مجله زیست محیطی

به بهانه واگذاری دوهزار هکتار از اراضی پارک ملی گلستان

مازیار واحدی

جمهوری اسلامی در تمامی زمینه ها تاراج ثروت و داشته های مردم و کشور را دستور کار خود قرار داده است. الهه موسوی خبرنگار و فعال محیط زیست که تاکنون چندین بار به اتهام اطلاع رسانی سیاست های مخرب محیط زیست مسئولین رژیم به دادگاه احضار شده است، در خبری از واگذاری دوهزار هکتار از اراضی پارک ملی گلستان خبر داد. به گفته وی واگذاري‌ها در حوزه محيط زيست همچنان ادامه دارد و بعد از جزيره آشوراده و بخش‌هايي از ناهارخوران، حالا نوبت به پارك ملي گلستان رسيده است. دشت شاد گلستان كه يكي از حساس‌ترين اكوسيستم‌هاي قديمي‌ترين پارك ملي ايران است، اين ‌بار در خطر جداسازي و تجزيه قرار گرفته است. وی برای اثبات گفته خود تصویری نیز از نامه شماره 21415 / 91 که در شانزدهم مردادماه سال جاری از سوی مدیرکل دفتر ریاست سازمان و دبیرخانه شورای عالی محیط زیست خطاب به معاون محيط زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان، مديركل محيط زيست استانهای گلستان و سمنان امضاء شده، ارائه داد. این نامه با استناد به گزارش مدیر کل محیط زیست استان سمنان این دوهزار هکتار را فاقد ارزش زیستگاهی اعلام کرده است. هرچه بگندد نمکش می زنند -  وای به روزی که بگندد نمک.

جمهوری اسلامی اما، شیوه خود را برای پیش بردن سیاست های مخرب دارد. پس از اینکه فعالین محیط زیست مخالفت خود را با این طرح رسانه ای کردند، مديركل محيط زيست گلستان اصل موضوع را تکذیب کرد و گفت نگراني شما كاملا برحق است اما مطمئن باشيد به هيچ عنوان اين اتفاق نخواهد افتاد و از آنجا كه نقطه به نقطه و وجب به وجب پارك ملي گلستان داراي ارزش‌هاي ويژه براي كل كشور است و هيچ نقطه‌يي ندارد كه ارزش زيستگاهي نداشته باشد، چنين اتفاقي نخواهد افتاد. ضمن اينكه اين پارك تحت نظارت و ارزيابي سازمان‌هاي جهاني است كه ما برنامه داريم با توجه ويژه‌يي به آن رسيدگي شود.

در واقع مجموعه پارك ملي گلستان از نظر جغرافيايي به گونه‌يي به هم پيوسته است كه تفكيك كمترين بخش آن، اختلالات جدي و بزرگ در اكوسيستم پارك ايجاد خواهد كرد و اين اساسا امكان‌پذير نيست. نه از نظر اكولوژيك و نه از بعد حفاظت و نگهداري. رمضان علی قائمی فعال زیست محیطی با تاکید به این موضوع می گوید جدا كردن بخش‌هایی از پارک از کلِ آن مي‌تواند صدمات جبران‌ناپذيري را به اين پارك ملي وارد كند. به گفته وی محدوده دشت‌شاد و كل مجموعه پارك به لحاظ طبيعي به جنگل‌هاي هيركاني متصل است و اين كار، پارك را به سمت جزيره‌ ای جدا و مجزا شدن سوق خواهد داد كه تبادلات جانوري در آن كاهش خواهد يافت و مشكلات عديده‌يي پديد خواهد آورد كه با هيچ عملي جبران نخواهد شد.

اما دردِ دل های مژگان جمشیدی، دیگر فعال محیط زیست سالم، پایانی ندارد. وی می گوید انگار موضوع واگذاري مناطق و پارك‌هاي تحت حفاظت سازمان محيط زيست قرار نيست به همين زودي‌ها به پايان برسد و حالا در يك اقدام غيرمنتظره و پرسش‌برانگيز، سازمان محيط زيست با واگذاري دو هزار هكتار از اراضي پارك ملي گلستان كه گنجينه تنوع زيستي كشور نام گرفته، موافقت كرده است. وی فاش می سازد که پارك ملي گلستان، دهمين منطقه‌يي است كه محمدجواد محمدي‌زاده، رئیس سازمان محیط زیست رژیم، بعد از اعلام برنامه‌هاي خود در مرداد هشتاد و نه، حالا قصد دارد ‌آن را هم واگذار كند؛ اقدامي كه به موجب ماده هشت آيين‌نامه اجرايي قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست ايران ممنوع اعلام شده و مرتكب به موجب قانون مجازات اسلامي همین رژیم مجرم تلقي مي‌شود. بالاترین مقام اجرائی سازمان محیط زیست قبلا اعلام کرده بود که برخی مناطق را به دلیل هزینه بر بودن واگذار خواهد کرد. او به صراحت اعلام كرده بود مناطقي كه ارزش حفاظتي بالايي ندارند، از مناطق حفاظت‌شده خارج مي‌شوند. مژگان جمشیدی رئیس سازمان محیط زیست را اینگونه معرفی می کند او نه‌تنها هيچ‌گونه سابقه محيط زيستي در كارنامه مديريتي خود نداشته، ‌برعكس يكي از سرسخت‌ترين مديران و استانداران كشور در برابر محيط زيست و منابع طبيعي نام گرفته است. واگذاري منطقه حفاظت‌شده فارور و بني‌فارور به منطقه آزاد كيش، ‌واگذاري 40 هكتار از اراضي منطقه حفاظت‌شده دنا به شهرك صنعتي، هفت هزار هكتار از منطقه جاجرود به مسكن مهر، ‌270 هكتار از پارك ملي كلاه قاضي اصفهان به شهر بهارستان، ‌210 هكتار از پارك ملي بمو به توسعه پالايشگاه و مسكن مهر، ‌50 هكتار از جزيره آشوراده به يك سرمايه‌گذار فرآورده‌هاي لبني براي توسعه گردشگري، ‌واگذاری ده‌ها هكتار از منطقه حفاظت‌شده سراج براي طرح‌هاي نفتي هرمزگان و نيز پارك ملي لار براي هتل‌سازي تنها گوشه‌يي از اقدامات اين سازمان در دوران ریاست محمدی زاده بوده و بعد هم كه نوبت به پارك پرديسان رسيد. مژگان جمشیدی اما به مورد دیگری اشاره می کند که پارک ملی گلستان را از دیگر مناطق جدا می کند. اراضي پارك ملي گلستان و پارك ملي سرخه‌حصار تنها مناطقي هستند كه سازمان محيط زيست از پيش از انقلاب براي آن سند مالكيت گرفته و اگر خودش مايل به واگذاري نباشد هيچ مقام و مسئولي نمي‌تواند اين سازمان را مجبور به واگذاري اين اراضي كند. در اين يك وجب از خاك كشور، ‌يك هفتم گونه‌هاي گياهي ايران، ‌يك‌سوم كل پرندگان ايران و نيمي از پستانداران كشور زيست مي‌كنند. اما پرسش اين است كه ارزشمند بودن يا بي‌ارزش بودن اين اراضي را كه 56 سال است تحت حفاظت است و در اتحاديه جهاني حفاظت و يونسكو هم به ثبت رسيده، چه كسي و كدام مرجعي بايد تعيين كند؟ كارشناسان متخصص داخلي و بين‌المللي و اكولوژيست‌ها يا مديران غيرمتخصص؟

 ناصر کرمی در ارتباط با چوب حراج زدن رژیم به داشته های این کشور اما، از خون گریه کردن مدافعین محیط زیست می گوید. وی می گوید لابد وقتی پول این دو هزار هکتار به دهنشان مزه بکند بقیه را هم تخریب می کنند تا بهانه برای فروش آن جور شود. شاید هم نقطه آغاز ارائه این طرح لذتی بوده که از پولِ یامفتِ فروشِ پارک پردیسان برده اند. سالها بود که طرفداران و کارشناسان محیط زیست خون گریه می کردند از این بابت که چرا کاربری های معارض را داخل پارک های ملی راه می دهید، حالا کار به فروش خود پارک های ملی رسیده است.

تصویری که ناصر کرمی از پارک ملی گلستان ارائه می دهد، عمق فاجعه در حال رخ دادن را به نمایش می گذارد. چشم انداز و غنای طبیعی پارک ملی گلستان، به عنوان یکی از ذخیره گاههای مهم تنوع زیستی جهان حاصل شصت میلیون سال تکاپوی اقلیم و جریان های زمین ساختی است. یک چین خوردگی در لبه فلات ایران که از سویی پُرفشارهای سرد و خشک سیبریایی را عروج داده و به جریانات باران زای معتدل تبدیل می کند و از سوی دیگر همچون حائلی مانع از تاثیر پُرفشارهای بیابانزا و ویرانگر جنب حاره بر عرضهای بالاتر از محدوده کویر مرکزی ایران می شود. در ملتقای این دو جریان یکی از کم نظیرترین چشم اندازهای کره زمین شکل گرفته است: قدیمی ترین جنگل های جهان، سرخدارهای هیرکانی، چسبیده به بیابانی که در جنوب منتهی می شود به قطب حرارتی کره زمین. یعنی قدیمی ترین جنگل جهان در کنار گرمترین نقطه در کره زمین. به همین خاطر تنوع زیستی این منطقه شگفت انگیز است. از گلستان و خوش ییلاق تا خارتوران و جهان نما. هم زیستگاه سریعترین دونده جهان، یوزپلنگ آسیایی، و هم زیستگاه کوچکترین پستاندار جهان، حشره خوار کوتوله.

کرمی در پایان با اشاره به اینکه امروزه همه نگران عبور دلار از مرز سه هزار تومان هستند، می گوید کو دل و دماغ دلسوزی برای مهمترین میراث طبیعی ایران؟ و بعد تاکید می کند اما از یاد نبریم سه هزار تومان که هیچ، دلار اگر از مرز پنج هزار تومان هم بگذرد حداکثر زیرساختها و دستاوردهای یک تلاش چهل پنجاه ساله در عرصه اقتصاد ایران را به هدر خواهد داد. اما فروش و تغییر کاربری اراضی پارک ملی گلستان یعنی تیر خلاص به زیستبومی که رسیدن آن به این مرحله شصت میلیون سال به طول انجامیده و ایجاد گستره ای همانند آن هرگز دوباره ممکن نیست.