منیژه تلاش؛ دختر تاریخ ساز افغان

این پرآزار

گند جهان نیست

تعفن بی‌داد است.

 شاملو

زنان تاریخ ساز جهان در عرصه های گوناگون کم نیستند؛ اما زنانی که قفنوس وار از ویرانه های آتش و خون برخاسته اند و تاریخ ساز شده اند از سرشتی دیگرند. آنانی که در جدالی بی امان با دهشت و تحجر حاکمان ستمگر و ضد زن در جغرافیای خونین خاورمیانه سر برآورده اند و نقش آفرین شده اند از جایگاه ویژه ای برخوردارند. منیژه تلاش، دختر پرتلاش افغان، از آن زمره است. شیردختری که در سرزمین ویران و غرق خون افغانستان در شرایط پرمخاطره امنیتی و تهدیدات جانی و حملات انتحاری با دست فروشی در خیابان‌های کابل با پشتکاری ستودنی ورزش کرده و خود را به المپیک پاریس رسانده بود. از وقتی که شورشیان مسلح پدر منیژه را ربودند که تا کنون هم از وی خبری نیست منیژه تنها نان‌آور خانواده‌اش شده بود و به سختی به تمرین‌هایش می‌رسید. زندگی پرمخاطره و نبرد خستگی ناپذیر منیژه در جامعه سنتی گرفتار تحجر عهد دقیانوسی افغانستان و زیر سایه جنگ، خود حکایتی آموزنده و تاثیرگذار است. چنانکه شیر دختران دلاور ایران زمین کابوس هیولای خونخوار حاکم شده اند و از همین رو الگوی بی بدیلی برای جهانیان هستند. وقتی طالبان در ماه اوت سال ۲۰۲۱ قدرت را به دست گرفت منیژه مجبور به ترک افغانستان شد و خود را به اسپانیا رساند. او می‌گوید: «اگر در افغانستان می‌ماندم فکر نمی‌کنم امروز زنده می‌بودم. یا مرا اعدام می‌کردند یا سنگسار.» منیژه که در رشته بریکینگ* تیم پناهندگان به المپیک ۲۰۲۴ پاریس آمده بود، در هیاهوی مهمترین رویداد ورزشی جهان در پاریس که بسیاری از ورزشکاران با کسب مدال های گوناگون «افتخارآفرینی» می کردند، نه با کسب مدال بلکه با شعار«زنان افغانستان را آزاد کنید» فریاد بلند زنان تحت ستم طالبان جنایتکار شد. او روی صحنه رقابت مسابقات المپیک که سالها رؤیای آن را داشت، کاری کرد کارستان که برای همیشه ثبت تاریخ شد. منیژه لحظه‌ای پس از رسیدن به صحنه رقابت مقدماتی بریکینگ المپیک در مقابل داوران و جلوی چشم جهانیان، در یک لحظه شنل آبی رنگی را روی شانه‌های خود به شکل پرواز دو بال پرنده به اهتزار درآورد و از عنوان «زنان افغانستان را آزاد کنید» پرده برداشت. اگر چه سیاست بازان کثیف المپیک به بهانه اینکه منیژه شعار سیاسی داده بلافاصله او را از ادامه مسابقه و المپیک حذف کردند ولی منیژه توانست در همان فرصت کوتاه پیش آمده، در افکار عمومی مترقی جهان تاریخ ساز شود. فدراسیون جهانی رقص و ورزش در اعلامیه‌ای بی شرمانه اعلام کرد که منیژه تلاش به دلیل «به نمایش گذاشتن شعار سیاسی در لباسش» رد صلاحیت شد. اما  شرم آورترین و ننگین ترین کار مسئولان و برگزارکنندگان بزرگترین رویداد ورزشی جهان در المپیک پاریس، سکوت نابخشودنی در قبال جنایات هولناک اسرائیل در غزه بود که به‌طور سیستماتیک در پی نابودی هر ساحت از زندگی فلسطینیان در غزه است. کثیف ترین سیاستی که داغ ننگ آن از پیشانی این حضرات زدوده نخواهد شد و جهان فراموش نخواهد کرد. بی تردید مردم مترقی جهان منیژه را بعنوان نماد فریاد مظلومیت زنان تحت ستم افغانستان به یاد خواهند آورد که به خاطر آن‌ها از آمال شخصی خودش گذشت. گر چه او پیش تر هم گفته بود که بالا رفتن ار سکو و رسیدن به مدال و مقام اولویت و هدف اصلی او نیست. منیژه به گزارشگر بی بی سی، کاوون خموش، گفته بود: «دختران افغانستان هرگز تسلیم نخواهند شد. هرچه بر آنها بیشتر فشار بیاورید و آنها را محدود و زندانی کنید، دختران راهی برای رهایی پیدا خواهند کرد و به هدف خود خواهند رسید. ما می‌جنگیم و پیروز خواهیم شد.»

تسلیم ناپذیری، مبارزه و باور به پیروزی و رهایی همان وجوه مشترک زنان ایران و افغانستان علیه حاکمیت استبداد سیاه  دینی هر دو کشور است که یکی از تجلیات آن شعار درخشان «از کابل تا تهران، مرگ بر طالبان» می باشد. شایان ذکر است که با وجود تبلیغات مسموم و شرم آور نیروهای نژادپرست ایرانی علیه خواهران و برادران افغان و درخواست بی شرمانه اخراج آن‌ها از ایران، از آغاز جنبش شکوهمند «زن، زندگی، آزادی» در شهریور ۱۴۰۱ پیوند و همبستگی زنان دو کشور عمق و گسترش بیشتری یافته است. من از تاریخ سازی منیژه تلاش همانقدر احساس غرور می‌کنم که از نقش آفرینی ویدا موحد که دی ماه ۹۶ در خیابان بالای سکوی برق رفت و روسری خود را بر سر چوب آویخت و تاریخ ساز شد.

در پایان این نکته را هم خاطرنشان شوم که گرچه کسب مدال در آوردگاه المپیک افتخار بزرگی است، ولی مهمتر از آن شخصیت مدال آور است که به مدال ها اعتبار می بخشد. وقتی دختران شجاع ایران ناهید کیانی، مبینا نعمت زاده و کیمیا علیزاده (هرچند با پرچم بلغارستان) در المپیک پاریس مدال کسب کردند، نشان دادند که تحجر حکومت ولائی نتوانسته با تمام موانع و سرکوب ها از شکوفائی دختران ایران جلوگیری کند و آن‌ها را به پستوی خانه‌ها براند. وقتی سعید اسماعیلی، قهرمان کشتی جهان، مدال طلای خود را به  مردم ایران و بخصوص به کارگران زحمتکش تقدیم می‌کند نه به مقامات حکومتی و یا به موجود موهوم «امام زمان»، در‌ واقع این کارگر زاده شریف برخاسته از اعماق جامعه است که به این مدال اعتبار بخشیده است. نیاز به گفتن نیست که بسیارند ورزشکاران مردمی که در صحنه مسابقات جهانی و المپیک مدال کسب نکرده اند ولی مدال های شرافت و شجاعت گردن آویز آن‌ها است که بسیار ارزشمندتر از خوش رنگ ترین مدال های جهانی است. ای دریغا ورزشکارانی که می توانستند در صحنه های جهانی بدرخشند و قهرمان باشند و مدال کسب کنند ولی در پیکار با استبداد سیاه ولائی شهید شدند. ما فراموش نمی‌کنیم شهید مهسا موگویی، دختر مبارز تکواندوکار، را که به گفته‌ی برادرش «اگر خواهرم را نکشته بودند شاید مهسا نیز روز ۱۹ مرداد ۱۴۰۳، در میان زنان ورزشکار ایرانی در المپیک ۲۰۲۴ پاریس حضور داشت و می‌توانست مدال‌ بیاورد». اما مهسا که مثل هزاران جوان شریف و شجاع در جنبش شکوهمند «زن، زندگی، آزادی» شرکت کرده بود روز ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ در ۱۹ سالگی توسط مزدوران پلید رژیم جنایتکار در فولادشهر اصفهان با شلیک گلوله کشته شد. یا شهید نوید افکاری که افتخارآفرینی او نه کسب مدال جهانی - که لیاقت و شایستگی اش را هم داشت - بلکه به سربداری در راه آزادی و عدالت است. یا شهید امین بذرگر، هم باشگاهی و رفیق نوید، که در دفاع از آرمان رفیق شهیدش از جان مایه گذاشت و شهید شد.

یاشار جاوید

۲۵ مرداد ۱۴۰۳ /  ۱۵ اگوست ۲۰۲۴

پانویس:

* بریکینگ تلفیقی از ورزش، حرکات موزون و رقص است.

…..........................................