مجلس نهم، قطعی شدن شکاف میان اصولگرایان

ارژنگ بامشاد

مجلس نهم در هفتم خرداد ۱۳۹۱ آغاز به کار کرد. تاکنون اعتبارنامه ی دوسوم نمایندگان از تصویب گذشته و زمینه برای  انتخابات هیئت رئیسه دائم فراهم شده است. به احتمال زیاد، با  انتخابات هیئت رئیسه ی دائم، تغییر زیادی در ترکیب ۱۲ نفره ی  اعضای هیئت رئیسه ایجاد نخواهد شد. انتخابات هیئت رئیسه موقت نشان داد که اصولگرایان حاکم بر مجلس نهم، حالا دیگر یک پارچه نیستند. به سه اردو تقسیم شده اند. حتی «اصولگرایان متحد» نیز دیگر متحد نیستند و فراکسیون ایثاگران را از دل خود بیرون داده اند. اما نبرد اصلی در مجلس کنونی نبرد میان «رهروان ولایت» و «فراکسیون اصولگرایان» است که اولی از دل «جبهه متحد اصولگرایان» بیرون آمده و دومی از دل «جبهه پایداری». اولی در پشت علی لاریجانی صف کشیده است و دومی در پشت غلامعلی حداد عادل. اولی خود را رهرو ولایت می داند اما در خفا بر سر این موضوع یا آن موضوع با نظرات رهبری همسو نیست هر چند دستورات و توصیه های او را اجرا می کند و دومی خود را  ذوب شده گان  در ولایت اعلام می کند که فرمان های رهبر را بی چون و چرا اجرا می کند. در جریان انتخابات هیئت رئیسه، شایع کرده بودند که حداد عادل گزینه ی رهبر رژیم است.  به نظر می رسید که این خبر به بالا رفتن رای حداد عادل کمک کند و توافقی میان دو فراکسیون شکل بگیرد. اما چنین نشد که هیچ، در ترکیب هیئت رئیسه، طرفداران لاریجانی کلیه پست ها را قبضه کردند. حتی یک نفر از ۱۲ نفر هیئت رئیسه هم به طرفداران حداد عادل تعلق نگرفت تا حالش جا بیاید.

قرائن نشان می دهد که حداد عادل، گزینه ی بیت رهبری، باند احمدی نژاد و سپاه برای ریاست مجلس بود. اما دارودسته ی خاندان لاریجانی  و دستگاه روحانیت، به شکل کوبنده ای، پست های هیئت رئیسه ی مجلس را میان خود تقسیم کردند تا پیروزی خود را به رخ بکشند. اگر این پیروزی، در انتخاب هیئت رئیسه دائم نیز تکرار شود و بده و بستان و معامله ای صورت نگیرد، احتمال عمیق تر شدن دایره ی درگیری ها میان مجلس و دولت و اما و اگر کردن های تازه ی مجلس  در برابر دستورات رهبر رژیم  بیشتر می شود.  تحولات مجلس نهم ، از این زاویه، شکست رهبر رژیم در ایجاد مجلسی باب طبع تر و گوش به فرمان تر را نشان می دهد. شکستی که شکست های طرح های بیت رهبری و ائتلاف حاکم در سال های اخیر را تکمیل تر می کند.  همین روند شکست های پی در پی است که حتی پای فرماندهان سپاه را نیز به میان کشیده است. حملات علی مطهری به دخالت سپاه در انتخابات و حمایت ضمنی خاندان لاریجانی از سخنان او نشانه ی باز شدن جبهه جدیدی علیه سپاه به عنوان یک ضلع مثلث حاکم (بیت رهبری، باند احمدی نژاد، سپاه) است.

تحولات مجلس نهم و قدرت گیری  اصولگرایان سنتی، موقعیت دستگاه روحانیت را در برابر تعرضات تمرکزگرایانه رهبر رژیم  احتمالأ تقویت خواهد کرد. از سوی دیگر، بالا رفتن وزن مخالفان ائتلاف حاکم، به بالا رفتن وزن رفسنجانی و گرایشاتی هم چون اطرافیان قالیباف نیز کمک خواهد کرد.  فعال شدن هاشمی رفسنجانی در عرصه سیاسی و مصاحبه های روزانه او در زمینه های گوناگون، نشان می دهد که بر خلاف خواست ائتلاف حاکم،  ستاره ی بخت روباه پیر سیاست امروز ایران رو به افول نیست. بنابراین احتمال رشد زمینه های شکل گیری ائتلاف های جدیدی در عرصه سیاسی حاکمیت اسلامی  بیشتر خواهد شد. ائتلاف هائی که به احتمال زیاد در برابر مثلث حاکم صف آرائی خواهند کرد و ممکن است تحولات درونی  اتئلاف را تشدید کرده و به اختلافات میان اضلاح مثلث حاکم کمک کنند. بی جهت نیست که سایت «الف» متعلق به احمد توکلی می پرسد:« به نظر شما نزديک شدن احمدی نژاد به هاشمی رفسنجانی نشان از چه ائتلافی است؟ احمدی نژاد به کمک هاشمی چه کس يا کساني (به عبارت بهتر سمت ها و نهادهايي) را مورد هجمه قرار خواهد داد؟». صف آرائی های جدید در حاکمیت اسلامی، به احتمال زیاد بحث بر سر بسیاری از سیاست هائی همچون متوقف شدن اجرای فاز دوم حذف یارانه ها در اعتراض دولت به بودجه ی مصوب مجلس، کش و قوس های جدید در سیاست خارجی و بویژه در مذاکرات هسته ای، اختلاف نظر در مبارزه با "بدپوششی" یا "بدحجابی"؛ پرونده اختلاس های سه هزار میلیاردی و یا بیمه  و بسیاری از دیگر زمینه ها، را گسترده تر خواهد کرد.

ادامه ی قبضه ی قوه مقننه توسط اصولگرایان سنتی پس از انتخابات مجلس شورای اسامی در کنار نقش مسلط آن ها در قوه قضائیه، قدرت آنها در معادلات سیاسی را قاعدتأ  تقویت خواهد کرد. راه اندازی پرونده های اختلاس و به محاکمه کشاندن مدیران نزدیک به باندهای قدرت ، حربه ای است که علیه رقیبان به کارگرفته شده است. با رشد نفوذ اصولگرایان در قوه مقننه و قوه قضائیه، قاعدتأ قدرت تاثیرگذاری شان در تحولات پررنگ تر شده و احتمال دارد خود را  برای تسخیر قوه مجریه نیز در موقعیت قوی تر بدانند. در بسیاری از اقدامات و درگیری های  جناح های حکومتی، رد پای برنامه ریزی برای قبضه ی قوه مجریه نیز به چشم می خورد. اصولگریان سنتی بسیار تلاش داشتند تا دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد را پیش از موعد به پایان برسانند. اما این تلاش ها با دخالت مستقیم رهبر رژیم تاکنون خنثی شده است. از این رو تدارک برای انتخابات ریاست جمهوری آتی یکی از عرصه های درگیری های جناح های حکومتی است.

تمامی تحولات و درگیری ها  میان جناح های حکومتی بر متن وضعیتی صورت می گیرد که زمین زیر پای آن ها را لرزانده است. اجرای طرح حذف یارانه ها؛ سیاست واردات گسترده و حیف و میل درآمدهای نفتی و اموال عمومی، اقتصاد کشور را به آستانه ی ورشکستگی کشانده است که وقتی تحریم های گسترده اقتصادی را   نیز در نظر بگیریم ، وضعیت بشدت خطرناک اقتصادی کشور برجسته تر خواهد شد . نتیجه ی این اقتصاد ورشکسته، رشد بی مهار اخراج ها و بیکارسازی ها، گرانی لجام گسیخته و دهان باز کردن فقر و فلاکت مصیب باری است که دامن کارگران و تهیدستان جامعه را گرفته است وحالتی انفجاری در جامعه ایجاد کرده است. هم زمان با خطر انفجارات توده ای و شورش گرسنه گان، فشار خارجی نیز روز به روز بیشتر می شود.  این دو عامل مهم، جناح های حکومتی را به جان هم انداخته است. بی جهت نیست که حاکمیت اسلامی برای مقابله با این وضعیت به سرکوب خشن روی آورده است. فرستادن  نیروهای سرکوب به خیابان ها و محلات به بهانه مقابله با "بد پوششی" و "بد حجابی" و یا اعدام های گسترده علنی قربانیان آسیب های اجتماعی، تلاشی است برای مرعوب کردن مردم و جلوگیری از شورش های توده ای.  اما از آنجا که فشار از پائین و فشارهای بین المللی، اختلافات جناح های حکومتی را تشدید کرده، امکان ایجاد تمرکز لازم برای سرکوب کاهش یافته است. این نکته ای است که نباید از آن غافل شد. در چنین شرایطی اگر مردم پا  به میدان بگذارند، تعادل حکومت زودتر از گذشته بر هم خواهد خورد. اما تنها مردمی که سازمانیافته باشند می توانند از این فرصت پیش آمده بخوبی و با موفقیت بهره برداری کنند.

۱۱ خرداد ۱۳۹۱ـ  ۳۰ مه ۲۰۱۲