داعش و محاصره کوبانی

 

سامان رسول پور

روزنامه نگار

 

در گوشه و کنار شهر کوچک کوبانی، در کردستان سوریه، این روزها درگیری‌های سنگینی جریان دارد. یک طرف این درگیری‌ها نیروهای مهاجم دولت اسلامی عراق و شام موسوم به «داعش» است و طرف دیگر، «یگان‌های مدافع خلق» که نیروی نظامی کردهای سوریه است. این نبرد که یکی از شدیدترین درگیری‌های دو سال گذشته در کردستان سوریه است، نگرانی‌هایی را پیرامون احتمال وقوع یک فاجعه انسانی دامن زده است. ریشه این درگیری‌ها کجاست؟ داعش در کوبانی چه می‌خواهد؟ نگرانی‌ها از کجا ناشی می‌شود؟

 

کردهای سوریه از همان آغاز بحران این کشور، یک استراتژی سوم را در پیش گرفتند. آن‌ها اعلام کردند که نه با بشار اسد می‌جنگند، و نه با اپوزیسیون سوریه. از یک سو، بشار اسد که در مناطق دیگر سوریه به‌شدت تحت فشار بود، در یک اقدام تاکتیکی نیروهایش را از کردستان سوریه خارج کرد و از سوی دیگر، نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک، که به عنوان شاخه سوری حزب کارگران کردستان [پ ک ک] شناخته می‌شود، خلا به وجود آمده را پر کردند و به مرور هم نیروهای نظامی خود را سازمان دادند و هم سیستم سیاسی جدیدی برای کردستان سوریه ایجاد کردند. این سیستم سیاسی «خودمدیریتی دموکراتیک» نام گرفت و در عمل سه کانتون یا ایالت کنفدرال در کردستان سوریه شکل گرفتند.

 

درست زمانی که حرکت کردها به سمت ایجاد سیستم «خودمدیریتی دموکراتیک» شتاب گرفت، نیروهای دولت اسلامی عراق و شام، حملات نظامی خود علیه کردهای سوریه را آغاز کردند. بخش عمده ای از این درگیری‌ها در منطقه سرکانی [رأس العین] صورت گرفت. کردهای سوریه به‌ مرور توانستند داعش را به عقب برانند و تا حدودی موقعیت نیروهای جهادی را در کردستان سوریه تضعیف کنند. اما داعش، از هر فرصت و امکانی برای تشدید حملاتش استفاده کرد. در این میان علاوه بر نیروهای نظامی دو طرف، شمار زیادی از غیرنظامیان کرد نیز هدف حملات داعش قرار گرفتند. همچنین به گزارش دیدبان حقوق بشر سوریه، در یکی از آخرین اقدامات نیروهای دولت اسلامی عراق و شام علیه غیرنظامیان کرد، ۱۵۰ دانش‌آموز کرد توسط این گروه اسلام‌گرای افراطی ربوده شدند. هنوز از سرنوشت آن‌ها خبری در دست نیست.

 

    "نیروهای داعش و «یگان‌های مدافع خلق» در ابتدا از لحاظ تجهیزات و امکانات نظامی در یک سطح بودند. هرچند به نظر می‌رسد نیروهای نظامی کرد، از لحاظ نظامی، سازمان‌یافته تر و منسجم‌تر عمل کرده‌اند. اما این معادله در یک ماه گذشته تغییر کرد. داعش، بعد از تسخیر موصل، هم از لحاظ مالی و هم تجهیزات نظامی، به‌مراتب قدرتمند شد."

 

پرسش این است: چرا داعش به کردها حمله می‌کند؟ در واقع دلیل مشخص این حملات، همپوشانی دو سیستم بود. از یک سو داعش به دنبال ایجاد خلافت اسلامی در بخش‌هایی از خاک سوریه بوده و از سوی دیگر، بخش‌هایی از مناطقی که در قلمرو «خلافت اسلامی» داعش باید می‌بودند، جزو قلمرو طبیعی کردستان سوریه هستند. به عبارتی داعش با نیروهایی می‌جنگند که ساکن شهر و منطقه خود هستند. برخلاف نیروهای جهادی که اعضای آن عمدتاً از کشورهای دور و نزدیک منطقه به سوریه گسیل شده‌اند.

 

نیروهای داعش و «یگان‌های مدافع خلق» در ابتدا از لحاظ تجهیزات و امکانات نظامی در یک سطح بودند. هرچند به نظر می‌رسد نیروهای نظامی کرد، از لحاظ نظامی، سازمان‌یافته تر و منسجم‌تر عمل کرده‌اند. اما این معادله در یک ماه گذشته تغییر کرد. داعش، بعد از تسخیر موصل، هم از لحاظ مالی و هم تجهیزات نظامی، به‌مراتب قدرتمند شد. اگر تا دیروز تنها با سلاح سبک می‌جنگیدند، این بار صاحب توپخانه و تانک و سلاح‌های سنگین شدند؛ سلاح‌هایی که آن‌ها بعد از فرار ارتش عراق، به غنیمت گرفته بودند. داعش به‌سرعت بخشی از این سلاح‌ها را به جبهه سوریه منتقل کرد. و در اولین اقدام، حملاتش را علیه کردهای سوریه شدت بخشید. تمرکز آن‌ها این بار روی شهر کوبانی بود. شهری پنجاه‌هزار نفر در شمال شرقی سوریه. این بار، نبرد تبدیل به جنگی نابرابر شد. جنگی که هنوز هم در گوشه و کنار کوبانی ادامه دارد و روزانه تلفات انسانی بر جا می‌گذارد.

 

کردهای سوریه، اعلام وضعیت فوق‌العاده کرده‌اند. مقامات سیاسی «کانتون کوبانی» از همه شهروندان بالای ۱۸ سال درخواست کرده‌اند برای جلوگیری از سقوط شهر، به «یگان‌های مدافع خلق» ملحق شوند. دراین‌بین حتی شمار قابل‌توجهی از سالمندان نیز برای دفاع از شهرشان دست به اسلحه برده‌اند. از سوی دیگر، صدها تن از کردهای ترکیه با عبور از مرز، خود را به کوبانی رسانده‌اند تا با ملحق شدن به کردهای سوریه، از سقوط این شهر جلوگیری کنند.

 

تضاد ایدئولوژیک کردها و داعش

 

    "کردهای سوریه این نگرانی را مطرح می‌کنند که از یک سو به دلیل درگیری‌های نظامی گسترده با داعش و از سوی دیگر به دلیل تضاد ایدئولوژیکی که با این جریان دارند، در صورت از دست دادن کوبانی، مردم این شهر با خطر کشتار دسته‌جمعی مواجه خواهند بود. آن چیزی که از دید کردهای سوریه به این نگرانی بیشتر دامن می‌زند، سکوت و بی‌تفاوتی بین‌المللی نسبت به رویدادهای اخیر کوبانی است."

 

جدال کردها و داعش تنها بر سر جغرافیا یا قلمرو سیاسی نیست. این دو نیرو از لحاظ ایدئولوژیک هم دو پارادایم کاملاً متضاد را دنبال می‌کنند. داعش یک گروه بنیادگرای افراطی است که به آزادی زنان عقیده ای ندارد. محدودیت‌های افراطی برایشان ایجاد می‌کند. آن‌سوتر به پلورالیسم و دموکراسی و مفاهیمی که ارزش‌های دنیای مدرن هستند نیز باورمند نیست. به علاوه در دو سال گذشته نشان داده‌اند که خشونت آن‌ها هیچ حدومرزی نمی‌شناسد.

 

آن طرف تر اما کردهای سوریه یک نیروی سکولار هستند. «برابری جنسیتی» یکی از ارزش‌های پررنگ در جامعه کردستان سوریه است. حدود نیمی از نیروهای نظامی کردها را زنان تشکیل می‌دهند. زنانی که بارها تاکید کرده‌اند مطالباتشان را موکول به فرداها نخواهند کرد و همزمان با دفاع از شهر و سرزمینشان برای آزادی جنسیتی نیز مبارزه می‌کنند. در کردستان سوریه ازدواج دختران زیر ۱۸ سال ممنوع است. به علاوه اینکه سربازگیری از افراد زیر ۱۸ سال غیرقانونی است. به علاوه کردهای سوریه، در سیستم سیاسی خود، اقلیت‌های دیگری همچون آشوری‌ها و مسیحیان را هم مشارکت داده‌اند. کردهای سوریه می‌گویند به دنبال ایجاد سیستمی هستند که حقوق و آزادی‌های خودشان و اقلیت‌های دیگر آن منطقه را در چهارچوب سوریه تضمین کند. مطالباتی که چندین دهه است که با انکار و نادیده گرفته شدن روبرو بوده است.

 

از همین روست که کردهای سوریه این نگرانی را مطرح می‌کنند که از یک سو به دلیل درگیری‌های نظامی گسترده با داعش و از سوی دیگر به دلیل تضاد ایدئولوژیکی که با این جریان دارند، در صورت از دست دادن کوبانی، مردم این شهر با خطر کشتار دسته‌جمعی مواجه خواهند بود. آن چیزی که از دید کردهای سوریه به این نگرانی بیشتر دامن می‌زند، سکوت و بی‌تفاوتی بین‌المللی نسبت به رویدادهای اخیر کوبانی است.

 

به روز شده:  17:01 گرينويچ - جمعه 25 ژوئيه 2014 - 03 مرداد 1393

 بی بی سی

http://www.bbc.co.uk/persian/blogs/2014/07/140725_l44_nazeran_kubani_syria_daesh.shtml?ocid=socialflow_facebook

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

کوبانی در کشاکش رقیبان یا زیر گرد و خاک غزه؟

 

مهرداد فرهمند

 

 

نیروهای دولت اسلامی عراق و شام (داعش) برخی روستاهای اطراف شهر کردنشین کوبانی (عین العرب) را در سوریه تصرف کرده و در حال پیشروی بسوی این شهرند. همزمان فعالان کرد در شبکه های اجتماعی و رسانه ها کارزاری تبلیغاتی برای جلب توجه به کوبانی راه انداخته و هشدار داده اند که فاجعه ای انسانی در راه است و جنگ در غزه نباید چشمها را به روی «غزه دیگری» که در خاورمیانه در شرف شکلگیری است ببندد.

 

دو سال پیش این شهر به تصرف نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک (پ ی د) درآمد که شاخه سوری حزب کارگران کردستان (پ ک ک) به شمار می رود. بدین ترتیب کوبانی بخشی از اقلیم عملاً خودگردان کرد در شمال شرق سوریه شد و از سه ماه و نیم پیش که این اقلیم به پیروی از الگوی نظام سیاسی سوییس، نظام کنفدراسیون تشکیل داد، کوبانی در کنار عفرین و جزیره، یکی از سه کانتون این اقلیم شد. حاکمان کرد نام کانتون (استانهای سوییس) را بر این سه بخش نهادند،‌ گویی به این قصد که نشان دهند می خواهند کشوری با اوصاف سوییس در خاورمیانه برپا کنند.

 

اقلیم کردنشین در سوریه بدون جنگ با ارتش دولت مرکزی تشکیل شد و همان دو سال پیش هم گزارش هایی از نوعی توافق پشت پرده میان پ ک ک و دولت سوریه در دست بود که بنابرآن، ارتش از این منطقه عقب نشینی می کرد تا کنترل آن به جای اینکه به دست ارتش آزاد سوریه بیفتد، در دست کردهای وابسته به پ ک ک قرار گیرد. پ ک ک سالیان سال مورد حمایت دولت قرار داشت و عملاً این کشور را پایگاهی برای فعالیتهایش در ترکیه کرده بود.

 

در این دو سال نه نیروهای کرد سوری با ارتش سوریه درگیر شده اند و نه ارتش سوریه تلاشی برای بازپس گیری مناطق کردنشین به خرج داده است. به جای آن، در این دو سال ارتش سوریه و نیروهای کرد بارها به صورت همزمان با اسلامگرایان مسلح درگیر شده اند.

 

در این دو سال در حالی که سوریه در آتش جنگ می سوخته، مناطق کردنشینش در آرامشی نسبی زیر سایه دولتی خودگردان به سر برده، اما روابطش با همسایه شرقی اش، دولت خودگردان کردستان عراق تحت تاثیر رقابتهای حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی با حزب کارگران کردستان ترکیه به رهبری عبدالله اوج آلان، پر از افت و خیز و تنش بوده است.

مسعود بارزانی

 

صداهای منتقد از جانب کردستان سوریه علیه مسعود بارزانی اوج گرفته

 

حزب دموکرات کردستان عراق خواستار آن بوده که هوادارانش در اداره کردستان سوریه سهمی مساوی با هواداران پ ک ک داشته باشند و حتی نیروی نظامی جداگانه ای برای خود تشکیل دهند. شاخه سوری پ ک ک این خواسته را رد کرده و در پی آن، مسعود بارزانی حاضر نشده نظام کانتونی برپاشده در کردستان سوریه را پذیرد. تنش میان دو اقلیم کرد بویژه در ماههای اخیر بشدت بالا گرفته تا جایی که مسعود بارزانی متهم شده که کردستان سوریه را در محاصره اقتصادی قرار داده است.

 

پاییز گذشته که مسعود بارزانی به شهر دیاربکر ترکیه رفت تا با نخست وزیر این کشور دیدار کند، صالح مسلم رهبر پ ی د (شاخه سوری پ ک ک)، از توافقی سخن گفت که به گفته او میان مسعود بارزانی و رجب طیب اردوغان علیه کردستان سوریه منعقد شد. در ماههای اخیر هم که کردستان سوریه صحنه چند انفجار انتحاری شد، صالح مسلم علنا مسرور بارزانی فرزند آقای بارزانی را به دست داشتن در این انفجارها و تلاش برای برهم زدن امنیت کردستان سوریه متهم کرد.

 

اکنون نیز صداهای منتقد از جانب کردستان سوریه علیه مسعود بارزانی اوج گرفته و او متهم شده که با سیاستی که در قبال داعش در پیش گرفته، عملاً به پیشروی داعشیان بسوی کوبانی و بروز فاجعه انسانی در آن یاری می رساند.

 

سیاست رسمی ریاست اقلیم کردستان عراق در قبال داعش، سیاستی تدافعی است. از آغاز پیشروی داعش در خاک عراق، پیشمرگان کرد تنها برای حفاظت از مناطقی که کردها (چه به عنوان اقلیت و چه اکثریت) در آنها زندگی می کنند علیه داعش وارد عمل شدند و پس از تثبیت مواضع خود در این مناطق، وارد هیچ نوع درگیری با داعش نشدند. با اینکه این سیاست درون اقلیم کردستان هم مورد انتقاد قرار گرفته، آقای بارزانی به عنوان رئیس اقلیم هیچ نشانه ای از اینکه بخواهد تغییری در این سیاست اعمال کند بروز نداده است.

 

اکنون منتقدان آقای بارزانی در کردستان سوریه می گویند که حتی اگر سیاست او تنها حمایت از مناطق کردنشین هم باشد، باید این سیاست تدافعی را کنار بگذارد و با درگیر کردن نیروهای پیشمرگ علیه داعش در عراق، توان نظامی شان را بکاهد تا نتوانند در جبهه دیگری در سوریه، تهدیدی برای کردها شوند.

 

اینکه آقای بارزانی با وجود سر و صدایی که بر سر پیشروی داعش بسوی کوبانی برپا شده همچنان بر سیاست خود در عدم گشودن جبهه ای علیه داعش پابرجاست گمانه هایی را در مورد نیت او در ورای این سیاست برانگیخته است.

 

از آغاز پیشروی داعش در خاک عراق، پیشمرگان کرد تنها برای حفاظت از مناطق کردنشین علیه داعش وارد عمل شدند

 

یکی از گمانه ها این است که هدف او فشار آوردن بر پ ی د برای از میان به در کردن این رقیب است تا آنکه به خواسته خود که مسلط کردن هوادارانش بر کردستان سوریه و تشکیل نیروی نظامی از جانب آنان است جامه عمل بپوشاند.

 

گمانه دیگری که مطرح می شود، همپیمانی آقای بارزانی و ترکیه در فشار بر پ ی د است. بر اساس این نظریه، ترکیه که روابط نزدیکی با مسعود بارزانی دارد ترجیح می دهد به جای شاخه سوری پ ک ک که تهدیدی برایش به شمار می رود، نیروهای هوادار مسعود بارزانی بر کردستان سوریه مسلط شوند.

 

صالح مسلم رهبر پ ی د در گفتگویی با شبکه تلویزیونی کردی مد نوچه (ماد خبر) ترکیه را متهم کرده که در هجوم به کوبانی به داعش کمک می کند چرا که به گفته او، موقعیت جغرافیایی کوبانی به گونه ای است که داعش تنها از طریق خاک ترکیه می تواند این تعداد نفرات و سلاح در اطراف این شهر گرد بیاورد.

 

برای پی بردن به اینکه این موضعگیری آقای مسلم تا چه اندازه از اختلاف میان دو اقلیم کرد در عراق و سوریه حکایت می کند کافی است سخنان او را از سویی در کنار اظهارات غیررسمی و پشت پرده برخی مقامهای بلندپایه عراقی قرار دهیم که می گویند پیشروی داعش در عراق توطئه ای است که ترکیه و عربستان سعودی طرحریزی و با همکاری مسعود بارزانی اجرا کرده اند، و از سوی دیگر در کنار سخنان نوری مالکی نخست وزیر عراق که علنا اربیل را پایگاهی برای داعش قلمداد کرده است.

 

بدین ترتیب، به نظر می رسد کوبانی برگه ای شده در دست رقیبان سیاسی و سرنوشت آن را بده بستانهای محافل قدرت تعیین می کند، نه کارزار تبلیغاتی آنانی که نگرانند کوبانی زیر گرد و خاک غزه به چشم نیاید.

بی بی سی

به روز شده:  23:08 گرينويچ - پنج شنبه 24 ژوئيه 2014 - 02 مرداد 1393

http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/07/140724_u04_mf_isis_syria.shtml

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پرسش جذابی است: چرا «غزه» دیده می‌شود اما «کوبانی» نه؟

 

سامان رسول پور

 

کوبانی کجاست؟ همان‌جایی که دقیقاً در همین لحظه در چهار طرفِ آن جنگ و کشتار و انفجار است. در دلِ کردستان سوریه.

 

اصل دردناکی است: رسانه و منافع، دو عنصری هستند که طول و عرض ِ مختصاتِ وجدان را تعیین می‌کنند. و دقیقاً به همین دلیل «دفاع از مظلومیتِ» زنان و کودکان و مردمانِ غزه، به حق در مدار ِ حساسیت طیف گسترده ای می‌تواند باشد اما «دفاع از مظلومیت» زنان و کودکان «کوبانی» در شعاع ِ وجدان و حساسیتِ اکثریت نیست.

 

در عصر نمایش، رسانه و منافع، سبکی از همذات پنداری را می‌پرورانند که کم‌هزینه تر، بی‌دردسرتر و مقبول تر است. و دقیقاً به همین دلیل، میدانی که هنوز رسانه و منافع، آن را اشغال نکرده‌اند، مکان مناسبی برای رژه رفتن ِ وجدان‌هایی با بُردِ محدود نیست.

 

«کوبانی» جایی است که ارزش‌های سکولاریسم، همزیستی مسالمت‌آمیز، برابری جنسیتی و صلح و دموکراسی ارزش‌های مسلط هستند. شهری که «داعش» می‌خواهد هم کنترش را در دست بگیرد و هم مردمانش را اسیر و برده ایدئولوژی و خلافت خود کند. آن هم با ترور و کشتار و انفجار. از این چند جمله نباید به‌سادگی گذشت:

 

مقاومتِ کوبانی، مقاومتِ مردمانی است که حاضرند جانشان را از دست بدهند اما آرمانی را که آرمانشان نیست، سازمانی را که سازمانشان نیست و تفکری را که تفکرشان نیست، پس بزنند. مقاومتِ کوبانی، بدون هیچ تردیدی، جدال دو پارادایم است: مرگ و زندگی.

 

به نقشه نگاه کنید. وجدانِ انسان ایرانی، اگر بخواهد به «غزه» برسد، دو راه بیشتر ندارد: یا در ایستگاه کوبانی توقف کوتاهی کند؛ و یا اینکه: با نور پایین، از کوبانی بگذرد. به سرعت بگذرد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کوبانی تنها نیست

سامان رسول پور

 

نه! هنر نیست! در راهپیمایی دولتی بودن و برای اینجاوآنجا شعار دادن. شعور دقیقاً جایی است که دولت آنجا نیست. جایی که از دلِ انسان و دلِ جامعه و دلِ شهر برمی‌خیزد.

 

این چهار جوانِ مهابادی، به احترام کوبانی ایستاده‌اند. در سدِ زیبای مهاباد. ایستاده‌اند تا بگویند: «کوبانی تنها نیست.»

 

ایستاده‌اند تا بی‌صدا برای صلح و آشتی فریاد بزنند. با چشمانِ خیره به دوربینشان می‌گویند: صلح‌جویی ترس ندارد. تردید نمی‌خواهد. محکومیتِ تروریسم، تعارف نمی‌خواهد.

 

هیچ بلندگوی گوش‌خراشِ دولتی زورش به‌اندازه زمزمه صلح‌خواهی این چند جوان نیست. اینجا همان‌جایی است که قرار بود صدایمان دیگر درنیاید. همان‌جایی که قرار بود لال شویم. فراموش شویم. صدایی که از تاریک‌ترین لایه‌های این سرزمین به گوش می‌رسد، شاید اثباتِ روشنی است بر اینکه: کوبانی تنها نیست! ما زنده ایم!

 

تصویر از کمپین «کوبانی تنها نیست»

 https://www.facebook.com/kobani.is.not.alone

 

پی نوشت: این متن تنها نظر و نگاه شخصی من است. الزاما نظر و نگاه این چهار جوان نیست.