شانزده آذر روز دانشجو گرامی باد!

شانزده آذر روز دانشجو با جنبش دانشجویی ایران پیوند خورده است. در شانزده آذر ۱۳۳۲ سه دانشجوی مبارز و معترض به سفر نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا به ایران به خون تپیدند. از همان زمان که قندچی، بزرگ‌نیا و شریعت رضوی در دانشگاه به خاک افتادند تا امروز مبارزه‌ی توامان علیه استبداد داخلی و سلطه‌طلبان خارجی، سنت پیکار جنبش دانشجویی ایران بوده و همچنان "روشنگر مسیر راه‌پیمایی عمومی به سوی آزادی و عدالت اجتماعی است".

خروش جنبش دانشجویی در ۱۸ تیر ۱۳۷۸و جان‌باختن و مفقودالاثر شدن تعدادی از دانشجویان، حضور گسترده‌ی دانشگاه و دانشجویان در اعتراضات سال ۱۳۸۸، نقش پیشتاز دانشجویان آزادیخواه در خیزش سال ۱۳۹۶ و حمایتگری پرشور آنان از خیزش آبان ۱۳۹۸ در کارنامه‌ی جنبش دانشجویی ثبت شده است.

دانشجو که به اقتضای وضعیتش جویای دانش، آگاهی، خرد و روشنایی در محیط علمی دانشگاه است، نه قشریت، تاریک‌اندیشی، استبداد و سلطه‌گری را برمی‌تابد، نه کالایی شدن فزاینده‌ی آموزش عالی و محرومیت‌های ناشی از آن و نه سرکوب آزادی اندیشه و بیان از سوی نهادهای تحمیلی مدیریتی و امنیتی در درون و بیرون دانشگاه را. مقاومت در برابر این رویکردها با هویت جنبش دانشجویی گره خورده است.

شاهد بودیم که مطالبات صنفی دانشجویان که اکثراً فرزندان زحمتکشان‌اند، نفی کالایی شدن دانشگاه‌ها، اعتراض به وضعیت خوابگاه‌ها و سلف‌ سرویس‌ها و به پولی کردن واحدهای پاس نشده بود، اما به این مطالبات صنفی محدود نماند و به دلیل خاستگاه اجتماعی و پیوندهای سرشتی با زحمتکشان و اشتراک بخشی از خواسته‌ها، همچنین اهمیت حیاتی آزادی‌های آکادمیک در محیط‌های دانشگاهی به‌مثابه شرط آموزش علمی، ابعادی گسترده‌تر و فرا صنفی یافته و خصلتی سیاسی به خود گرفت؛ تا آنجا که در دی ماه سال ۹۶ شعار "اصلاح طلب اصولگرا/دیگه تمومه ماجرا" از درون دانشجویان به گوش آحاد جامعه رسید و بسط و گسترش یافت.

در فعالیت‌های دانشجویی، دختران دانشجو نقش برجسته‌ای داشتند و با بازداشت‌های گسترده مواجه شدند. در روز جهانی کارگر سال ۹۷ تعدادی از دختران دانشجو نیز ماه‌ها در زندان به‌سربردند.

اینک حدود یک سال از شیوع ویروس کووید ۱۹ می‌گذرد و ۹ ماه است که دانشگاه‌ها را به بهانه‌ی حفظ سلامت دانشجویان تعطیل کرده‌اند. اما اگر هدف سلامت دانشجویان بود، دلیل بازداشت‌های فله‌ای دانشجویان و سپس محاکمه و زندانی کردن آنان چیست؟ حبس دانشجو در محیط آلوده‌ی زندان، بدون کمترین امکانات بهداشتی و در شرایط مقدور نبودن حفاظت فردی، تهدید جان و سلامت دانشجویان است.

حاکمیت کرونا را به بهانه‌ای برای تعطیلی دانشگاه، از هم پاشاندن تشکل‌های مستقل دانشجویی و بازداشت و زندان فعالان دانشجویی تبدیل کرد، اما همچنان نتوانسته پیوندهای عمیقی را که میان جنبش دانشجویی با جنبش کارگران، معلمان، زنان و بازنشستگان ایجاد شده، از میان بردارد. دانشجوی امروز بیکار فرداست که باید با مشاغل پاره‌وقت، دستمزدهای ناچیز و شرایط برده‌دارانه‌ی کار در بطن رقابتی دشوار و درآمیخته با سرکوب و بی‌حقی و در حالی که حتی امکان تهیه‌ی سرپناه مستقل را هم ندارد زندگی کند. چنین دانشجویی معلوم است که نمی‌تواند انبوه فرودستان و مزدبگیران را فراموش کند و به شرایط زندگی فاجعه‌بار پدران، مادران، خواهران و برادرانش بی‌توجه باشد.

شرایط کرونایی اگر چه اکنون امکان برگزاری تجمعات گسترده‌ی اعتراضی را از دانشجویان گرفته است، اما برگزاری سخنرانی‌ها و جلسات بحث و گفت و شنود آنلاین در زمینه‌ی مسائل دانشجویان، نقد و ریشه‌یابی معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست‌ محیطی کشور در فضای مجازی، ایجاد هسته‌های مطالعاتی، در کنار ادامه‌ی پیگیری سیاست‌های آموزشی و مطالبات صنفی، چراغ روشنگری و آگاه سازی را روشن نگاه می‌دارد.

ویروس کووید ۱۹ اگر چه در جامعه‌ی ما از رهگذر سیاست‌های ویرانگرانه‌ی حاکمیت، قتل عام کرده است، اما رفتنی است. اتحاد کرونا و حاکمیت دوام ندارد. تجربه و زندگی حکم می‌کند که امیدوارانه بگوییم دانشگاه که باز شود بیش از هر زمان سنگر آزادی و پیشتاز تغییرات ساختاری در جامعه خواهد بود و در این مسیر همچنان سنت درخشان شانزده آذر الهام بخش جنبش دانشجویی خواهد بود.

اتحاد بازنشستگان

شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۹