دولت
حیدر عبادی
میان وحدت ملی
و جمع اضداد
مهرداد
فرهمند
بی
بی سی، قاهره
دولت
حیدر عبادی که
از امروز
اداره عراق را
در دست می
گیرد نتیجه
رایزنی و
اعمال نفوذ
چشمگیر داخلی
و خارجی است و
تا واپسین
ساعات پیش از نشست
دیشب مجلس که
برای رای
اعتماد به این
دولت برگزار
شد،
نمایندگانی
از جانب دولت
آمریکا و سازمان
ملل متحد
علناً با
گروههای
سیاسی بر سر ترکیب
دولت در حال
مذاکره بودند.
این
دولت از نوع
وحدت ملی است
و کوشش شده که
همه تشکلهای
سیاسی، مذهبی
و قومی عمده
در آن مشارکت
داشته باشند،
این ویژگی
اگرچه می
تواند وحدتی ملی
در شرایط
بحرانی و جنگی
کنونی عراق
رقم بزند اما
این خطر را
نیز دربر دارد
که همان طور
که در مورد
دولت نوری
مالکی اتفاق
افتاد، به زمینگیر
شدن دولت
بینجامید.
دولت حیدر
عبادی نیز همچون
دولت پیشین،
طیفی از
شخصیتها و
جریانهای
سیاسی
غیرهمسو را در
خود جای داده
که اختلاف
میان بعضی از
آنها از رقابت
هم گذشته و به
دشمنی رسیده
است.
یک
سوی این دولت
جریان هوادار
مقتدی صدر، از
روحانیون
پرنفوذ سیاسی
عراق است و
سوی دیگر آن سیاستمدارانی
سنی مذهب که
هوادارانش
زمانی با
هواداران
مقتدی صدر در
جنگ بودند.
قاسم فهداوی
استاندار پیشین
انبار که
اکنون بر مسند
وزارت برق
نشسته همین سه
سال پیش
هواداران
مقتدی صدر را
متهم به توطئه
برای قتل خود
می کرد و
اکنون با همان
ها بر سر میز
هیئت دولت
نشسته است.
"در یک
طرف میز هیئت
دولت دو وزیر
از فرماندهان
سپاه بدر
نشسته اند که
در ایران و
زیر نظر سپاه پاسداران
شکل گرفته و
فعالیت کرده و
در طرف دیگر،
کسی چون فلاح
حسن زیدان بر
کرسی وزارت
کشاورزی
نشسته که
سالهاست خود
را حامی
سازمان مجاهدین
خلق معرفی می
کند."
یک
سوی دولت حیدر
عبادی
وزیرانی اند
که سوی دیگر
آن را به
مزدوری برای
ایران متهم می
کنند. در یک
طرف میز هیئت
دولت دو وزیر
از فرماندهان
سپاه بدر نشسته
اند که در
ایران و زیر
نظر سپاه
پاسداران شکل
گرفته و
فعالیت کرده و
در طرف دیگر،
کسی چون فلاح
حسن زیدان بر
کرسی وزارت
کشاورزی نشسته
که سالهاست
خود را حامی
سازمان
مجاهدین خلق
معرفی می کند.
هشت سال پیش
که مریم رجوی،
رئیس شورای
ملی مقاومت در
فرانسه
بازداشت شد
آقای زیدان به
پاریس رفت و
در تظاهراتی که
در محکومیت
این بازداشت
برپاشد حضور
یافت و سخنرانی
کرد. سال بعد
نیز در
سخنرانی اش در
مهمانی افطار
خانم رجوی
گفت: امروز
حمایتم را از
سازمان
مجاهدین خلق
ایران اعلام
می کنم که
سالیان سال
برای آزادی و
صلح و
دموکراسی مبارزه
کرده است.
مجاهدین خلق
به دنبال
عدالتند و
برای این هدف
قربانی داده
اند. آنها
چیزی جز آزادی
و دموکراسی در
کشورشان نمی
خواهند.
سه
کرسی وزارت هم
در دولت آقای
عبادی فعلا
خالی مانده
است: کرسی
وزارت کشور که
بدر هادی
عامری،
فرمانده سپاه
بدر، مهمترین
گروه شبه
نظامی شیعه در
عراق قرار بود
به عهده بگیرد
و وزارت دفاع
که خالد
عبیدی، از
نمایندگان سنی
مذهب استان
نینوا برای آن
در نظر گرفته
شده بود که
حوزه
انتخابیه اش
الان در اشغال
دولت اسلامی
است اما هیچیک
از این دو
نتوانستند از
مجلس رأی
اعتماد
بگیرند. حسین
شهرستانی نیز
که پیشتر عهده
دار سمت وزارت
نفت بود و نوری
مالکی پس از
اخراج وزیران
کرد، وزارت
خارجه را به
او سپرده بود،
برای وزارت
آموزش عالی درنظر
گرفته شد اما
این سمت را
قبول نکرد و
از نشست مجلس
خارج شد.
نحوه
تقسیم قدرت
شیعیان:
دو معاون رئیس
جمهور، یک
معاون نخست وزیر،
چهارده وزیر
سنی ها:
یک معاون رئیس
جمهور، یک
معاون نخست وزیر،
هفت وزیر
کردها:
یک معاون نخست
وزیر، سه وزیر
مسیحیان:
یک وزیر
تنها
وزیر زن،
عدیله عبودی
وزیر بهداشت
(از حزب
الدعوه) است
سه کرسی
وزارتخانه
های کشور،
دفاع و آموزش
عالی در دولت حیدر
عبادی خالی
مانده
معاونان
رئیس جمهور
در
دولت تازه
عراق شمار
معاونان رئیس
جمهور به سه
نفر افزایش
یافته است:
معاون اول
نوری مالکی
نخست وزیر
پیشین و معاون
دوم اسامه
نجیفی رئیس
مجلس پیشینند.
عده ای که
معتقدند
سیاستهای
فرقه گرایانه بوده
که زمینه را
برای جولان
دادن داعش در
عراق فراهم
آورده، بیش از
هر کس نوری
مالکی و اسامه
نجیفی را در
دو قطب سیاسی
شیعه و سنی در
پدید آوردن
چنین زمینه ای
مقصر می
دانند. با
اینکه هر دوی
آنان زیر فشار
شدید داخلی و
بین المللی از
سمت خود کنار
رفتند اما
نفوذی که
همچنان از آن
برخوردارند و
قرار داشتنش
در راس دو
جریان مهم
سیاسی در دو
سوی طیف شیعه
و سنی سبب
ادامه
حضورشان در
نظام حاکم بر
عراق شده است.
آقای مالکی
همچنان نفوذ
زیادی روی
گروههای شبه
نظامی شیعه
دارد که اکنون
حرف اول را در
عراق می زنند،
عصائب اهل حق
که از مهمترین
این گروههاست
به نوعی تحت
امر او به شمار
می رود و سپاه
بدر نیز
همواره متحد و
حامی او بوده
است. اسامه
نجیفی نیز در
استان زادگاهش،
نینوا که
اکنون زیر
سلطه گروه
"دولت اسلامی"
قرار گرفته و
از این رو
اهمیت
راهبردی برای
عراق دارد،
نفوذ دارد و
گروههای شبه
نظامی عشایر
سنی مذهب این
استان که با
دولت اسلامی
می جنگند زیر
نظرش قرار
دارند.
معاون
سوم رئیس
جمهور، ایاد
علاوی است که
بخشی از طیف
سیاسی در عراق
را در هر دو
جانب شیعه و سنی
نمایندگی می
کند که از
جریانهای
حاکم اسلامگرا
دوری می
گزینند و
سکولار به
شمار می روند.
بیشتر وزیران
سنی مذهب دولت
حیدر عبادی در
دور پیشین
مجلس عراق در
ائتلاف تحت
رهبری ایاد
علاوی عضو
بودند.
معاونان
نخست وزیر
"دو
هفته پیش در
جلسه ای که
نمایندگان
سنی مذهب در
منزل سلیم
جبوری رئیس
مجلس تشکیل
داده بودند،
بحث و جدل
چنان بالا
گرفت که دو
نماینده مجلس
از جناح صالح
مطلق،
نماینده ای را
که از جناح
اسامه نجیفی
در جلسه حضور
داشت کتک
زدند. اکنون
هر سه نفرشان
در دولت حیدر
عبادی عضوند"
شمار
معاونان نخست
وزیر هم از دو
به سه افزایش
داده شده تا
حضور هر سه
مولفه شیعه و
کرد و سنی در
بالاترین
سطوح
تصمیمگیری
کشور
چشمگیرتر به
نظر بیاید.
صالح مطلق از
سیاستمداران
عرب سنی مذهب
که در زمان
نوری مالکی با
وجود مخالفت
سرسختانه ای
که با او
داشت، معاونش
نیز بود در
سمتش ابقا
شده، بهاء
اعرجی از شیعیان
و هوشیار
زیباری از
کردها هم دو
معاون دیگر
نخست وزیر شده
اند. آقای
اعرجی از سران
جریان سیاسی
تحت رهبری مقتدی
صدر است و تا
پیش از آنکه
آقای صدر
تشکیلات
سیاسی تابعه
خود را منحل
اعلام کند،
ریاست فراکسیون
این جریان،
موسوم به
فراکسیون
آزادگان
(احرار) را در
مجلس عراق به
عهده داشت.
هوشیار
زیباری نیز از
اولین دولتی
که پس از سقوط
نظام صدام
حسین در عراق
روی کار آمد
در دولتهای
مختلف همواره
عهده دار
وزارت خارجه بود
و این
وزارتخانه به
نوعی سهمیه
کردها به شمار
می رفت اما
اکنون جای او
به ابراهیم
جعفری داده
شده که اولین
نخست وزیر
عراق پس از
سقوط نظام
پیشین بود و
از رهبران
تشکل قدیمی
شیعی حزب
الدعوه به
شمار می رود.
بجز
ایاد علاوی که
به نوعی نقش
واسطه را بازی
می کند،
معاونان رئیس
جمهور و نخست
وزیر در واقع
رهبران
جناحهای
مختلف درون
دولتند و هر
کدام چند وزیر
را زیر نظر
خود دارند. دو
رهبر سیاسی
دیگر نیز خارج
از دولتند:
عمار حکیم
رئیس مجلس
اعلای اسلامی
و مقتدی صدر
که چند ماه
پیش اعلام کرد
از سیاست
کناره گیری می
کند و تشکل
سیاسی تحت
رهبری اش را
منحل اعلام
کرد اما جریان
سیاسی تابع او
همچنان
فعالیتش را پی
گرفته و او
عملاً در
جایگاه رهبری
خود باقی
مانده است.
امتیازات
کردها
گفته
می شود دولت
خودمختار
کردستان عراق
در مقابل
دریافت وزارت
دارایی حاضر
شده از وزارت
خارجه چشم
بپوشد. این وزارتخانه
به روژ نوری
شاویس از حزب
دموکرات داده
شده که در
زمان نخست
وزیری نوری
مالکی، یکی از
دو معاون او
بود. وزارت
دارایی از این
جهت برای
کردها اهمیت
دارد که موضوع
سهم آنان از
بودجه عراق از
اصلی ترین
محورهای اختلافشان
با دولت مرکزی
است. نوری
مالکی در
اعتراض به
اینکه اقلیم
کردستان بدون
موافقت دولت مرکزی
برای سرمایه
گذاری در
چاههای نفت با
شرکتهای
خارجی
قرارداد می
بست و نفت به
خارج صادر می
کرد سهمیه
بودجه
کردستان عراق
را از چند ماه
پیش قطع کرده
بود.
عصر
دیروز که
احزاب سیاسی
کرد رسماً
اعلام کردند
در دولت حیدر
عبادی مشارکت
خواهند کرد،
هوشیار
زیباری در
حاشیه نشست
مجلس برای رأی
اعتماد به
دولت به
خبرنگاران
گفت که کردها
سه ماه به
دولت آقای
عبادی وقت می
دهند تا
مشکلات دولت
مرکزی را با
دولت
خودمختار کرد
حل کند. آقای
عبادی هم برای
حل دو مسئله
در هم تنیده
بودجه و نفت،
وزارت دارایی
را به خود
کردها داده و
وزارت نفت را
به عادل
عبدالمهدی،
از رهبران
مجلس اعلای اسلامی
سپرده که به
حسن رابطه با
کردها شهرت دارد.
"حیدر
عبادی برای حل
دو مسئله در هم
تنیده بودجه و
نفت، وزارت
دارایی را به
خود کردها
داده و وزارت
نفت را به
عادل
عبدالمهدی،
از رهبران
مجلس اعلای
اسلامی سپرده
که به حسن
رابطه با
کردها شهرت
دارد"
دیگر
وزارتخانه ای
که به کردها
داده شده، وزارت
فرهنگ است که
سهمیه
اتحادیه
میهنی کردستان
عراق شده و
فریاد
رواندوزی در
رأس آن قرار
گرفته است. آقای
رواندوزی
سالها سردبیر
روزنامه
کردستان نو
(کوردستانی
نوی)، قدیمی
ترین روزنامه
در کردستان
عراق بود که
انتشار آن
هنوز ادامه دارد.
صاحب امتیاز
این روزنامه،
فواد معصوم
رئیس جمهور
کنونی عراق
است.
بدین
ترتیب، همچون گذشته،
تنها احزاب
کردی که در
دولت مرکزی
عراق نماینده
دارند، حزب
دموکرات و
اتحادیه میهنی،
دو حزب سنتی
اصلی کردستان
عراقند. به
جنبش گوران که
اکنون در
کردستان عراق
از اتحادیه میهنی
هم پیشی گرفته
سهمی داده نشد.
مسعود
بارزانی رئیس
اقلیم
کردستان عراق
درخواست کرده
بود یک وزیر
ایزدی هم در
دولت باشد اما
حیدر عبادی
این خواسته را
برآورده
نکرده و وزیر
کرد دیگری که
در دولتش جای
داده است هیچ
ربطی به احزاب
کرد ندارد:
ملاس کسنزانی
که وزارت بازرگانی
را به عهده
گرفته، فرزند
شیخ محمد
کسنزانی است
که از مشایخ
بزرگ صوفیان
طریقت قادری
بود، بیشتر
دراویش قادری
در کردستان ایران
و عراق از او
پیروی می
کردند.
سهم
سنی ها
سهمیه
عربهای سنی
مذهب را در
دولت حیدر
عبادی، اسامه
نجیفی و صالح
مطلق، دو رهبر
اصلی سیاسی
اهل سنت میان
خود تقسیم
کردند اما این
دو دچار
اختلافات
گسترده ای
بودند و مدت
زیادی طول
کشید تا
وزیران مورد
نظرشان را به
حیدر عبادی
معرفی کنند.
برای اسامه
نجیفی با
اینکه هوادارانش
کرسیهای
کمتری نسبت به
صالح مطلق در
مجلس به دست
آورده اند
چهار
وزارتخانه،
از جمله وزارت
مهم دفاع در
نظر گرفته شد
اما به صالح
مطلق سه
وزارتخانه
محیط زیست،
برق و امور
استانها رسید.
دو هفته پیش
در یکی از همین
جلساتی که
طرفین برای
تقسیم سهمیه
خود از دولت
در منزل سلیم
جبوری رئیس
مجلس تشکیل
داده بودند،
بحث و جدل
چنان بالا
گرفت که دو
نماینده مجلس
از جناح صالح
مطلق،
نماینده ای را
که از جناح
اسامه نجیفی
در جلسه حضور
داشت کتک
زدند. اکنون
هر سه نفرشان
در دولت حیدر
عبادی عضوند.
شیعیان
برای
ائتلاف دولت
قانون تحت
رهبری نوری
مالکی که
بیشترین شمار
کرسیها را
نسبت به دیگر
تشکلها در
انتخابات
اخیر عراق کسب
کرده، شش وزارتخانه،
از جمله وزارت
کشور درنظر
گرفته شد که میان
دو رکن این
ائتلاف یعنی
حزب الدعوه و
سپاه بدر به
طور مساوی تقسیم
شد. کرسی
وزارت خارجه
که به ابراهیم
جعفری داده
شده است نیز
به حزب
الدعوه، اما
خارج از
چارچوب
ائتلاف دولت
قانون تعلق
دارد.
مجلس
اعلای اسلامی
و جناح تحت
رهبری مقتدا
صدر نیز هر یک
سه وزارتخانه
گرفته اند و
به حزب فضیلت
وزارت
دادگستری
رسیده است.
تنها
وزیر زن،
عدیله عبودی
وزیر بهداشت
(از حزب
الدعوه) است و
تنها نماینده
اقلیتهای
مذهبی در
دولت، فارس
ججو وزیر علوم
و فن آوری است
که به اقلیت
آشوری -
کلدانی تعلق
دارد و از
فعالان قدیمی
کمونیست
عراقی است.
به روز
شده: 03:05 گرينويچ
- سه شنبه 09
سپتامبر 2014 - 18
شهریور 1393
http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/09/140909_u04_iraq_analysis.shtml