ریشه های طلاق

مریم محسنی

در چهارشنبه ای که گذشت، تعدادی از مسوولان رژیم در حوزه اجتماعی در اولین "نشست تخصصی سیاست‌گذاری درحوزه کنترل و کاهش طلاق" که توسط دبیرخانه شورایعالی رفاه و تأمین ‌اجتماعی برگزار شد، شرکت کردند. دراین جلسه که خیلی کم رسانه ای شد، آخرین آمارها درباره وضع طلاق در ایران و نتایج بررسی های صورت گرفته در باره ریشه های گسترش طلاق مطرح شد. مسئولانی که در صدر آنها وزیر کار قرار داشت ، و درکنارش معاونان اجتماعی وزارت کار و سازمان بهزیستی، مسئولانی از قوه‌قضائیه و صدا و سیما و تعدادی جامعه شناس حضور داشتند. صحبت ها از جانب مسوولین حضور یافته در این نشست، اما اعتراف به شکست بود. شکست الگوی اسلامی خانواده. انهدام نظام ارزشی اسلامی در حوزه خانواده، امروز یک مجرا ندارد. در زنان ، تمایل به سبک زندگی گذشته ؛ هم در خانواده های فقیر و زحمتکش و هم در خانواده های" برخوردار"، کاهش پیدا کرده است .در  خانواده های "برخوردار "و آن هایی  که هنوز مشکل معیشتی شدیدی ندارند، زنان حاضر به ادامه زندگی ، در صورت نارضایتی از وضعیت ازدواج و همسرشان نیستند. "با لباس سفید برو خونه بخت و با کفن سفید برگرد" ، دیگر الگویی متعلق به گذشته است  و دختران جوان حاضر به پذیرش چنین الگویی نیستند،  که متعلق به مادران و مادربزرگ هایشان بوده است.

این موضوع که تنها فقر ریشه طلاق نیست و تغییرات اجتماعی و فرهنگی و رویگردانی جامعه از ارزش های سنتی و مذهبی در گسترش طلاق نقش دارند، حتی در گزارش تحقیقاتی وزارت کار هم به نوعی تایید شده. احمد میدری معاون وزیر کار با اشاره به گزارش وزارت کار در باره نتیجه بررسی رابطه طلاق با فقر گفت : "که سوال مطرح شده، این بوده که آیا افزایش فقر به افزایش طلاق منجر میشه یا رابطه خطی بین دو وجود ندارد؟ نتایج این گزارش درنهایت نشان داد که رابطه خطی بین این دو وجود ندارد و لزوما افزایش فقر منجر به طلاق نمی‌ شود و در استان‌هایی که درآمد بالایی دارند، طلاق بیشتراست" .  روزبه کردونی، رئیس دبیرخانه شورایعالی رفاه و تأمین ‌اجتماعی هم گفت، مطالعات ما نشان داده اند  که علل بروز طلاق را نمی شود به فقر تقلیل داد: "استان‌هایی که بالاترین نرخ طلاق را دارند، فقر زیادی ندارند. از طرف دیگر بررسی روند رشد تک ‌فرزندی نشان می دهد  که تقریبا همه استان‌های کشور نرخ بالای چهارده ‌درصد را تجربه می کنند و استان‌هایی که بالاترین نرخ تک ‌فرزندی را دارند،  ، بالاترین طلاق را هم دارند" . این آمار اما چه چیزی را  نشان می دهد؟ جز شکست طرح گسترش افزایش زادوولد؟ ما امروز شاهد گسترش شیوه زندگی متفاوت از زندگی با الگوی اسلامی و سنتی هستیم . واین واقعیت را که الگوی اسلامی در خانواده های ایرانی که پایه اش بر اجبار مرد و تبعیت زن خانه نشین، بنا شده، شکست خورده است. ولی از سوی  دیگر،  تنها عامل دور ریختن شیوه زندگی سنتی و اسلامی نیست ، که موجب افزایش طلاق شده، بلکه وجود فقر هم به نوبه خود موجب افزایش طلاق می شود . مثلا مخالفت مرد با کار کردن زن علیرغم نیاز خانواده به نان آور دوم برای تامین معاش خود یک زمینه طلاق است .  اعتیاد یک زمینه دیگر به حساب می آید . بی خانمانی و آوارگی همینطور. یا مثلا زندانی بودن مرد یا زن می تواند زمینه انهدام خانواده ها را فراهم کند. پس از دو سو ما شاهد افزایش طلاق هستیم. هم درخانواده های زحمتکش و اقشار پایین جامعه و هم در خانواده هایی که وضع اقتصادی نسبتا مناسبی دارند. تن ندادن زنان در خانواده های" برخوردار"به الگوی خانواده اسلامی و  فروپاشی خانواده هایی که در فقر و فلاکت به سر می برند،  هر دو منشا افزایش طلاق در شرایط کنونی هستند. در هر دو حوزه الگوی خانواده اسلامی دچار شکست شده است. رژیم از همان سال‌های اول انقلاب تلاش کرد تا با تدوینِ قوانین اسلامی و اجرای شرعیِ آنها، محدودیت‌های هر چه بیشتری برای زنان کشور ما به وجود آورد و تا حالا طرح های متعددی برای تحمیل الگوی خانواده اسلامی به جامعه بکار گرفته است. حالا اما می بینیم که نه تنها خانواده اسلامی ای در کار نیست ، بلکه ایران از لحاظ افزایش طلاق، به سطح کشورهایی با بالاترین میزان طلاق رسیده است . و این راستش  افزایش طلاق نیست که نگران کننده است، این تحمیل الگوی اسلامی خانواده برای جامعه امروز است که نگران کننده است . چرا که زندگی دو نفر در کنار هم ولی بدون تفاهم بارها بدتر از طلاق است  و امروز زن ایرانی به این زندگی بدون تفاهم و فقط چون یک بار مهر ازدواج در شناسنامه اش خورده، نه می گوید و خط بطلان بر این نوع زندگی می کشد. هم چنین نیاز خانواده های زحمتکش به کار کردن زن ، امروز به یک نیاز برای ادامه حیات خانواده های زحمتکش تبدیل شده. چرا که کمتر خانواده زحمتکش را می تونیم امروز سراغ بگیریم که بدون درآمد زن بچرخد. و وجود قوانین اسلامی که به مرد اجازه می دهد محل کار و شغل همسرش را تعیین کند، به نوبه خود موجب بروز اختلافات و نهایتا افزایش طلاق می شود. افزایش گرایش زنان به طلاق و گرایش مردم به سبک زندگی جدید، انهدام ارزش های اسلامی حاکم است . صدای شکستن استخوانهای الگوهای اسلامی خانواده است ، که می شنویم؛ درهم شکستن نظام ارزشی ای  که دم به دم شعار سعادت و مقام والای زن را داده ولی هر دم و هر گام جز ستیز با زنان چیزی در کارنامه خودش ندارد.