هوارد زین، مورخ مردم اعماق در گذشت!

گفتار رادیو راه کارگر
جمعه ۹ بهمن ۱۳۸۸ و ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰

هوارد زین، مارکسیست، سوسیالیست، مورخ ، فعال جنبش صلح و برابری آمریکائی در سن ۸۷ سالگی درروز چهارشنبه 27 ژانویه چشم از جهان فروبست.هوارد زین در یک خانوده مهاجر یهودی در سال۱۹۲۲در شهر نیویورک دیده به جهان گشود. در جنگ جهانی دوم به عنوان خلبان بمب افکن در نیروی هوائی آمریکا شرکت کرد. پس از پایان جنگ با خواندن فجایعی که بمباران های آمریکا در هیروشمیا، ناکازاکی و سایر شهرهای ژاپن به بار آورده بود به فعال پی گیر و مصمم ضدجنگ مبدل شد.

زین وارد دانشگاه نیویورک شده و دکترای خود را از دانشگاه کلمبیا اخذ کرد. در اواخر دهه پنجاه به آتلانتا رفت و در مدرسه زنان سیاه پوست "اسپلمان" به تدریس پرداخته و در همین دوره با همه توش و توان در جنبش حقوق مدنی آمریکا به فعالیت پرداخت. شرکت فعالش در جنبش حقوق مدنی موجب شد که او را به عنوان یک فرد خطرناک از "اسپلمان" اخراج کنند. از آن پس او استاد علوم سیاسی دانشگاه بوستون شد.

هوارد زین در دهه شصت به یکی از برجسته ترین فعالین جنبش ضد جنگ مبدل شد. او کتابی در مورد جنگ ویتنام به نام"منطق خروج " نوشت که در آن ضرورت خروج بی قیدو شرط قوای نظامی آمریکا از ویتنام را طرح کرده بود. نوام چامسکی در این مورد می گوید:"در آن سالیان 1967 جنبش ضدجنگ بسیار قوی بود اما راه حلهای ارائه شده بیشتر خصلت تسکین دهنده داشت مانند این که باید این یا آن اقدامات وحشتنا ک رامتوقف کرد و ... . هوارد زین اولین کسی بود که با صدای بلند، در ملاء عام و با پی گیری اعلام کرد که جنگ باید متوقف شود، ما باید از جنگ خارج شویم، هیچ قیدو شرطی برای پایان جنگ نباید وجود داشته باشد، ما حق نداریم در آنجا در ویتنام باشیم، زیرا این اقدامی تجاوزکارانه است، ما باید خارج شویم. کار او در آن دوره واقعا" شگفت انگیز بود ..."

هوارد زین همراه با " دانیل باریگان" اولین آمریکائی هائی بودند که به ویتنام شمالی سفر کرده و توانستند با "پهام وان دونگ" نخست وزیر ویتنام شمالی ملاقات و مذاکره کرده و دو اسیر آمریکائی را همراه خود به آمریکا بیاورند. آنها درراه بازگشت به آمریکا تلگرافی به لیندون جانسون زده و خواهان ملاقات با وی شده و اعلام کردند که در عمل نشان داده اند- که برخلاف ادعاهای دولت آمریکا- می توان با و یتنامی ها مذاکره کرد.

شاهکار دیگر هوارد زین نوشتن کتاب " تاریخ مردم ایالت متحده" می باشد که تیراژ آن به 2 میلیون رسیده است. این اولین کتاب در نوع خود است که تاریخ آمریکا را نه از نقطه نظر نخبگان و طبقات حاکم بلکه از منظر مردم اعماق به رشته تحریر در آورده است. این کتاب جنایت های امثال کریستف کلمب را به شکل مستند به قلم کشیده است، قهرمان سازی های تاریخ نویسی رسمی را افشاء کرده و تصویری اصیل و واقعی از سازندگان تاریخ ارائه می دهد.زنان، کارگران و مردمی که تاریخ را می سازند اما نام و نشانی از آنها در کتابهای تاریخی دیده نمی شود. چامسکی در این مورد می گوید:" جمله ای از او که همیشه در دهنم زنگ می زند این است: " اقدامات کوچک اما بی شمار مردم بی نام و نشانی" که لحظات سترگ تاریخ را خلق می کنند ... تاریخی که آن را نمی توان بدون دیدن این اقدامات کوچک اما بی شمار درک کرد... او نه فقط با شیوائی و فصاحت تمام این اقدامات را به قلم کشیده بلکه خود نیز شخصا" در آنها شرکت کرده است.... جنبش ضدجنگ، جنبش حقوق مدنی، جنگ های آمریکای مرکزی دهه هشتاد... اعتصابات .... در هر اقدام مهم برای صلح و عدالت او شرکت داشت...." !

شایان ذکر است که هوارد زین همراه با "آنتونی آرنو" و چند هنرمند دیگر فیلم تلویزیونی به نام " مردم سخن می گویند" را بر مبنای همین کتاب تهیه کرده که خود روایتگر آن می باشد.

هوارد زین بر آن بود که نقطه عزیمت هر دگرگونی حرکت و سازمان یابی مردم است....." قدرت بالائی ها به تبعیت پائینی ها وابسته است. وقتی مردم تبعیت را کنار بگذارند بالائی ها دیگر قدرت نخواهند داشت.وقتی کارگران اعتصاب کنند انحصارات قدرت شان را از دست می دهند، هنگامی که مصرف کنندگان بایکوت کنند موسسات بزرگ کسب و کار ناچارند تسلیم شوند، وقتی سربازان از جنگیدن سرباز بزنند، همان طوری که در ویتنام چنین شد، جنگ غیر ممکن می شود.... بدین ترتیب باید گفت، آری ، مردم صاحب قدرت اند. به شرطی که سازمان یابند، اعترض کنند، جنبشی قوی به وجود آورند....آن گاه قادر خواهند بود اوضاع را دگر گون کنند."

کتاب" تاریخ مردم ایالات متحده" و سایر آثار هوارد زین آگاهی نسلهائی از آمریکائیان را شکل داده است و مشوق بسیاری از فعالین درپیوستن به جنبش صلح، آزادی و عدالت خواهی بوده است.اگر چه فقدان هوارد زین غیرقابل جبران است اما میراث گرانقدر به جای نهاده توسط او الهامبخش همه مبارزان راستین راه آزادی و سوسیالسیم درسالیان پیشارو خواهد بود.