز، آن ها شرط مي بندند که يک بار ديگر، معامله به مثل عرب ها به حرف محدود خواهد شد.

سیلون سیپل. — ابعاد الحاق هر چه باشد، «کم» يا بيش، مي تواند به داوي براي انتخابات آمريکا تبديل شود ؟

رابرت مالی — در مورد پرونده هاي سياست خارجي ترامپ که او قصد دارد در کارزار انتخاباتي اش طرح کند، دو مسئله به خاورميانه مربوط است: يکي حمايت از الحاق سرزميني اسرائيل است و ديگري مسئله هسته اي ايران. اگر الحاق ها صورت گيرند، ترامپ دموکرات ها را به رهاکردن متحدشان متهم خواهد کرد. و جو بايدن را به عنوان دوست قلابي اسرائيل و يک «آدم نرم» در مورد مسئله هسته اي ايران، مسخره خواهد کرد. اين امر، براي او حتي يک راي يهودي اضافي نيز به بار نخواهد آورد و تاثير بسيار حاشيه اي بر انتخابات خواهد داشت.

سیلون سیپل. — ترامپ گفته است که به شرطي از الحاق پشتيباني مي کند که دو حزب بزرگ در قدرت، ليکود و «آبي و سفيد» در مورد گستره و چگونگي الحاق به توافق برسند. آيا مي توان تصور کرد که ترامپ اعلام کند که در غياب توافق داخلي در اسرائيل، مسئله را تا اطلاع ثانوي به تعليق در مي آورد ؟

رابرت مالی — ترامپ، قطعا طرح خود را که در اسرائيل از حمايت گسترده اي به ويژه در بين دو حزب بزرگ هيئت حاکمه برخوردار است، پس نخواهد گرفت. برعکس، نبايد اين شق را نيز از نظر دور داشت که او بگويد: « تا زمان توافق اين حزب ها صبر مي کنم ». البته خيلي زود اين نکته روشن خواهد شد. اما، واقعيت اين است که ترامپ توجه زيادي به بحث هاي دروني اسرائيل ندارد. برعکس، او واقعا معتقد است که با اين «طرح صلح»، به عنوان شخصيتي که ديدگاه نويني آورده، در تاريخ ثبت خواهد شد. زيرا، اوضاع کنوني به سود طرفداران الحاق است. اگر ترامپ به انتخاب آسانِ مجددش اطمينان داشت، مي توانست استدلال کند که: «مي توانم صبر کنم». اما، نظرسنجي ها بسيار به ضرر اوست، و اطرافيان او دچار وحشت خاصي شده اند. او اگر مي خواهد در تاريخ ثبت شود، ضروري است که پيش از انتخابات ماه نوامبر آينده، الحاق را به انجام رساند.

سیلون سیپل — امروز، نظرسنجي ها ترامپ را بازنده نشان مي دهند، اگر چنين شد،از سياست خاورميانه اي او در ايالات متحده، چه باقي خواهد ماند ؟

رابرت مالی — بگذاريد ابتدا سوال ديگري مطرح کنيم: اگر الحاق انجام نشود، چه پيش مي آيد ؟ اوضاع کنوني، پيش از الحاق هاي اعلام شده، طوري نيست که فکر کنيم در يک وجبي حلِ مناقشه اسرائيل-فلسطين هستيم. ده ها سال است که سرزمين هاي فلسطيني دوفاکتو (عملا)، ملحق شده اند، بدون اين که قانوني باشد. اين نکته که الحاق رسمي باشد يا نه، و نيز گستردگي سرزمين هاي الحاقي چقدر باشد، نه در موقعيت محلي، و نه در زندگي فلسطينيان، تغييري اساسي ايجاد نمي کند. آن چه نبايد کرد، اين است که اگر معجزه اي رخ داد و الحاق انجام نشد، با اين خيال که «پس مي توان به وضع موجود قبلي برگشت»، فکرکنيم که مي توان نفس راحتي کشيد. نبايد اين نکته را فراموش کرد.

سیلون سیپل. — اگر بايدن انتخاب شد، چه مي تواند در مورد اين مسئله انجام دهد؟

رابرت مالی — بايدن به روشني با طرح ترامپ مخالف است. او اعلام کرده که برخي از اين تصميم ها را لغو خواهد کرد. بدون ترديد، تصميم انتقال سفارت آمريکا به بيت المقدس تغيير نخواهد کرد؛ اما او کنسولگري آمريکا را در بخش فلسطيني شهر مجددا باز خواهد کرد. هم چنين، تلاش خواهد کرد دفتر نمايندگي سازمان آزادي بخش فلسطين را در واشينگتن دوباره باز کند. بايدن کمک هاي مالي به فلسطين را که دولت ترامپ لغو کرده است، تجديد خواهد کرد. آيا تجديد نظري در مورد الحاق هاي پيش بيني شده خواهد کرد ؟ اگر اين الحاق ها گسترده بوده و سراسر دره اردن و اکثريت بسيار بزرگي از کولوني ها(شهرک هاي استعماري) را دربر گيرد، احتمال دارد که دولت بايدن آن ها را به رسميت نشناسد. اما، بايد نکته مهمي را در نظر گرفت: مسئله فلسطين، اولويت سياست خاورميانه اي دولت دموکرات نخواهد بود. بايدن پيش از هرچيز، يک واقع بين است. او همواره بر اين عقيده بوده که اسرائيلي ها و نيز فلسطيني ها که نسبت به آن ها بسيارسختگير است، با يک توافق ممکن فاصله بسياري دارند و در شرايط کنوني، جستجوي راهي براي پايان دادن به اختلاف ميان آن ها، اتلاف وقت است. به استثناي رخدادي غيرقابل پيش بيني، من فکر نمي کنم دولت بايدن خود را درگير ابتکارات عمده بکند. بايدن به آن ها اعتقادي ندارد.

سیلون سیپل — بيش از ١٢٠ سازمان امريکائي مدافع حقوق انساني و مدني از بايدن خواسته اند تا «از برابري بين اسرائيليان و فلسطيني ها حمايت» کند. برخي ازنمايندگان کنگره که به آيپک [لابي طرفدار اسرائيل در ايالات متحده] بسيار نزديکند، مثل تِد دويچ يا برَد شِيدر فراخواني عليه الحاق ها را امضا کرده اند. آيا شاهد تغيير اساسي موضع دموکرات ها نسبت به اسرائيل هستيم ؟

رابرت مالی — ابتدا، مشاهده مي کنم که رساترين صداهاي مخالف با الحاق که در ايالات متحده به گوش مي رسد، از چپ دموکرات نيست، بلکه متعلق به کساني است که شما اشاره کرديد، نمايندگان مجلس از طرفداران دو آتشه اسرائيل يا حتي فردي مثل رابرت سَتلوف، مدير اجرائي «انستيتو واشينگتن» [WINEP، انديشکده اي بسيار نزديک به AIPAC] مي باشند. اين افراد نسبت به درگيري بحثي شديد در حزب دموکرات آگاهند. بسياري از اعضاي حزب معتقدند که بايد با اسرائيل نيز، مثل دولت هاي ديگر رفتار کرد، زيرا اسرائيل سياست هائي اساسا مخالف با منافع آمريکا دنبال مي کند. در بين اين ها، افرادي معتقدند که بايد کمک هاي نظامي به اين کشور را محدود کرد. اين گفتمان بسيار جديدي است. اين افراد هنوز ، اکثريت نيستند، ولي بر تعدادشان افزوده مي شود.

نسل جديدي در بين نمايندگان جوان رشد مي کند. همه اينان مي گويند: «دقت کنيد! الحاق باورهاي ما يعني امکان وجود دو دولت در صلح در کنار هم را، برهم مي زند.». حتي اگر الحاق محدود بماند، نقاب از چهره اسرائيل مي افتد. در واقع، مسئله اي که اين افرار را آزرده مي کند، اين است که :« چرا اسرائيل سرزمين هائي را که زير کنترل دارد، ملحق مي کند ؟». و من مي افزايم، آن هم، بدون اين که کوچکترين هزينه سياسي بپردازد. الحاق اين داده را بغرنج خواده کرد. براي آن ها، وضعيت کنوني براي اسرائيل بسيار مناسب است. به اين دليل، برخي از آن ها دچار هراس شده اند. زيرا صداهاي جديدي در يک بخش از چپ دموکرات به گوش مي رسد: «که اسرائيل اين سرزمين ها را ملحق کند ! به اين ترتيب، پرده که افتاد، همه چهره واقعي اسرائيل را خواهند ديد.» براي هواداران دموکرات اسرائيل، اين فاجعه اي است. از اين رو، مسئولان بيشتري از حزب دموکرات که برخي از حاميان بي قيد و شرط اسرائيل بودند، اکنون از سياست اسرائيل فاصله مي گيرند. اين وضع ممکن است نه در زمان حاضر، بلکه در دراز مدت، حتي در خود اسرائيل نيز پيش آيد.

سیلون سیپل — آيا اتحاديه اروپا مي تواند اسرائيل را تحريم کند ؟

رابرت مالی — برخي از اروپائيان تحريم هائي در نظر مي گيرند. البته نه در سطح اتحاديه اروپا، که در اين مورد اجماعي وجود نخواهد داشت. اما، برخي از کشورهاي اروپائي مي توانند چنين تصميماتي بگيرند، و اتحاديه اروپا مي تواند تحريم هائي در زمينه هائي که اجماع وجود ندارد، اتخاذ کند، مثل توافق هاي بازرگاني يا همکاري مشترک. اما، در زمان حال، ايده ي ديگري مطرح مي شود: اعضاي اتحاديه اروپا دولت فلسطين را به صورت قانوني به رسميت بشناسند. اگر چنين واقعه اي رخ دهد، مسئله بااهميتي طرح خواهد شد. آيا اين شناسائي، بسيار انتزاعي است – يعني اصلِ شناسائي ِ يک دولت- يا شناسائي دولتي که غالبا، مرزهايش را البته با تغييرات مختصر احتمالي، مرزهاي ژوئن ١٩٦٧ اعلام مي کنند ؟ اروپائيان در اين باره بحث مي کنند. من فکر مي کنم که نتانياهو بر روي دراز مدت شرط بندي مي کند، به گمان او، اروپائيان در مقابل عمل انجام شده، تسليم خواهند شد، همان طوري که تاکنون روي داده است. اما، گانتس و اشکنازي نيز تماس هائي با اروپائيان دارند. اين کار، بسته به تصميمات اروپا، مي تواند تاثيراتي داشته باشد.

سیلون سیپل — چاک فرِيليچ، نايب مشاور امنيت ملي پيشين اسرائيل، پيامدهاي مصيبت باري را در صورت الحاق پيش بيني مي کند. بي اعتباري حقوقي اسرائيل در سطح بين المللي، موج جديدي از خشونت، جنگي با شرکت حزب الله، تحکيم «محور مقاومت» در مقابل اسرائيل در خاورميانه و سرآخر،چرخش ديپلماسي آمريکائي به ضرر اسرائيل. او نتيجه مي گيرد (١) «عاقلان آينده ملت خود را در يک “رولِت روسي” * به بازي نمي گيرند.». برعکس، مفسران بسياري در اسرائيل معتقدند که با يک سناريوي متضاد ، که با توجه به ضعف سياسي فلسطين و افولِ توجه بين المللي نسبت به مناقشه، محتمل ترين حالت اين است که الحاق نسبت به تصميمات قبلي مشابه که با حمايت ترامپ روبروشدند، با موانع بيشتري مواجه نخواهد شد. شما چه فکر مي کنيد ؟

رابرت مالی — آن چنان که به واکنش هاي کشورهاي عرب نسبت به اعمال «انجام شده» اسرائيل که معمولا بي نتيجه است، عادت کرده ايم، که اين بار هم گمان نمي رود اتفاق خاصي بيافتد. آن گاه، نتيجه مي گيرند که اسرائيل برنده شده و کار زيادي نمي توان در اين زمينه انجام داد. من اين نکته را درک مي کنم، حتي اگر چه باوردارم که در در زماني غير قابل پيش بيني، خلاف اين فرضيه ثابت خواهد شد. اما، واکنش در چه زماني صورت خواهد گرفت ؟ چه عاملي آن را برخواهد انگيخت ؟ در اين مورد، هيچ نمي دانيم. اما مي دانيم که منطق سياست اسرائيل، منطق گسترش سرزميني است. آيا دليلي براي توقف او وجود دارد ؟ لذا، در زمان حاضر، من نه به جنگ کشورهاي عرب معتقدم و نه به حمله حزب الله عليه اسرائيل. اما، اين ناحيه يک انبار باروت است و در لحظه نامعلومي، حادثه اي، انفجار به بار خواهد آورد. متاسفانه، مي توان منطق اسرائيل را فهميد !، زيرا تا اين لحظه، اسرائيل به طور منظم برنده شده است. و تا موقعي که فاجعه اي رخ نداده، مشکل بتوان اسرائيلي ها را متقاعد ساخت که فاجعه ممکن است بر سر آن ها نيز بيايد.

١ – Chuk Freilich : « Hezbollah, Hamas, Iran : How Israeli Annexation May Trigger a Multi-front War Within Weeks », Haaretz, june 15th, 2020

* رولت روس Russian roulette ، نوعي بازي با مرگ يا شرط بندي بر سر مرگ است. يک گلوله را در مخزن خالي هفت تيري مي گذارند و گلوله ها را چرخانده، سپس هفت تير را دم شقيقه گذاشته شليک مي کنند. احتمال مرگ يک روي هفت است. در اين بازي، احتمالات، شجاعت، خودکشي و جنون بازي در هم مي آميزد.

.............................

برگرفته از: لوموند دیپلماتیک

https://orientxxi.info/magazine/articles-en-farsi/article3999